نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مشاوره خانواده، مؤسسه آموزش عالی بیهق، سبزوار، ایران.

2 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی­گرانه حمایت اجتماعی ادراک­شده و سرزندگی در رابطه سرمایه­های روان‌شناختی با امید به زندگی در زنان دارای کودک معلول ذهنی- حرکتی شهرستان نیشابور بود. روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه­ی پژوهش کلیه زنان دارای کودک معلول ذهنی- حرکتی در شهر نیشابور در سال 1400 بودند که تعداد 205 نفر به‌صورت در دسترس به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این پژوهش از مقیاس حمایت اجتماعی ادراک­شده زیمت و همکاران (1988)، مقیاس امید به زندگی اشنایدر و همکاران (1991)، مقیاس سرمایه روان‌شناختی لوتانز (2007) و مقیاس احساس سرزندگی رایان و فردریک (1997)، استفاده شد. جهت تجزیه‌وتحلیل داده­ها نیز از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد که سرمایه روان‌شناختی به‌صورت مستقیم بر امید به زندگی (89/0) و به‌صورت غیرمستقیم یعنی از طریق حمایت اجتماعی بر امید به زندگی (04/0) تأثیرگذار بود (01/0>p-value). همچنین نتایج حاکی از آن بود که سرزندگی در رابطه سرمایه روان‌شناختی با امید به زندگی در زنان دارای کودک معلول ذهنی- حرکتی نقش میانجی نداشت (05/0<p-value). بر اساس یافته­های این پژوهش می­توان نتیجه گرفت که رابطه سرمایه روان‌شناختی با امید به زندگی زنان دارای کودک معلول ذهنی و حرکتی یک رابطه خطی ساده نیست و حمایت اجتماعی می­تواند این رابطه را میانجی­گری نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining the structural model of psychological capital with life expectancy in women with mentally-motor disabled children: the mediating role of perceived social support and vitality

نویسندگان [English]

  • Fariba Abedi 1
  • Ebrahim Namani 2

1 Master of Family Counseling, Beihaq Institute of Higher Education, Sabzevar, Iran.

2 Associate Professor, Faculty of Literature and Humanities, Department of Educational Sciences, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran

چکیده [English]

The aim of the present study was to investigate the mediating role of perceived social support and vitality in the relationship between psychological capital and life expectancy in women with mentally-motor disabled children in Neishabur city. The present research method is descriptive and correlation type. The research population was all women with mentally and physically disabled children in Neishabur city in 2021 then 205 of whom were available as a statistical sample. To collect data, Zimet et al.'s perceived social support (1988), Snyder et al.'s life expectancy questionnaire (1991), Lutans psychological capital questionnaire (2007), and Ryan and Frederick's vitality questionnaire (1997) were used. Pearson's correlation test and path analysis were used to analyze the data. The results showed that psychological capital had a direct effect on life expectancy (0.89) and indirectly through social support on life expectancy (0.04) (p-value <0.01). Also, the results indicated that vitality did not play a mediating role in the relationship between psychological capital and life expectancy in women with mentally-motor disabled children (p-value<0.05). Based on the findings of this research, it can be concluded that the relationship between psychological capital and life expectancy of women with mentally-motor disabled children is not a simple linear relationship and social support can mediate this relationship.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Perceived social support
  • vitality
  • psychological capital
  • life expectancy
  • women with mentally and physically disabled children
منابع
بیرامی، منصور، موحدی، یزدان و موحدی، معصومه. (1393). ارتباط حمایت اجتماعی ادراک‌شده و احساس تنهایی اجتماعی ـ عاطفی با اعتیاد به اینترنت در جامعه دانشجویی. دوفصلنامه علمی ـپژوهشی شناخت اجتماعی، 3(6)، 122-106.
جناآبادی، حسین و جوادی فر، پروانه. (1400). رابطه­ی حمایت اجتماعی و سرسختی روان‌شناختی با تاب­آوری در زنان دارای همسر وابسته به مواد تحت درمان دارویی. فصلنامه علمی اعتیاد پژوهی، 15(62)، 260-245.
حبیبی، آرش و عدن­ور، مریم. (1396). مدل‌یابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی (آموزش کاربردی نرم‌افزار LISREL). تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
خردمند، محدثه، زادافشار، سارا، عباسخانیان دوانلو، فهیمه و ویزدخواستی، فریبا. (1400). نقش خوش­بینی بر سلامت روان و رشد پس از آسیب پرستاران بخش کرونایی با میانجی­گری تاب­آوری و تنظیم شناختی هیجان. فصلنامة علمی پژوهشی روانشناسی کاربردی، 15(4)، 33-50.
رضائی، زهرا، به پژوه، احمد و غباری بناب، باقر. )1398(. اثربخشی آموزش برنامه ارتباط بدون خشونت بر تعامل مادر کودک در مادران با کودک کم­توان ذهنی. توان‌بخشی، 20(1)، 51-40.
رفیعی پور، امین. (1397). اثربخشی گروه‌درمانی مبتنی بر رویکرد امید درمانی بر کیفیت زندگی مادران کودکان دارای معلولیت جسمی و حرکتی. مطالعات روانشناسی تربیتی، 15(32)، 134-117.
شیخ‌الاسلامی، راضیه و دفترچی، عفت. (1390). نقش برآورده شدن نیازهای اساسی روان‌شناختی در جهت­گیری هدف و سرزندگی ذهنی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شیراز.
صفاری نیا، مجید، عیسی زاده، فاطمه و حمزئی، زهرا. (1400). پیش­بینی امید به زندگی بر اساس حمایت اجتماعی ادراک‌شده و سلامت روان در میان بهبودیافتگان بیماری کووید-19. دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 28(1)، 9-1.
صف‌آرا، مریم، خانبابایی، مینو و خانبابایی، مینا. (1399). تأثیر آموزش مهارت­های معنوی بر امید به زندگی مادران دارای کودک کم­توان ذهنی. نشریه علوم اعصاب شفای خاتم، 8(2)،71-64.
علیزاده، محبوبه و اصغرنژاد، فاطمه. (1399). پیش­بینی امید به زندگی و شادکامی مادران دارای کودکان با ناتوانی یادگیری خاص بر اساس منبع کنترل. مجله مطالعات ناتوانی، 10(44)، 1-6.
قربانی زاده، ولی اله، علیزاده، حسین، خانی پردنجانی، سجاد و محمدی مهمویی، علی‌محمد. (1394). مدل­یابی ساختاری تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر رفتار شهروندی سازمانی. پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 5(10)، 106-95.
قهرمانی،0 لیلا، طهرانی، هادی، رجبی، عبدالحلیم و جعفری، علیرضا. (1399). ارتباط بین دو مفهوم امیدواری و شادکامی در دانشجویان. فصلنامه آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت، 8(2)، 117-107.
کرمانی، زهرا، خداپناهی، محمد کریم و حیدری، محمود. (1390). ویژگی­های روان­سنجی مقیاس امید اسنایدر. مجله روانشناسی کاربردی، 5(3)، 23-7.
کریمیان آبدر، بتول و کریمی افشار، عشرت. (1401). بررسی رابطه بین تاب­آوری با کیفیت زندگی و امید به زندگی مادران کودکان ناشنوا. مجله پرستاری و مامایی،19(11)، 896-888.
مختاری، عباس، کجباف، محمدباقر و عابدی، محمدرضا. (1399). تأثیر مداخله مبتنی بر سرمایه روان‌شناختی بر امید، خوش­بینی، تاب­آوری و خودکارآمدی بیماران افسرده. فصلنامه علمی پژوهشی علوم روان‌شناختی، 19(95)، 1422-1411.
نیکخو، غلام حیدر، اسماعیل‌پور، خلیل، بیرامی، منصور و هاشمی، تورج. (1399). روابط ساختاری سرمایه روان‌شناختی و امید به زندگی با میانجیگری مؤلفه‌های کیفیت زندگی و رضایت از زندگی میان‌سالان. فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، 15(57)، 222-182.
References
Alizadeh, H., & Asgharnejhad, F. (2020). The Relationship between Life Expectancy and Happiness in the Mothers of Children with Specific Learning Disorder. MEJDS, 10(44),1-6. DOR: 20.1001.1.23222840.1399.10.0.155.4. [In Persian].
Alon, R. (2019). Social support and post-crisis growth among mothers of children with autism spectrum disorder and mothers of children with Down syndrome. Journal of Research in Developmental Disabilities, 90, 22-30. DOI: 10.1016/j.ridd.2019.04.010.
Bandura, A., Freeman, W.H., & Lightsey, R. (1999). Self-Efficacy: The Exercise of Control. J Cogn Psychother, 13, 158–166. doi: 10.1891/0889-8391.13.2.158.
Beyrami M., Movahedi, Y., & Movahedi, M. (2015). The Relationship Between Perceived Social Support and the Feeling of Social-Emotional loneliness With Internet Addiction in University Students. Journal of Psychology and Educational Sciences, 3(6), 109-122. [In Persian].
Carver, C.S.,& Scheier, MS. (2002). Optimism. In: Snyder CR, Lopez SJ, editors, Handbook of positive psychology. UK: Oxford University Press; 2002. pp. 231–243.
Connor, K.M., & Davidson, J R. (2003). Development of a –NewResilience Scale: The Connor- Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depress Anxiet, 18(2), 76- 82. doi: 10.1002/da.10113.
Dinerstein, A. (2015). Autonomy in the Key of Hope: Understanding Prefiguration. In: The Politics of Autonomy in Latin America. Non-Governmental Public Action. Palgrave Macmillan, London. pp 58–75.
Ghahremani, L., Tehrani, H., Rajabi, A., & Jafari, A. (2020). The Relationship Between the Concepts of Hope and Happiness in Students. Iranian Journal of Health Education and Health Promotion, 8 (2),107-117. Doi: 10.29252/ijhehp.8.2.107. [In Persian].
Ghorbani Zadeh, V., Alizadeh, H., Khani, S., & Mohamadi, A. (2015). A Structural Model for the Effect of Psychological Capital on Organizational Citizenship Behavior. Research in Sport Management and Motor Behavior, 5 (10), 95-106. [In Persian].
Gu, J., Yang, C., Zhang, K., & Zhang, Q. (2021). Mediating role of psychological capital in the relationship between social support and treatment burden among older patients with chronic obstructive pulmonary disease. Geriatr. Nurs. 42, 1172–1177. doi: 10.1016/j.gerinurse.2021.07.006.
Habibi, A., & Adenvar, M. (2016). Structural equation modeling and factor analysis (practical training of LISREL software). Tehran: Academic Jahad Publishing Organization. [In Persian].
Hajigholami, A., Yusefzadeh, M., Amini Pozveh, Z., & Ansari, H. (2021). The relationship between social support and life expectancy in cancer patients during chemotherapy; an original study. Immunopathologia Persa,7(2), 1-5. doi: 10.34172/ipp.2022.11.
Hoseinnejad, H., Chopaniyan, F., Sarvi Moghanlo, O., Rostami, M., & Dadkhah, A. (2020).Marital Satisfaction and Happiness in Parents with Autistic and Normal Children. Iranian Rehabilitation Journal, 18(1), 49-56. http://dx.doi.org/10.32598/irj.18.1.655.1.
Jacobs, J.M., Maaravi, Y., & Stessman, J. (2021). Optimism and Longevity Beyond Age 85. J Gerontol A Biol Sci Med Sci,76(10),1806-1813. doi: 10.1093/gerona/glab051.
Jahng, K.E. (2020). South Korean mothers' childhood abuse experience and their abuse of their children with intellectual and developmental disabilities: Moderating effect of parenting self-efficacy. Child Abuse Negl, 101, 104324. doi: 10.1016/j.chiabu.2019.104324.
Jenaabadi, H., & Javadifar, P. (2022). The relationship between Social Support and Psychological Hardiness with Resilience in Women with Substance-Dependent Spouses under Medical Treatment. Etiadpajohi,15 (62), 245-260. Doi: 10.52547/etiadpajohi.15.62.245. [In Persian].
Jurek, K., & Niewiadomska, I. (2021). Relationship between psychological capital and quality of life among seniors working after retirement: The mediating role of hope of success. PLoS One, 16(11), e0259273. DOI: 10.1371/journal.pone.0259273.
Karimian, B., & Karimi Afshar, E. (2022). The relationship of resilience with quality of llife and life expectancy of the mothers of deaf children. Nursing and Midwifery Journal, 19 (11), 888-896. DOI: 10.52547/unmf.19.11.888. [In Persian].
Kermani, Z., Khodapanahi, M.K., & Heydari, M. (2010). Psychometric properties of Omid Snyder scale. Journal of Applied Psychology, 5(3), 7-23. [In Persian].
Kheradmand, M., Zadafshar, S., Abaskhanian Davanloo, F., & Yazdkhasti, F. (2021). Role of Optimism of Mental Health and Post-Traumatic Growth in Coronavirus Unit’s Nurses By Mediation of Resilience and Cognitive Emotion-Regulation. Quarterly of Applied Psychology, 15(4), 33-50. Doi: 10.52547/APSY.2021.222392.1070. [In Persian].
Liou, L., Joe, W., Kumar, A., & Subramanian, S. V. (2020). Inequalities in life expectancy: An analysis of 201 countries, 1950–2015. Social Science & Medicine, 253,112964. doi: 10.1016/j.socscimed.2020. 112964.
Luthans،F.،Avolio،B. J.،Avey،J. B.،& Norman،S. M. (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel psychology،60(3)،541-572. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.2007.00083.x.
Luthans, F., & Youssef, C.M. (2017). Psychological capital: An evidence-based positive approach. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 4, 339–366. https://doi.org/10.1146/ annurev-orgpsych-032516-113324.
Masciocchi, E., Maltais, M., El Haddad, K., Giudici, K.V., Rolland, Y., Vellas, B., & Barreto, P.S. (2020). Defining Vitality Using Physical and Mental Well-Being Measures in Nursing Homes: A Prospective Study. J Nutr Health Aging, 24(1), 37–42. https://doi.org/10.1007/s12603-019-1285-8.
Mokhtari, A., Kajbaf, M. B., & Abedi, M. (2021). The effectiveness of intervention based on psychological capital on hope, optimism, resilience, and self-efficacy among patients with depression. Scientific Research Quarterly Journal of Psychological Sciences, 19(95), 1411-1422. [In Persian].
Nikkho, Gh., Ismailpour, Kh., Birami, M., & Hashemi, T. (2019). Structural relationships between psychological capital and life expectancy with the mediation of quality of life components and life satisfaction of middle-aged people. New Psychological Research Quarterly, 15(57), 182-222. [In Persian].
Noor, R., Gul, S., & Tahir Khalily,M. (2017). Psycap as Predictor of Psychological Adjustment among Parents of Intellectually Disabled Children. Journal of Applied Environmental and Biological Science,7(1), 203-206.
Park, G.A.,& Lee, O.N. (2022). The Moderating Effect of Social Support on Parental Stress and Depression in Mothers of Children with Disabilities. Occup Ther Int, 2022, 5162954. doi: 10.1155/2022/5162954
Prati, G. (2022). Correlates of quality of life, happiness and life satisfaction among European adults older than 50 years: A machine‐learning approach. Archives of Gerontology and Geriatrics, 18(103),104791. doi: 10.1016/j.archger.2022.104791.
Rafiepoor, A. (2019). The Effectiveness of Hope Therapy on the Quality of Life of Mothers Children with Physical Disabilities. Journal of Educational Psychology Studies, 15(32), 117-134. Doi: 10.22111/jeps.2018.4422. [In Persian].
Reisiee, H., Sharifi, T., Ghazanfari, A., & Chorami, M. (2021). The effect of psychological capital training on psychological burden and emotional self-regulation styles of mothers having children with cerebral palsy. Journal of Shahrekord University of Medical Sciences, 23(4), 154-161. doi:10.34172/jsums.2021.26
Rezaei, Z., Behpajooh, A., & Ghobari-Bonab, B. (2019). The Effectiveness of Nonviolent Communication Program Training on Mother-Child Interaction in Mothers of Children With Intellectual Disability. Jrehab, 20 (1), 40-51. Doi: 10.32598/rj.20.1.40. [In Persian].
Ryan, RM., & Frederick, C. (1997). On energy, personality, and health: Subjective vitality as a dynamic reflection of well-being. Journal of Personality, 65(3), 529–65. doi: 10.1111/j.1467-6494.1997.tb00326.x
Safara, M., Khanbabaee, M., & Khanbabaee, M. (2020). The Effect of Spiritual Skills Training on the State of Hope in Mothers with Intellectual Disabled Children. Journal of Shefaye Khatam, 8(2), 64-71. Doi: 10.29252/shefa.8.2.64. [In Persian]
Saffari Nia, M., Eisazadeh, F., & Hamzehei, Z. (2021). Life expectancy predictions based on perceived social support and mental health among those recovering from covid-19 disease. Sabzevar University of Medical Sciences, 28(1), 1-9. [In Persian].
Sevari, K., Pilram, P.,& Farzadi, F. (2020). The Causal Relationship between Perceived Social Support and Life Satisfaction through Hope, Resilience and Optimism. International Journal of Psychology, 14(1), 83-113. Doi: 10.22034/ijpb.2019.166650.1081.
Sheikh, M., Bay, N., Ghorbani, S., & Esfahaninia, A. (2022). Effects of Social Support and Physical Self-efficacy on Physical Activity of Adolescents. International Journal of Pediatrics, 10 (4), 15823-15834. DOI:10.22038/IJP.2022.62762.4793
Sheikh al-Islami, R., & Daftar Chi, A. (2010). The role of fulfilling basic psychological needs In goal orientation and mental vitality, master's thesis, faculty Psychology and Educational Sciences, Shiraz University. [Persian].
Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., Yoshinobu, L., Gibb, J., Langelle, C., & Harney, P. (1991). The will and the ways: development and validation of an individual- differences measure of hope. Journal personality social psychology, 60(4), 570-585. doi: 10.1037//0022-3514.60.4.570.
Snyder, C. R, & Lopez, S. J. (2007). Positive psychology: The scientific and practical exploration of human strengths, Newyork, Sage Pablication Inc.
Snyder, C.R., Rand, K.L., & Siigmon, D.R. (2002). Hope theory: Amember of positive psychology family. In C. R. Snyder & Lopez. Handbook of positive psychology. New York: Oxford University Press, 257-276
Tindle,R., Hemi, A., & Moustafa, A. (2022). Social support, psychological flexibility and coping mediate the association between COVID-19 related stress exposure and psychological distress. Scientific Reports, 12(8688), https://doi.org/10.1038/s41598-022-12262-w.
Tough, H., Fekete, C., Brinkhof, M.W., Siegrist, J. (2017). Vitality and mental health in disability: Associations with social relationships in persons with spinal cord injury and their partners. Disability and Health Journal, 10(2), 294-302. doi: 10.1016/j.dhjo.2016.12.008
Van Solinge, H., & Henkens, K. (2010). Living longer, working longer? The impact of subjective life expectancy on retirement intentions and behaviour. European Journal of Public Health, 20(1), 47–51. doi: 10.1093/eurpub/ckp118.
Wakimizu, R., Fujioka, H., Nishigaki, K., Matsuzaw.a, A. (2018). Family empowerment and associated factors in Japanese families raising a child with severe motor and intellectual disabilities. International Journal of Nursing Sciences, 5(4, 10), 370-376. https://doi.org/10.1016/j.ijnss.2018.09.006
Wang, H., Ng, T.K. & Siu, Ol. (2022). How does psychological capital lead to better well-being for students? The roles of family support and problem-focused coping. Curr Psychol, https://doi.org/10.1007/s12144-022-03339-w
Xu, H., Liu, X., & Zeng, P. (2022). The Mediating Role of Social Support in the Relationship Between Psychological Capital and Depression Among Chinese Emergency Physicians. Psychology Research and Behavior Management, 15, 977-990. DOI https://doi.org/10.2147/PRBM.S360611.
Yoosefi lebni, J., Ziapour, A., Khosravi, B., & Rahimi khalifeh kandi, Z. (2021). Lived experience of mothers of children with disabilities: a qualitative study of Iran. J Public Health, 29, 1173–1179. https://doi.org/10.1007/s10389-020-01215-0
Zimet, G.D., Dahlem, N.W., Zimet, S.G., & Farley, G.K. (1988).The multidimensional scale of perceived social support. Journal of personality assessment, 52(1), 30-41. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa5201_2