روانشناسی افراد استثنایی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

فایل های ضروری

راهنمای ارسال مقالات

داوران سال 1399

داوران سال 1400

داوران سال 1401

مقایسه اثربخشی برنامه فرزندپروری مثبت و مهارتهای تحمل پریشانی بر بهزیستی روان‌شناختی مادران دارای فرزندان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه تربیت و مشاوره، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی مقایسه اثربخشی برنامه فرزندپروری مثبت­ و مهارت­های تحمل پریشانی بر بهزیستی روان‌شناختی مادران دارای فرزندان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی بود. طرح پژوهشی نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری این پژوهش شامل تمامی مادران کودکان ۷ تا 11 ساله با تشخیص اختلال توجه ـ بیش فعالی (بیش فعالی غالب) در سال تحصیلی 1400-1401 شهر تهران بود. حجم نمونه شامل 45 دانش‌آموز بود که به شیوه نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند (15 نفر گروه آزمایشی اول، 15 نفر گروه آزمایشی دوم و 15 نفر گروه کنترل). برای گروه آزمایشی اول، برنامه آموزش فرزندپروری مثبت­ و برای گروه آزمایشی دوم، برنامه آموزش تحمل پریشانی اجرا شد درحالی‌که گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکردند. ابزار پژوهش شامل مقیاس بهزیستی روان‌شناختی (ریف، 1989) بود. نتایج نشان داد هر دو مداخله بر بهبود بهزیستی روان‌شناختی مادران دارای فرزندان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی اثر داشته­اند، اثرات آن‌ها در مرحلة پیگیری نیز ماندگار است و تفاوت بین میانگین­های گروه­های آزمایش با کنترل معنی­دار است (001/0P<). شواهد به دست آمده نشان می­دهد که برنامه فرزندپروری مثبت­ و مهارت­های تحمل پریشانی در افزایش بهزیستی روان‌شناختی مادران مؤثر هستند و تفاوت بین گروه­های فرزندپروری مثبت­ و مهارت­های تحمل پریشانی معنی­دار نیست (05/0<P). درمجموع می­توان نتیجه­گرفت برنامه فرزندپروری مثبت­ و مهارت­های تحمل پریشانی می­تواند منجر به بهبود بهزیستی روان‌شناختی مادران دارای فرزندان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effectiveness of Positive Parenting Program and Distress Tolerance Skills on the Psychological Well-Being of Mothers of Children with Attention-Deficit/ Hyperactivity Disorder

نویسندگان [English]

  • atieh hajbabaeiravandi 1
  • Parisa Tajali 2
  • Afsane Ghanaripanah, 3
  • Mansooreh Shahriari Ahmadi, 2

1 Ph.D. Student in Psychology and Education of Exceptional Children, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

2 Assistant professor, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

3 Assistant professor, Department of Education and Counseling, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The aim of this study was to compare the effectiveness of positive parenting programs and distress tolerance skills on the psychological well-being of mothers with children with attention-deficit/hyperactivity disorder. The research design was a quasi-experimental and pretest-posttest one with a control group. The statistical population of this study included all mothers of children aged 7 to 11 years with attention-deficit/hyperactivity disorder in Tehran in 2021-2022. The sample size included 45 students who were selected from the statistical population by the available sampling method (n=15). For the first experimental group, a positive parenting training program was implemented and for the second experimental group, a distress tolerance training program was implemented while the control group did not receive any training. The research instrument included the Psychological Well-Being Scale (Reef, 1989). The results showed that both interventions had an effect on improving the psychological well-being of mothers with children with Attention-Deficit/ Hyperactivity Disorder. (P<0.001). Evidence shows that positive parenting programs and distress tolerance skills are effective in increasing mothers' psychological well-being and the difference between positive parenting groups and distress tolerance skills is not significant (P <0.05). Overall, it can be concluded that a positive parenting program and distress tolerance skills can lead to the improvement of the psychological well-being of mothers with children with attention-deficit/hyperactivity disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • positive parenting program
  • distress tolerance skills
  • psychological well-being
  • mothers
  • attention deficit hyperactivity disorder
مراجع
منابع
ابوترابی کاشانی، پریسا؛ نادری، فرح؛ صفرزاده، سحر؛ حافظی، فریبا و افتخار، زهرا. (1399). مقایسه تأثیر رفتاردرمانی دیالکتیکی و تنظیم هیجانی بر تحمل پریشانی و اندیشه پردازی خودکشی در نوجوانان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی. مجله دستاوردهای روان‌شناختی. 27(2): 88-69.
ارجمندنیا، علی اکبر؛ عاشوری، محمد و جلیل آبکنار، سمیه. (۱۳۹۶). نگاهی جامع بر برنامه فرزندپروری مثبت: اصول، اهداف، سطوح و محتوا. رویش روان شناسی. ۶ (۲): ۵۲-۳۵.
بیانی، علی‌اصغر؛ محمدکوچکی، عاشور و بیانی، علی (1387). روایی و پایایی مقیاس به‌زیستی روان‌شناختی ریف. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران؛ ۱۴ (۲): ۱۵۱-۱۴۶.
بیرامی، منصور. (1388). تاثیرآموزش مهارت­های فرزندپروری به مادران پسران دبستانی مبتلا به اختلالات برونی­سازی­شده بر بهداشت روانی و شیوه­های تربیتی آن­ها. مجله اصول بهداشت روانی. 11(42): 114-105.
پوراحمدی، الناز؛ جلالی، محسن؛ شعیری، محمدرضا و طهماسیان، کارینه. (1388). بررسی اثر کوتاه مدت آموزش برنامه فرزندپروری مثبت (3P) بر تغییر شیوه‌های فرزندپروری مادران کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله-ای. خانواده پژوهی. 5(20): 532-519.
تفنگچی، مریم؛ رئیسی، زهره؛ قمرانی، امیر و رضایی، حسن. (1400). تدوین بسته ارتقای تحمل پریشانی و مقایسه اثربخشی آن با درمان مبتنی بر شفقت بر خودانتقادی، ترس از ارزیابی منفی و اضطراب در زنان مبتلا به سردرد‌‌های تنشی مزمن. فصلنامه علمی پژوهشی علوم روان‌شناختی. ۲۰ (۱۰۰): ۶۳۴-۶۲۱.
جعفری، بهناز سادات؛ موسوی، رقیه؛ فتحی آشتیانی، علی و خوشابی، کتایون. (1389). اثربخشی برنامه فرزندپروری مثبت بر سلامت روان مادران کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی/ کمبود توجه. خانواده پژوهی. 6(4): 510-497.
حاتمی­فر، خدیجه؛ زارع، حسین و شهریاری احمدی، منصوره. (1399). مقایسه‌ اثر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بخشی آموزش والدگری مثبت و مدیریت والدین‌ بر بهبود رابطه والد -‌ کودک. فصلنامه سلامت روان کودک. ۷ (۳): ۳۹-۲۵.
حبیب­االه­زاده، حسین؛ شفیع­آبادی، عبدالله و قمری، محمد. (1399). مقایسه اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک با زوج‌درمانی خودتنظیمی بر کاهش طلاق عاطفی زوجین. پژوهشنامه زنان. 11(1): 63-43.
زارع بهرام‌آبادی، مهدی؛ گنجی، کامران. (1393). بررسی شیوع اختلال نارسایی‌توجه/بیش فعالی و همبودی آن با اختلال یادگیری در دانش‌آموزان دبستانی. ناتوانی‌های یادگیری. 3(4): 43-25
طاهری، زهرا؛ رضایی جمالوئی، حسن و زمانی، سعید. (1398). تأثیر آموزش تحمل پریشانی بر توانایی تنظیم هیجانی و بهبود ﻧﺎرسایی ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ مبتلایان به اختلال نیمه‌بالینی خودارضایی. فصلنامه سلامت روان کودک. ۶ (۱): ۶۹-۵۴.
عرب­زاده، احمد؛ سودانی، منصور؛ شعاع کاظمی، مهرانگیز و شهبازی، مسعود. (1399). اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیکی بر تاب‌آوری و بهزیستی روان‌شناختی زوج‌های مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره. پژوهش‌های مشاوره. ۱۹ (۷۳): ۱۲۱-۹۹.
عرب­زاده، احمد؛ سودانی، منصور و شهبازی، مسعود. (1399). اثربخشی رویکرد تلفیقی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) و رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) بر تاب­آوری و بهزیستی روان­شناختی زوج­های مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره. روان‌شناسی خانواده. 7(1): 54-39
عزیزی، امیر و محمدی، جواد. (1395). اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیکی گروهی بر استرس ادراک‌شده و افسردگی بیماران سندرم روده تحریک پذیر. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل. 16(1): 104-95.
فرشاد، محمدرضا؛ نجارپوریان، سمانه و شنبدی، فرزاد. (1397). تأثیر آموزش والدگری مثبت مبتنی بر روی­آورد ساندرز بر شادزیستی و تعارض والد- فرزندی دانش آموزان. فصلنامه سلامت روان کودک. ۵ (۱): ۶۷-۵۹.
کریم­زاده، مهرسا؛ خدابخشی کولایی، آناهیتا؛ داوودی، حسین و حیدری، حسن. (1400). اثربخشی برنامه والدگری مبتنی بر روان‌شناسی مثبت گرا بر خودکارآمدی، ناگویی هیجانی و بار روانی مادران کودکان با مشکلات رفتاری. مجله پرستاری کودکان. ۷ (۳): ۱۱-۱.
نجارپور استادی، سعید؛ اکبری، بهمن؛ خلعتبری، جواد و باباپور، جلیل. (1399). مقایسه اثربخشی آموزش فنون درمان مبتنی بر کیفیت زندگی و رفتاردرمانی دیالکتیکی بر تحمل پریشانی دانشجویان دختر دارای اعتیاد به گوشی‌های هوشمند. مجله دستاوردهای روان‌شناختی. 27(2): 48-52.
References
American Psychiatric Association(2013). Diagnosticand statistical manual of mental disorders. 5th ed. Arlington: American Psychiatric Association.
Arkan, B., Güvenir, T., Ralph, A., & Day, J. (2020). The efficacy and acceptability of the Triple P: Positive Parenting Program with Turkish parents. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing. 33(3):148–156
Ashori, M., Afrooz, G.h.A., Arjmandnia, A.A., Pourmohamadrez-Tajrishi, M., Ghobari-Bonab, B., Jalil-Abkenar, S.S. (2019). Adaptation of positive parenting program training based on cultural values and evaluation of its effectiveness in psychological health and interaction of mother with slow paced children. J Research & Health. 9(4): 284- 293.
Babinski, D. E., Pelham, W. E., Jr, Molina, B. S., Gnagy, E. M., Waschbusch, D. A., Wymbs, B. T., Sibley, M. H., Derefinko, K. J., & Kuriyan, A. B. (2016). Maternal ADHD, Parenting, and Psychopathology Among Mothers of Adolescents With ADHD. Journal of attention disorders. 20(5): 458–468.
Chou, W. J.,Hsiao, R.C., Chang, C. C., Yen, C. F. (2021). Predictors of Depressive Symptoms in Caregivers of Children with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder: A One-Year Follow-Up Study. Int. J. Environ. Res. Public Health. 18, 8835.
Faraone, S.V., Banaschewski, T., Coghill, D., Zheng, Y., Biederman, J., Bellgrove, M.A., et al. (2021). The World Federation of ADHD International Consensus Statement: 208 evidence-based conclusions about the disorder. Neurosci Biobehav Rev. 128: 789–818.
Gordon, C.T., Hinshaw, S.P. (2017). Parenting stress as a mediator between childhood ADHD and early adult female outcomes. J Clin Child Adolesc Psychol. 46(4):588–99.
Hamed, A.M., Kauer, A.J., Stevens, H.E. (2015). Why the diagnosis of attention deficit hyperactivity disorder matters. Front. Psychiatry. 6, 168.
Heckel, L. D., Clarke, A. R., Barry, R. J., McDarthy, R., & Selikowitz, M. (2009).The relationship between divorce and children with AD/HD of different subtypes and comorbidity: Results from a clinically referred sample. Journal of Divorce & Remarriage. 50: 427–443.
Humphreys, K. L., Mehta, N., & Lee, S. S. (2012). Association of parental ADHD and depression with externalizing and internalizing dimensions of child psychopathology. Journal of Attention Disorders. 16: 267-275.
Lee, S., & Mason, M. (2018). Effectiveness of brief DBT-informed group therapy on psychological resilience: A preliminary naturalistic study. Journal of College Student Psychotherapy. 33(1): 25-37.
Linehan,M., Wilks,C. (2015). The Course and Evolution of Dialectical Behavior Therapy.
American journal of psychotherapy. 69(2): 97-109
Moen, Ø. L., Hedelin, B., & Hall-Lord, M. L. (2016). Family Functioning, Psychological Distress, and Well-Being in Parents with a Child Having ADHD. SAGE Open. 6(1): 1–10
Owens, E.B., Zalecki, C., Gillette, P., Hinshaw, S.P. (2017). Girls with childhood ADHD as adults: cross-domain outcomes by diagnostic persistence. J. Consult. Clin. Psychol. 85:723–36.
Peters, K., & Jackson, D. (2009). Mothers’ experiences of parenting a child with attention deficit hyperactivity disorder. Journal of Advanced Nursing. 65: 62-71.
 Piñeiro-Cossio, J., Fernández-Martínez, A., Nuviala, A., Pérez-Ordás, R. (2021). Psychological Wellbeing in Physical Education and School Sports: A Systematic Review. Int. J. Environ. Res. Public Health. 18, 864.
Powell, V., Riglin, L., Hammerton, G., Eyre,O., Martin, J., Anney, R., et al. (2020). What explains the link between childhood ADHD and adolescent depression? Investigating the role of peer relationships and academic attainment. Eur. Child Adolesc. Psychiatry. 29:1581–91.
Robinson, L.J., Freeston, M.H. (2014). Emotion and internal experience in Obsessive Compulsive Disorder: Reviewing the role of alexithymia, anxiety sensitivity and distress tolerance. Clinical Psychology Review. 34: 256–271.
Rubia, K., Westwood, S., Aggensteiner, P. M., Brandeis, D. (2021). Neurotherapeutics for Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD): A Review. Cells. 10, 2156.
Ryff C. D. (2018). Well-Being With Soul: Science in Pursuit of Human Potential. Perspectives on psychological science: a journal of the Association for Psychological Science. 13(2): 242–248.
Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 57(6), 1069.
Ryff, C. D., & Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of personality and social psychology, 69(4), 719.
Ryff, C.D. (2014). Psychological Well-Being Revisited: Advances in the Science and Practice of Eudaimonia. Psychother. Psychosom. 83: 10–28
Samiei, M., Daneshmand, R., Keramatfar, R., Khooshabi, K., Amiri, N., Farhadi, Y., Farzadfard, S. Z., Kachooi, H., & Samadi, R. (2015). Attention Deficit Hyper Activity Disorder (ADHD) and Stress: A Mutual Relationship between Children and Mothers. Basic and clinical neuroscience. 6(2): 113–121.
Sanders, M. R. (2008). Triple P‐positive parenting program as a public health approach to strengthening parenting. Journal of Family Psychology. 22(4): 506–517
Sanders, M. R. (2012). Development, evaluation, and multinational dissemination of the Triple P‐Positive Parenting Program. Annual review of clinical psychology. 8(11): 1–35
Sanders, M. R., Baker, S., & Turner, K. M. (2012). A randomized controlled trial evaluating the efficacy of Triple P Online with parents of children with early-onset conduct problems. Behaviour research and therapy, 50(11), 675-684.
Sawhney, I., Perera, B., Bassett, P., Zia, A., Alexander, R. T., & Shankar, R. (2021). Attention-deficit hyperactivity disorder in people with intellectual disability: statistical approach to developing a bespoke screening tool. BJPsych open. 7(6): e187.
Schermerhorn, A. C., D'Onofrio, B. M., Slutske, W. S., Emery, R. E., Turkheimer, E., Harden, K. P., & Martin, N. G. (2012). Offspring ADHD as a risk factor for parental marital problems: Controls for genetic and environmental confounds. Twin Research and Human Genetics. 15(6): 700-713.
Simons, J. S., & Gaher, R. M. (2005). The Distress Tolerance Scale: Development and validation of a self-report measure. Motivation and emotion, 29(2), 83-102.
Simons, J. S., & Gaher, R. M. (2005). The Distress Tolerance Scale: Development and validation of a self-report measure. Motivation and emotion. 29(2): 83-102.
Spijkers, W., Jansen, D.E. & Reijneveld, S.A. (2013). Effectiveness of primary care triple P on child psychosocial problems in preventive child healthcare: a randomized controlled trial. Bio Med Central Medicine. 11(240): 1-8
Whalen, C. K., Henker, B., Ishikawa, S. S., Floro, J. N., Emmerson, N. A., Johnston, J. A., & Swindle, R. (2009). ADHD and anger contexts: electronic diary mood reports from mothers and children. Journal of pediatric psychology. 34(9): 940–953.
Wüstner, A., Otto, C., Schlack, R., Hölling, H., Klasen, F., Ravens-Sieberer, U. (2019). Risk and protective factors for the development of ADHD symptoms in children and adolescents: results of the longitudinal BELLA study. PLoS ONE. 14(3):e0214412.
Young, S., Asherson, P., Lloyd, T., Absoud, M., Arif, M., Colley, W.A., et al. (2021). Failure of Healthcare Provision for Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in the United Kingdom: A Consensus Statement. Front. Psychiatry. 12:649399.
Young, S., Gudjonsson, G., Chitsabesan, P., Colley, B., Farrag, E., Forrester, A., et al. (2018). Identification and treatment of offenders with attention-deficit/hyperactivity disorder in the prison population: a practical approach based upon expert consensus. BMC Psychiatry. (2018) 18:281.
 
روانشناسی افراد استثنایی
دوره 12، شماره 47
مهر 1401
صفحه 53-79
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار