روانشناسی افراد استثنایی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

فایل های ضروری

راهنمای ارسال مقالات

داوران سال 1399

داوران سال 1400

داوران سال 1401

مقایسه اثربخشی برنامه داوسون-گویئر و آموزش راهبردهای فراشناختی بر کارکردهای اجرایی (توجه، حافظه فعال و بازداری رفتاری) دانش آموزان دارای اختلال یادگیری با مشخصه خواندن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی عمومی- استثنایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

2 گروه روان‌شناسی عمومی - استثنایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

3 گروه روان‌شناسی بالینی – تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش مقایسه اثربخشی برنامه داوسون-گویئر و آموزش راهبردهای فراشناختی بر کارکردهای اجرایی (توجه، حافظه فعال و بازداری رفتاری) دانش آموزان دارای اختلال یادگیری با مشخصه خواندن بود. روش پژوهش آزمایشی با طرح پیش آزمون– پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری خاص خواندن مقطع ابتدایی شهر اردبیل در نیمه اول سال تحصیلی 1397-1398 بودند که تعداد 45 نفر از جامعه آماری بودند که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در 3 گروه 15 نفری (دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل) جایگزین شدند. یک گروه آزمایش 8 جلسه یک‌ ساعته آموزش داوسون-گویئر و یک گروه 10 جلسه 60 تا 75 دقیقه‌ای برنامه آموزش راهبردهای شناختی دریافت کردند. به منظور گردآوری داده‌ها از پرسشنامه درجه بندی رفتاری کارکردهای اجرایی (BRIEF) استفاده شد. تجزیه تحلیل داده ها با آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره (MANCOVA) و آزمون تعقیبی بنفرونی با نرم افزارآماری SPSS20 صورت گرفت. یافته ها نشان داد هر دو برنامه مداخله ای تأثیر معناداری بر بهبود توجه، حافظه فعال و بازداری رفتاری دانش آموزان دارای اختلال یادگیری با مشخصه خواندن دارد (p <0.01). نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی نشلان داد که تفاوت بین گروه مداخله در هر سه متغیر توجه، حافظه فعال و بازداری رفتاری، معنادار نمی باشد(P>0.05). نتایج حاصله تلویحات مهمی در زمینه آموزش و خدمات مشاوره ای به عنوان بخشی از درمان برای دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری خاص خواندن ارائه می دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison the effect of Dovson-Guare program and Metacognitive processes education onexecutive functioning (attention, working memory, and behavioral inhibition) of students with dyslexia

نویسندگان [English]

  • Nasim Sivoshifar 1
  • Parisa Tajalli 2
  • Mohammadmahdi Sharyat Bagheri 3

1 PhD student in Psychology and Exceptional Children Education, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.

2 Head of Department of psychology and Education of Exceptional Children

3 Assistant Professor, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.

چکیده [English]

This study aims to compare the effect of Dovson-Guare program and Metacognitive processes education on executive functioning (attention, working memory, and behavioral inhibition) of students with dyslexia. Pre-test, Post-test, and control group were used for research method. A total of 45 primary students with reading learning disorder participated in this program at first half of school year (2018-2019), which they were from Ardabil city. They were divided into two experimental (each of them have 15 participants) and one control (15 participants) groups. One of the experimental group received Dovson-Guare program at 1 hour education about 8 sessions and the other one received Metacognitive processes education at 60-70 seconds about 10 sessions. Behavior Rating Inventory of Executive Functioning questionnaire (BRIEF) was used for data collection. (Multivariate analysis of Covariance) (MANCOVA) and Benofreni test with SPSS20 were used for data analysis. The findings showed that both programs have significant differences on improvements of attention, working memory, and behavioral inhibition of students with reading learning disorder (p˃0.01). Moreover the results of Benofreni test showed that there is no significant effect between groups on each of the variables (attention, working memory, and behavioral inhibition) (p˃ 0.05). Therefore the results provided important allusions about educational and consulting services as some cures for students with dyslexia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dovson-Goyther program
  • Metacognitive processes education
  • executive functioning
  • and dyslexia
مراجع
آقاجانی، س؛ هاشمی رزینی، ه. (1396). ‌روان‌شناسی و آموزش کودک استثنایی. چاپ دوم، تهران: آوش.
ابراهیمی، ع.ا؛ عابدی، ا؛ یارمحمدیان، ا؛ فرامرزی، س. (۱۳۹۵). اثربخشی برنامه داوسون-گویئر بر کارکردهای اجرایی کودکان پیش دبستانی با ناتوانی­های یادگیری عصب روان­شناختی/تحولی. مجله مطالعات ناتوانی، ۶(۱)، 152-157.
برقی، ا؛ استکی، م؛ صالحی، م. (1398). اثربخشی آموزش توانایی­های شناختی بر حافظه­کاری کلامی و غیر کلامی دانش­آموزان نارساخوان. فصلنامه روا‌ن‌شناسی افراد استثنائی، 9 (34)، 159-181.
جوانمرد، غ.ح؛ اسدالهی فام، ش. (1396). مقایسه کارکردهای اجرایی کودکان مبتلاء به ناتوانی یادگیری ریاضیات با کودکان دارای ناتوانی خواندن، نوشتن و عادی. فصلنامه عصب روان­شناختی، 3 (10)، 39-50.
حسنوندی، ص؛ صالح اردستانی، س؛ قاضی، ش؛ حسنوند، ب؛ یدی، ف. (1395). مقایسه کارکردهای اجرایی در دانش­آموزان با و بدون ناتوانی­های ویژه یادگیری همراه با مشخصه خواندن و نوشتن. فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، 18(70)، 30-39.
داوسون، پ و گوئیر، ر. (2010). کارکردهای اجرایی در کودکان و نوجوانان. راهنمایی سنجش و مداخله. ترجمه ابراهیمی، علی اکبر؛ ابدی، احمد؛ فرامرزی، سالار و بهروز، منیر. (1393). اصفهان: نشر نوشته.
دهقانی، م؛ کریمی، ن؛ تقی پورجوان، ع؛ نتایج جلودار، ف؛ پاکیزه، ع. (1391). اثربخشی بازی­های حرکتی ریتمیک (موزون) بر میزان کارکردهای اجرایی کودکان با ناتوانی­های یادگیری عصب روانشناختی تحولی پیش از دبستان. ناتوانی­های یادگیری، 2(1)، 53-77.
رنجبر، م. ج؛ بشیرپور، س؛ صبحی غرامی ملکی، ن؛ نریمانی، م. (1398). مقایسه اثربخشی شناختی – رایانه­ای و تمرین­های عملی عصب روان­شناختی بر بهبود حافظه کاری و توجه پیوسته دانش­آموزان نارساخوان. فصلنامه روان‌شناسی افراد استثنائی، 9 (34)، 111-135.
زنگنه، ح؛ محققی، آ؛ زارع احتشامی، م؛ ولایتی، ا؛ ابوالقاسمی، ا. (1395). فراتحلیل مطالعات انجام‌شده در حوزه تأثیر راهبردهای فراشناختی بر عملکرد یادگیری دانش‌آموزان دوره ابتدایی دارای اختلالات یادگیری. مجله مطالعات پیش دبستانی و دبستان، 2(6)، 81-100.
سپهوندی، م. ع؛ سبزیان، س؛ گراوند، ی؛ بیرانوند، س، پیر جاوید، ف. (1395). بررسی اثربخشی آموزش تکنیک‌های فراشناختی بر انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر شهر اصفهان. رویکردهای نوین آموزشی، 11 (1)، 63-80.
سلیمانی، ا؛ سپهریان آذر، ف؛ ایماندوست، ه. (1397). اثربخشی راهبردهای شناختی- فراشناختی بر سرعت پردازش اطلاعات براساس آزمون استروپ در دانش‌آموزان مبتلا به ناتوانی یادگیری خاص با مشخصه خواندن (نارساخوان). ‌روان‌شناسی بالینی و شخصیت - دانشور رفتار سابق، ۱۶(۱)، 21-31.
عابدی، ا. (1389). یادگیری چگونه یاد گرفتن (مهارت­های شناختی و فراشناختی یادگیری). اصفهان: انتشارات برترین اندیشه.
عبداللهی پور، ف؛ علی زاده زارعی، م؛ اکبرفهیمی، م؛ کرمعلی اسماعیلی، س. (1395). تهیه نسخه فارسی پرسشنامه سنجش رفتاری کارکرد اجرایی- نسخه پیش دبستانی و بررسی روایی ظاهری و محتوایی آن. مجله توانبخشی، ۱۷(۱)، 12-19.
غباری بناب، ب؛ پیرزادی، ح؛ بخشی، ج. (1395). آموزش راهبردهای فراشناختی مساله-مدارانه و خودنظارتی بر دانش فراشناختی و عزت­نفس دانش­آموزان مبتلا به مشکلات خواندن. پژوهش­های نوین یادگیری، 11(42)، 113-131.
کرمی، ج؛ مومنی، خ؛ عباسی، ز. (1395). اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی و حافظه کاری برعملکرد خواندن (دقت، سرعت و درک مطلب) دانش‌آموزان نارساخوان. دست­آوردهای ‌روان‌شناختی (علوم تربیتی و روان­شناسی)، 2(16)، 51-68.
نصیری دشتکی، م. (1396). مقایسه اثربخشی برنامه داوسون-گوئیر و کوئین بر مهار­­ت­های اجرایی کودکان پیش‌دبستانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی، دانشگاه نجف آباد.
هالاهان، د؛ لوید، ج؛ کافمن، ج؛ ویس، م؛ مارتینز، ا. (2014). اختلال­های یادگیری(مبانی، ویژگی­های و تدریس موثر). ترجمه علیزاده، ح؛ همتی علمدارلو، ق؛ رضایی دهنوی، ص و شجاعی، س. (1395). تهران: ارسباران.
یارمحمدیان، ا؛ قمرانی، ا؛ سیفی، ز؛ ارفع، م. (۱۳۹۴). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی بر حافظه، عملکرد خواندن و سرعت پردازش اطلاعات دانش‌آموز نارسا خوان. ناتوانی یادگیری، ۴(۱۵)، 101-117.
Aksan, N., & Kisac, B. (2009). A descriptive study: Reading comprehension and cognitive awareness skills. Procedia Social and Behavioral Sciences. 1(7), 834–837.
American Psychiatric Association. (2015). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition. Arlington, VA, American Psychiatric Association.
Ana, P.N., Patrícia, A.P., Simone, A.L., & Simone, R. (2018). Relationship between phonological working memory, metacognitive skills and reading comprehension in children with learning disabilities. Journal of Applied Oral. 26(1), 54-60.
Brandenburg, J., Julia, K., Anne, J., Büttner, G., & Hasselhorn, M. (2015). Working memory in children with learning disabilities in reading versus spelling. Searching for overlapping and specific cognitive factors. Journal of Learning Disabilities, 48(6), 622-634.
Brittany, A.B., Sophia, K.A., Sarah, M.G., Adrian, M.S., & Shelley, C. H. (2018). The Role of Executive Functioning and Academic Achievement in the Academic Self-Concept of Children and Adolescents Referred for Neuropsychological Assessment. Children, 5(83), 1-13.
Christina, W., & Hirokazu, Y. (2013). Impacts of a Prekindergarten program on childrenʼs mathematics, language, literacy, executive function and emotional skills. Child development, 48(6), 2112-2130.
Dawson, P., & Guare, R. (2010). Executive skills in children and adolescents, second Edition: A Practical Guide to Assessment and Intervention. Guilford Practical Intervention in the Schools. 60-80.
Ehri, L. (2005). Learning to Read Words: Theory, Findings, and Issues. Scientific studies of reading, 9(2), 167-188.
Ellis, D.M., & Hudson, J.L. (2010). The Metacognitive Model of Generalized Anxiety Disorder in Children and Adolescents. Cognitive and Behavioral Practice. 13(4), 151-163.
Fadaei, E., Tavakoli, M., Tahmasebi, A., Narimani, M., & Shiri, V. (2017). The Relationship between Executive Functions with Reading Difficulties in Children with Specific Learning Disorder. Arch Neurosci, 1(3), 50-59.
Flavell, J.H. (1976). Metacognitive aspects of problem solving. In L. Resnick (Ed), the nature of intelligence, Hillsdale, NJ: Laerence Erlbaum.
Garcia, VL., Pereira, LD., & Fukuda, Y. (2007). Selective attention: psi performance in children with learning disabilities. Brazilian Journal of Otorhinolaryngology, 73(3): 11-404.
Gioia, GA., Isquith, PK., Guy, SC., & Kenworthy, L. (2000). Test review behavior rating inventory of executive function. Clinical and Experimental Neuropsychology. Hi. 6(3), 8-235.
Jager, B., Jansen, M., & Reezigt, G. (2005). The Development of Metacognition in Primary School Learning Environments. School Effectiveness and School Improvement, 16(2), 179-196.
Kirk, S.A., Gallager, J.J., & Anastasiow, N.J. (2006). Educating exceptional Children. Boston: Houghton Mifflin company.
Kleitman, S., & Gibson, J. (2011). Metacognitive beliefs, self-confidence and primary learning environment of sixth grade students. Learning and Individual Differences, 21(1), 728–735.
Kolkman, M., Hoijtink, H.J., Kroesbergen, E.H., & Leseman P.M. (2013). The role of executive function in numerical magnitude skills. Learning and Individual Differences, 24(2), 145-151.
Krause, T.H. (2015). Pinpointing the Deficit in Executive Functions in Adolescents with Dyslexia Performing the Wisconsin Card Sorting Test. Journal of Learning Disabilities. 47(3), 208-223.
Leisman, G., & Melillo, R. (2010). Effects of motor sequence training on attentional performance in ADHD children International. Journal on Disability and Human Development. 9(4). By Walter de Gruyere Berlin New York. DOI 10. 1515/IJDHD.
Liris, A. (2016). Executive functions in psychotic adults. Iranian Journal of Psychiatry. 23(3): 12-21.
Lovio, R., Halttunen, A., Lyytinen, H., Näätänen, R., & Kujala, T. (2012). Reading skill and neural processing accuracy improvement after a 3-hour intervention in preschoolers with difficulties in reading-related skills. Brain research, 1448, 42-55.
Natália, M., & Alessandra, S. (2015). Is it possible to promote executive functions in preschoolers? A case study in Brazil. International Journal of Child Care and Education Policy, 6(4), 259-267.
Nelba, M., Lais, S.S., Jacqueline, R.B., Luciano, S.P., Luis, A.R., & Beatriz, V.D. (2018). Metacognitive interventions in text production and working memory in students with ADHD. Pisacco et al. Psicologia: Reflexão e Crítica. 31(5), 1-15.
Noushad, P. (2008). Cognitions about cognitions: The theory of met cognition. submission,
1-16.
Palincsar, A.S., & Brown, A. (1984). Reciprocal teaching of comprehension-fostering and comprehension-monitoring activities. Cognition and Instruction, 1, 117-175.
Papanastasiou, F. (2017). Executive Functions and their role in Learning Disabilities. Journal of Psychology and Brain Studies, 1(3), 1-7.
Pilten, P., & Yener, D. (2010). Evaluation of metacognitive knowledge of 5th grade primary school students related to non-routine mathematical problems. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2(3), 1332-1337.
Roel, J.F., Ariës, J.G., Wim, G., & Henriëtte, M.B. (2018). Is working memory capacity and metacognitive training effective in enhancing school based reasoning achievements? A synthesis of the research. Top Institute for Evidence Based Education Research (TIER), TIER-Maastricht University.
Shiran, A., & Breznitz, Z. (2011). Cognitive training on recall range and speed of information processing in the working memory of dyslexic and skilled readers. Journal of Neurolinguistics. 24(2), 524-537.
Watson, S., Gable, L., & Morin, L. (2016). The Role of Executive Functions in Classroom Instruction of Students with Learning Disabilities. International Journal School Psychology. 3(3), 1-7.
Westerberg, H., & Klingberg, T. (2007). Changes in cortical activity after training of working memory-a single-subject analysis. Physiology & Behavior. 92(1), 92-186.
روانشناسی افراد استثنایی
دوره 10، شماره 37
فروردین 1399
صفحه 1-19
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار