نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روان شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.

2 کارشناسی ارشد روان شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش ذهن­آگاهی کودک­محور بر سازگاری اجتماعی و علائم افسردگی کودکان مبتلا به اختلال افسردگی شهر اصفهان صورت پذیرفت. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمام کودکان دارای اختلال افسردگی شهر اصفهان در سال تحصیلی 96-1395 بودند که به مراکز مشاوره و خدمات روان­شناختی آموزش و پرورش مراجعه کرده بودند. روش پژوهش حاضر از نوع نیمه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون- پس­آزمون با گروه کنترل و مرحله پیگیری 45 روزه بود. مرحله پیگیری بدین سبب اجرا گردید تا مشخص شود که آیا درمان ذهن­آگاهی در طول زمان دارای کارآیی معنادار پایدار است یا خیر. تعداد نمونه در پژوهش 30 کودک دارای اختلال افسردگی بود که به شیوه نمونه‌گیری غیرتصادفی دردسترس انتخاب و به صورت گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه به شکل مساوی جایگزین شدند. گروه آزمایش مداخلات درمانی مربوط به ذهن­آگاهی را در طی دو ماه و نیم به صورت هفته­ای یک جلسه 60 دقیقه­ای دریافت نمودند. این در حالی است که گروه کنترل هیچگونه مداخله­ ای را در طول پژوهش دریافت نکرد. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه سازگاری اجتماعی و افسردگی کودکان بود. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده­ها نشان داد که آموزش ذهن­آگاهی کودک­محور بر سازگاری اجتماعی و علائم افسردگی کودکان دارای اختلال افسردگی تاثیر داشته است (0/01>p). بنابراین درمان ذهن­آگاهی می­تواند به عنوان درمانی کارآ برای کودکان دارای افسردگی مورد استفاده بالینی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Child-Centered Mindfulness Training on Social Adjustment and Depression Symptoms in Depressed Children

نویسندگان [English]

  • gholam reza manshaee 1
  • laleh hoseini 2

1 Associate Professor, Department of Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Islamic Azad University, Isfahan Branch, (Khorasgan), Isfahan, Iran.

2 M.a of General Psychology, Department of Psychology, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

This study aims to determine the effectiveness of child-centered mindfulness education on social adjustment and depression symptoms in depressed children in Isfahan. The statistical population of this study included all children with depression disorder in Isfahan city during the academic year of 2016-2017 who referred to centers for counseling and psychological services of education system. The research method was semi-experimental with pretest-posttest plan and a control group and a 45-day follow-up. The number of samples in the study were 30 children with depression disorder who were selected by available non-random sampling method, and were randomly assigned to two experimental and control groups. The experimental group received therapeutic interventions related to mindfulness over a period of two and a half months and as a weekly 60-minute session. However, the control group did not receive any intervention during the study. Then, the individuals of both groups were subjected to post-test. The instruments used included the Social Adjustment Questionnaire and Children's Depression Questionnaire The results of the data analysis indicated that child-centered mindfulness education have had an effect on social adjustment, happiness, anxiety and depression symptoms in depressed children aged 8 to 13 years old, at an error level of 0.05. In this way that child-centered mindfulness education has led to improved social adjustment and reduced depression symptoms of depressed children aged 8 to 13 years.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social adjustment
  • Depression
  • child-centered mindfulness
آقاپور، م؛محمدی، ا. (1388). مقایسه افسردگی پس از زایمان زنان شاغل و خانه دار و رابطه آن با حمایت اجتماعی و سازگاری زناشویی، زن و مطالعات خانواده، 1 (4)، 9-32.
بوردیک، د. (2014). درمان ذهن‌آگاهی برای کودکان و نوجوانان، ترجمه غلامرضا منشئی، مسلم اصلی آزاد، لاله حسینی و پری‌ناز طیبی (1396)، اصفهان: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان).
بیرامی، م؛موحدی، ی؛محمدزادگان، ر؛موحدی، م؛وکیلی، س. (1392). اثربخشی شناخت درمانی گروهی مبتنی برذهن و آگاهی درکاهش اضطراب و افسردگی دانش آموزان مدارس دبیرستانی. دست آوردهای روان‌شناختی دانشگاه شهید چمران اهواز، 4 (2)، 18-1.
حناساب زاده، م. (1389). چگونه در دام افسردگی نیفتیم: پیشگیری از افسردگی با دیدگاه جدید شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی. تهران: انتشارات قطره.
خانخانی زاده، ه؛باقری، س. (1391). اثربخشی خودآموزی کلامی بر بهبود سازگاری اجتماعی دانش آموزان با ناتوانی‌های یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 2 (1)، 43-52.
ستارپور، ف؛احمدی، ع؛صادق زاده، س. (1394). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر کاهش نشانه‌های افسردگی دانشجویان، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 17 (3)، 88-81.
قاطع زاده، ع. (1384). رابطه بین شیو ه‌های فرزند پروری با رفتارهای سازش دانش آموزان دختر پایه سوم و چهارم ابتدایی شهرستان دشت آزادگان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.
کلارک، د؛فربورن، ک ج. (1387). دانش و روش‌های کاربردی رفتار درمانی شناختی (ترجمه حسین کاویانی). تهران: سنا. (تاریخ انتشار به زبان اصلی 1997).
گنجی، ح. (1392). آسیب شناسی روانی بر اساس DSM V. تهران: انتشارات ارسباران.
محمدی، ک؛برجعلی، ا؛اسکندری، ح؛دلاور، ع. (1389). کارآیی بالینی پرسشنامه افسردگی کودکان در تشخیص اختلال افسردگی کودکان و نوجوانان، مجله روان شناسی بالینی، 2 (1)، 1-9.
ملکی، ق؛مظاهری، م ع؛ذبیح زاده، ع؛آزادی، ا؛ملک زاده، ل. (1393). نقش پنج عامل شخصیت در ذهن‌آگاهی. مجله پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 3 (1)، 103-114.
هاشمی، ت؛اقبالی، ع؛محمدعلیو، م. (1388). تاثیر خودآموزی کلامی بر بهبود سازگاری اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال سلوک. مجله روان شناسی بالینی، 1 (2)، 29-36.
Abela, J. R. Z. , Hankin, B. L. (2008). Hand Book of Depression in Adolescents. New York: The Guilford press.
Al-Balhan, E. M. (2006). The children’s Depression Inventory as a Reliable Measure for Post-Iraqi Invasion kuwaiti Youth. Soc behav pers, 34 (4), 351-366.
Baer, R. A. (2003). Mindfulness training as a clinical intervention: A conceptual and empirical review. Clinical psychology: Science and practice,10 (2),125-143.
Bishop SR. (2002). What do we really Know about mindfulness-based stress reduction? Psychosomatic medicine, 64 (1), 71-83.
Crick, N. R. , Dodge, K. A. (1994). A review and reformulation of social information-processing mechanisms in children's social adjustment. Psychological Bulletin, 115 (1), 74-101.
Dear, B. F. , Zou, J. , Titov, N. , Lorian, C. , Johnston, L. , Spence, J. , Anderson, T. , Sachdev, P. , Brodaty, H. , Knight, R. G. (2013). Internet-delivered cognitive behavioural therapy for depression: a feasibility open trial for older adults. Aust. N. Z. J. Psychiatry, 47, 169–176.
Eisendrath, S. J. , Gillung, E. P. , Delucchi, K. L. , Chartier, M. , Mathalon, D. H. , Sullivan, J. , Sulliven, J. C. , Feldman, M. D. (2014). Mindfulness-based cognitive therapy (MBCT) versus the healthenhancemet program (HEP) for adult with treatment – resistant depression: a randomized control trial study study protocol. BMC complementary and alternative medicine,14 (1), 95.
Emanuel, A. S. , Updegraff, J. A. , Kalmbach, A. D. , Ciesla, J. A. (2010). The role of mindfulness facets in affective forecasting. Personality and Individual differences, 49, 815-818.
Ferdinand, R. F. , Stijnen, T. , Verhulst, F. C. , Van der Reijden, M. (1999). Associations between behavioral and emotional problems in adolescence and maladjustment in young adulthood. Journal of Adolescence, 22, 123-136.
Fiasse, C. , Nader-Grosbois, N. (2012). Perceived social acceptance, theory of mind and social adjustment in children with intellectual disabilities, Research in Developmental Disabilities, 33 (6), 1871–1880.
Galantino, M. L. , Baime, M. , Maguire, M. , Szapary, P. O. , Farrar, J. T. (2005). Association of psychological and physiological measures of stress in health-care professionals during an 8-week mindfulness meditation program: mindfulness in practice. Stress and Health, 21 (4), 255-61.
Gould, MS. , Greenberg, T. , Velting, D. M. , Shaffer, D. (2003). Youth suicide risk and preventive interventions: A review of the past ten years. Journal American academy child and adolescent psychiatry, 42 (4), 386-405.
Grossman, P. , Niemann, L. , Schmidt, S. , Walach, H. (2004). Mindfulness –based stress reduction and health benefits:A meta-analysis. Journal of psychosomatic research, 57 (1), 35-43.
Hammen, C. , Rudolph, K. D. (2003). Childhood depression, child psychopathology, (233-263).
Howell, A. J. , Digdon, N. L. , Buro, K. , Sheptycki, A. R. (2008). Relations among mindfulness, well-being, and sleep, Personality and Individual Differences, 45 (8), 773-777.
Ivarsson, T. , Svalander, P. , Oeystein, L. (2006). The Children’s Depression Inventory as measure of depression in Swedish adolescents. A normative study. Nord J Psychiatry, 60 (3), 220-226.
Kabat-Zinn, J. (2003) . Mindfulness-based interventions in contact: past, present, and future. clinical psychology: Science and Practice,10 (2),144-156.
Katon, W. , Lin, E. H. B. , Kroenke, K. (2007). The association of depression and anxiety with medical symptom burden in patients with chronic medical illness. Gen. Hosp. Psychiatry, 29, 147–155.
Kovacs, M. , Joormann, J. , Gotlib, I. H. (2013). Emotion regulation and links to depressive disorders. Child Dev Perspect, 2 (3),149-55.
Kovacs, M. (1992). Manual for the Children’s Depression Inventory. Multi-health system. Norton Tonawanda, NJ.
Lazar, SW. , Kerr, C. E. , Wasserman, R. H. , Gray, J. R. , Greve, D. N. , Treadway, M. T. ,  McGarvey, M. , Quinn, B. T. , Dusek, G. A. ,Benson,H. , Rauch, S. L. ,Moore, C. I. , Fischl, B. (2005). Meditation experience is associated with increased cortical thickness. Neuroreport, 16 (17), 1893-1897.
McCracken, L. M. , Gauntlett-Gilbert, J. , Vowles, K. E. (2007). The role of mindfulness in a contextual cognitive-behavioral analysis of chronic painrelated suffering and disability. Pain, 131 (1-2), 63-69.
Nolen- Hooksemas, Hilt LM. (2008). Hand Book of Depression in Adolescents. New York: Routledg.
Parent, J. , McKee, L. G. , Rough, J. N. , Forehand, R. (2015). The association of parent mindfulness with parenting and youth psychopathology across three developmental stages. Journal of Abnormal Child Psychology, 44 (1), 191-202.

Perry-Parrish, C. , Copeland-Linder, N. , Webb, L. , Sibinga, E. M. (2016). Mindfulness-Based Approaches for Children and Youth, Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care, 46 (6), 172-178.

Raberts, R. , Attkinsson, C. C. , Rosenblatt, A. (1998). Prevalence of psychopathology among children and adolescents. American Journal of Psychiatry, 155 (6), 715-725.
Semple, R. J. , Lee, J. (2014). Mindfulness-Based Cognitive Therapy for Children, Applications Across the Lifespan.
Shoaf, T. L. , Emslie, G. J. , Mayes, T. L. (2001). Childhood depression: Diagnosis and treatment strategies in general pediatrics. Pediatric Annals, 30 (3), 130-137.
Siegel, R. D. (2010). The mindfulness Solution (every day practices for every day problems, New York: Guilford.
Sorensen, M. G. , Frydenberg, M. , Thastum, M. , Thomsen, P. H. (2005). The children’s Depression Inventory and Classification of Major Depressive Disorder, Validity and Reliability of the Danish Version.European Child & Adolescent Psychiatry, 14 (6), 328-334.
Netta,W. ,. Brown, K. W. , Ryan, R. M. (2009). A multi-method examination of the effects of mindfulness on stress attribution, coping, and emotional well-being, Journal of Research in Personality, 43 (3), 374-385.