روانشناسی افراد استثنایی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

فایل های ضروری

راهنمای ارسال مقالات

داوران سال 1399

داوران سال 1400

داوران سال 1401

اثربخشی بسته توانبخشی شناختی آرام بر بهبود کارکردهای اجرایی بر اساس ارزیابی‌های رفتاری کودکان دارای نشانه‌های نارسایی توجه/بیش فعالی پیش از سن مدرسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 دانشیار روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 دانشیار روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی معمولاً نقص در کارکردهای اجرایی دارند. این پژوهش در نظر دارد به بررسی اثر توانبخشی ترمیمی بر کارکردهای اجرایی کودکان دارای نشانه‌های نارسایی توجه/بیش فعالی پیش از سن مدرسه بپردازد. در مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی حاضر از طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کودکان دارای نشانه‌های نارسایی توجه/بیش فعالی پیش‌از سن مدرسه مراجعه کننده به کلینیک های مشاوره شهر تهران در سال 1396-1395 می شد. ابزار سنجش پرسشنامه اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی (گدو و اسپرافکین، 1998) و پرسشنامه رفتاری کارکردهای اجرایی کودکان پیش‌از سن مدرسه (جیویا، اپسی و اسکوئیت، 2002) بود. پس از اجرای اولیه پرسشنامه اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی، 32 کودک که به طور معناداری نشانه‌ها را داشتند، با استفاده از نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفره مداخله و 17 نفره کنترل جای گرفتند. گروه مداخله برنامه توانبخشی ترمیمی آرام را در 12 جلسه 20 دقیقه‌ای دریافت کردند در حالیکه گروه کنترل چنین آموزشی را دریافت نکرد. در پایان هر دو گروه مورد ارزیابی پس‌آزمون و پیگیری قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر بررسی شدند. تحلیل داده‌های پژوهش نشان داد که توانبخشی ترمیمی به طور معناداری منجر به بهبود کارکردهای اجرایی و نشانه‌های نارسایی توجه/بیش فعالی شده است (001/0> p). بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که توانبخشی ترمیمی با استفاده از تکالیف کامپیوتری منجر به تقویت توانایی‌های شناختی و در کاهش نشانه‌های اختلال شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of ARAM cognitive rehabilitation package on improvement of executive function based on behavioral rating in preschool children with ADHD symptoms

نویسندگان [English]

  • mahdis maghsudloo 1
  • vahid nejati 2
  • jalil fathabadi 3

1 Ph. D student of Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

2 Associate Professor of Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

3 Associate Professor of Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Executive function deficits are common in children with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). This research aims to assess effects of remedial rehabilitation on executive functions in preschool children with ADHD symptoms. In the current random clinical trial study pretest, posttest and follow-up design with control group were used. Statistical society includes all preschool ADHD children who referred to counselling centers in Tehran between 2016 -2017. Assessments include ADHD symptom checklist-4 (Gadow & Sprafkin, 1998) and Behavioral rating of executive function-preschool (Gioia,epsy& squith, 2002) questionnaires. After initial assessment by ADHD questionnaire, Thirty two children, who significantly had symptoms, selected by accessible sampling and randomly divided in to experimental group (N=15) and control group (N=17). Intervention group received ARAM computerized cognitive rehabilitation program for 12 sessions in 20 minute, while control group received no treatment. Both groups examined in posttest and follow-up. Data analyzed by repeated measure variance analysis. Result showed remediation rehabilitation significantly improves executive function and ADHD symptoms. We can conclude the remedial rehabilitation by computerized tasks improved cognitive abilities and reduced ADHD symptoms in preschool children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • attention deficit hyperactivity disorder
  • remedial rehabilitation
  • executive function
مراجع
اعظمی، س؛ طالع پسند، س؛ نظیفی، م؛ و رحیمیان بوگر، ا. (1395). آموزش بازداری پاسخ، توانایی برنامه‌ریزی و سرعت پردازش به کودکان مبتلا‌به اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی: مقایسه رویکرد توانبخشی‌شناختی-‌حرکتی با دارو‌درمانی. مطالعات روان‌شناسی بالینی، 7 (25)، 31-55.
اعظمی، س؛ مقدس، ع؛ سهرابی، ف. (1392). مقایسه تأثیر توانبخشی رایانه‌یار و داروی روان محرک در بازداری پاسخ و توجه پایدار کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی. روان‌شناسی افراد استثنایی، 3(11)
رادفر، ف؛ نجاتی، و؛ و فتح آبادی، ج. (1395). تأثیر توانبخشی شناختی بر حافظه ی کاری و روانی کلامی دانش آموزان نارساخوان یک مطالعه تک موردی. اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی، 10(40)، 26-17.
رباط میلی، س؛ برجعلی، ا؛ علیزاده، ح؛ نوکنی، م؛ فرخی، ن. (1394). اثربخشی بازتوانی شناختی رایانه‌یار بر بازداری پاسخ کودکان دارای اختلال نارسایی‌توجه-بیش‌فعالی (نوع اغلب بی‌توجه). روان‌شناسی افراد استثنایی، 5(19): 1-126.
حکیمی راد، ا؛ افروز، غ؛ و به پژوه، ا. (1393). طراحی برنامۀ مداخلهای مبتنی بر آموزش بازداری پاسخ و بررسی اثر‌بخشی آن بر نشانه‌های اختلال نارسایی توجه‌-‌بیش-فعالی. روان‌شناسی افراد استثنایی، 4 (16)، 77-96.
صاحبان، ف؛ امیری، ش؛ کجباف، م. ب؛ و عابدی، ا. (1389). بررسی اثر کوتاه‌مدت آموزش کارکردهای‌ اجرایی، بر کاهش نشانه‌های کمبود توجه و بیش‌فعالی در دانش‌آموزان پسر دورۀ ابتدایی شهر اصفهان. تازه‌های علوم شناختی. ۱۲ (۱)، ۵۲-۵۸
عبداللهی پور، ف؛ علی زاده زارعی، م؛ اکبرفهیمی، م؛ و کرمعلی اسماعیلی، س. (1395). تهیه نسخه فارسی «پرسشنامه سنجش رفتاری کارکرد اجرایی - نسخه پیش دبستانی » و بررسی روایی ظاهری و محتوایی آن. فصلنامه علمی پژوهشی توانبخشی، ۱۷ (۱) :۱۲-۱۹.
مشهدی، ع؛ حسنی، ج؛ و تیموری، س. (1396). اعتبار یابی و پایایی سنجی پرسشنامه درجه‌بندی رفتاری کنش وری اجرایی پیش دبستان- فرم والدین. مجله روان‌شناسی بالینی، 9 (33)، 83-75.
نجاتی، و. (1396). توانبخشی هوشمند توجه و حافظه آرام. نشر رشد فرهنگ.
نجارزادگان، م؛  نجاتی، و؛ و امیری، ن. (1394). اثر توان‌بخشی شناختی حافظه کاری بر بهبود نشانگان رفتاری (کم‌توجهی و تکانشگری) کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه بیش‌فعالی.  فصلنامه عصب روان‌شناسی، دوره 1(1)، 52-45.
ورنوسفادرانی، ع؛ محکی، ف؛ و ابراهیمی، م. (1395). اثربخشی بهبود حافظه کاری بر مشکلات شناختی، بی توجهی اختلال نقص توجه- بیش فعالی. مجله مطالعات ناتوانی،  6، ۱۱۸-۱۲۳.
American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition. (2013). Washington, DC: American Psychiatric Association.
Anderson, P. J., & Reidy N. (2012). Assessing executive function in preschoolers. Neuropsychology Review, 22(4), 345-360.
Beck, S. J., Hanson, C. A., Puffenberger, S. S., Benninger, K. L., & Benninger, W. B. (2010). A controlled trial of working memory training for children and adolescents with ADHD. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 39(6), 825-836.
Bigorra, A., Garolera, M., Guijarro, S., & Hervás, A. (2016). Long-term far-transfer effects of working memory training in children with ADHD: a randomized controlled trial. European child & adolescent psychiatry, 25(8), 853-867.
Bikic, A., Leckman, J. F., Christensen, T. Ø., Bilenberg, N., & Dalsgaard, S. (2018). Attention and executive functions computer training for attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD): results from a randomized, controlled trial. European child & adolescent psychiatry, 1-12.
Cortese, S., Ferrin, M., Brandeis, D., Buitelaar, J., Daley, D., Dittmann, R. W., & Zuddas, A. (2015). Cognitive training for attention-deficit/hyperactivity disorder: meta-analysis of clinical and neuropsychological outcomes from randomized controlled trials. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 54(3), 164-174.
Dovis, S., Van der Oord, S., Wiers, R. W., & Prins, P. J. (2015). Improving executive functioning in children with ADHD: Training multiple executive functions within the context of a computer game. A randomized double-blind placebo controlled trial. PLoS One, 10(4), e0121651.
Dongen‐Boomsma, M., Vollebregt, M. A., Buitelaar, J. K., & Slaats‐Willemse, D. (2014). Working memory training in young children with ADHD: A randomized placebo‐controlled trial. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 55(8), 886-896.
Egger, H. L., Kondo, D., & Angold, A. (2006). The epidemiology and diagnostic issues in preschool attention-deficit/hyperactivity disorder: A review. Infants and Young Children, 19, 109–122.
Gadow, K. D., Sprafkin, J., & Nolan, E. E. (2001). DSM-IV symptoms in community and clinic preschool children. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 40(12), 1383-1392.
Gioia, G. A., Espy, K. A., Isquith, P. K. (2002). Behavior rating inventory of executive function, preschool version (BRIEF-P). Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
Gioia, G. A., Isquith, P. K., Kenworthy, L., & Barton, R. M. (2002). Profiles of everyday executive function in acquired and developmental disorders. Child neuropsychology, 8(2), 121-137.
Gray SA, Chaban P, Martinussen R et al (2012) Effects of a computerized working memory training program on working memory, attention, and academics in adolescents with severe LD and comorbid ADHD; a randomized controlled trial. J Child Psychol Psychiatry, 53(12):1277–1284
Hoekzema, E., Carmona, S., Tremols, V., Gispert, J. D., Guitart, M., Fauquet, J., & Bulbena, A. (2010). Enhanced neural activity in frontal and cerebellar circuits after cognitive training in children with attention‐deficit/hyperactivity disorder. Human Brain Mapping, 31(12), 1942-1950.
Holmes, J., Gathercole, S. E., Place, M., Dunning, D. L., Hilton, K. A., & Elliott, J. G. (2010). Working memory deficits can be overcome: Impacts of training and medication on working memory in children with ADHD. Applied Cognitive Psychology, 24(6), 827-836.
Jiang, H., & Johnstone, S. J. (2015). A preliminary multiple case report of neurocognitive training for children with AD/HD in China. SAGE Open, 5(2), 2158244015586811.
Johnston, M. V., Ishida, A., Ishida, W. N., Matsushita, H. B., Nishimura, A., & Tsuji, M. (2009). Plasticity and injury in the developing brain. Brain and Development, 31(1), 1-10.
Johnstone, S. J., Roodenrys, S., Blackman, R., Johnston, E., Loveday, K., Mantz, S., & Barratt, M. F. (2012). Neurocognitive training for children with and without AD/HD. ADHD Attention Deficit and Hyperactivity Disorders, 4(1), 11-23.
Kianbakht, M., Naghel, S., Alidadi, F., Nejati, V., Kohandel, H., Ansarini, G., & Namdari, V. (2015). Effectiveness of Neurofeedback associated with cognitive rehabilitation therapy on children with Attention Defect Hyperactivity Disorder (ADHD). The International Journal of Indian Psychology, 2(4), 18-29.
Klingberg, T., Fernell, E., Olesen, P. J., Johnson, M., Gustafsson, P., Dahlström, K., & Westerberg, H. (2005). Computerized training of working memory in children with ADHD-a randomized, controlled trial. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 44(2), 177-186.
McNab, F., Varrone, A., Farde, L., Jucaite, A., Bystritsky, P., Forssberg, H., & Klingberg, T. (2009). Changes in cortical dopamine D1 receptor binding associated with cognitive training. Science, 323(5915), 800-802.
Neely, A. S., Vikström, S., & Josephsson, S. (2009). Collaborative memory intervention in dementia: caregiver participation matters. Neuropsychological rehabilitation, 19(5), 696-715.
Nejati, V., Shahidi, S., & Helmi, S. (2017). Enhancement of Executive Functions with Cognitive Rehabilitation in Older Adults. Journal of Modern Rehabilitation, 10(3), 120-7.
Owen, A. M., Hampshire, A., Grahn, J. A., Stenton, R., Dajani, S., Burns, A. S., & Ballard, C. G. (2010). Putting brain training to the test. Nature, 465(7299), 775-778.
Rutledge, K. J., van den Bos, W., McClure, S. M., & Schweitzer, J. B. (2012). Training cognition in ADHD: current findings, borrowed concepts, and future directions. Neurotherapeutics, 9(3), 542-558.
Schweitzer, J. B., & Sulzer‐Azaroff, B. (1988). Self-control: teaching tolerance for delay in impulsive children. Journal of the experimental analysis of behavior, 50(2), 173-186.
Shalev, L., Tsal, Y., & Mevorach, C. (2007). Computerized progressive attentional training (CPAT) program: effective direct intervention for children with ADHD. Child neuropsychology, 13(4), 382-388.
Shipstead, Z., Hicks, K. L., & Engle, R. W. (2012). Cogmed working memory training: Does the evidence support the claims. Journal of Applied Research in Memory and Cognition, 1(3), 185-193.
Smith, B., Barkley, R., & Shapiro, C. (2006). Combined child therapies. Attention-deficit hyperactivity disorder, 3, 678-691.
Steeger, C. M., Gondoli, D. M., Gibson, B. S., & Morrissey, R. A. (2016). Combined cognitive and parent training interventions for adolescents with ADHD and their mothers: A randomized controlled trial. Child Neuropsychology, 22(4), 394-419.
Steiner, N. J., Sheldrick, R. C., Gotthelf, D., & Perrin, E. C. (2011). Computer-based attention training in the schools for children with attention deficit/hyperactivity disorder: a preliminary trial. Clinical pediatrics, 50(7), 615-622.
Tamm, L., Epstein, J. N., Peugh, J. L., Nakonezny, P. A., & Hughes, C. W. (2013). Preliminary data suggesting the efficacy of attention training for school-aged children with ADHD. Developmental Cognitive Neuroscience, 4, 16-28.
Traverso, L., Viterbori, P., & Usai, M. C. (2015). Improving executive function in childhood: evaluation of a training intervention for 5-year-old children. Frontiers in psychology, 6,525.
Tsaousides, T., & Gordon, W. A. (2009). Cognitive rehabilitation following traumatic brain injury: assessment to treatment. Mount Sinai Journal of Medicine: A Journal of Translational and Personalized Medicine, 76(2), 173-181.
Zelazo, P. D., & Carlson, S. M. (2012). Hot and Cool Executive Function in Childhood and Adolescence: Development and Plasticity. Child Development Perspectives, 6(4), 354-360. 
روانشناسی افراد استثنایی
دوره 9، شماره 33
اردیبهشت 1398
صفحه 23-43
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار