Document Type : Research Paper
Authors
1 group of education- faculty of educational science- azarbaijan shahid madani university- tabriz- iran
2 associate professor of educational psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz
3 learning disorder center- maragheh- iran
Abstract
The purpose of this study was to compare the effectiveness of play therapy and neurofeedback on the executive functions of female elementary school students with learning disorders. The research method was experimental with a clinical trial with a multi-group pretest and posttest design. The statistical population was all female elementary school students referred to the Center for Learning Disabilities in Maragheh city in the academic year of 1998-99, from which 30 students were selected by available sampling as a statistical sample. The sample is divided into two experimental groups and one control group. Selected students were randomly assigned to groups. The instrument used for data collection was Connors' (2004) neuropsychological test. Multivariate analysis of covariance and posthoc were used for data analysis. The research results showed that the executive functions of the experimental and control groups are significantly different from each other (P< 0.05). The LSD post hoc test indicated that play therapy and neurofeedback have a significant impact on executive functions. Also, play therapy intervention is more effective in improving the executive functions of elementary students with learning disorders than neurofeedback.
Keywords
منابع
ابراهیمی دهشیری، وجیهه؛ مظاهری، محمدعلی و طهماسبیان، کارینه. (1390). اثربخشی بازی‌درمانی با رویکرد شناختی – رفتاری در کاهش ترس از شب کودکان. علوم رفتاری، 5 (3): 259 – 253.
اخواست، آسیه؛ بهرامی، هادی؛ پور محمدرضای تجریشی، معصومه و بیگلریان، اکبر. ( 1388). تأثیر بازیهای آموزشی در میزان یادگیری برخی از مفاهیم ریاضی در دانشآموزان پسر کم‌توان ذهنی آموزش پذیر، مجله پژوهشی توان‌بخشی،(3)9، 17-8.
آزادی، مریم؛ تقوایی، داوود و چهره‌ای، شیما. (1394). اثربخشی درمان نوروفیدبک بر عملکرد دانشآموزان دورۀ دبستان دارای اختلال یادگیری در مقیاس‌های آزمون هوشی وکسلرکودکان. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. 16(4)، 23-31.
امیر، فاطمه؛ حسن‌آبادی، حسن؛ اصغری نکاح، سید محسن و طبیبی، زهرا. (1391). بررسی اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر رابطه والد - کودک (CPRT) بر سبکهای فرزند پروری. مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 1 (4)، 489– 473.
اوبالاسی، آناهیتا و حسینی نسب، سید داوود. (1393). بررسی تأثیر آموزش روش مونته سوری بر خلاقیت کودکان پیش‌دبستانی 4 و 5 ساله شهر تبریز. آموزش و ارزشیابی (علوم تربیتی)، 7 (28)، 98-71
بابایی، مهناز؛ یزدی، سیده منور و حسینیان، سیمین. (1390). بررسی اثربخشی بازی‌درمانی گروهی با رهنمود بر اختلال سلوک دانشآموزان دبستانی. اندیشههای نوین تربیتی، 7 (1) ، 64 – 49.
بهرامی، علیرضا. (1390). اثربخشی بازیهای توپی غیر توپی بر کاهش نشانگان اختلال کمبود توجه/ بیشفعالی دانشآموزان پسر 11- 9 ساله شهر اراک. مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، 15 (5)، 9 – 1.
تقیزاده، شیوا. (1391). اثربخشی نوروفیدبک بر علائم نارساخوانی در کودکان مبتلابه نارساخوانی: با تأکید بر فرضیه نقض دوگانه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
جدیدی، مهدی و عابدی، احمد. (1390). انطباق و هنجاریابی پرسشنامه نوروسایکولوژی کانرز بر کودکان 5 تا 12 سال شهر اصفهان. مجله رویکردهای نوین آموزشی، 3(1)، 56 – 71.
جنتیان، سیما؛ نوری، ابوالقاسم؛ شفتی، سید عباس و مولوی، حسین. ( 1387). اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری برشدت علائم اختلال بیش فعالی/کمبود توجه در دانشآموزان پسر 9 تا 11 ساله مبتلابه ADHD. فصلنامه تحقیقات علوم رفتاری، (12) 8، 118-109.
جنقو، الهام؛ همتی، بابک و جعفرزاده داشبلاغ، حسن. (1398). اثربخشی بازی‌درمانی بر بهبود سرعت پردازش اطلاعات و پردازش اجتماعی / هیجانی در دانشآموزان مبتلابه اختلال یادگیری خاص خواندن، مجله ناتوانیهای یادگیری، 9(1)، 71-91.
جهانیان، امیر و فولادچنگ، محبوبه. (1392). تأثیر روش آموزش نوروفیدبک بر تقویت توانایی حل مسئله و عملکرد تحصیلی دانشآموزان پایه اول تا ششم دوره ابتدایی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری 5(2)، 65-85.
خاکساریان، مجتبی؛(1399). مقایسه اثربخشی درمان نوروفیدبک در بهبود کارکردهای اجرایی مبتلایان به بیشفعالی و صرع. مجله علمی پژوهشی یافته. ۲۲ (۱)، ۱۳-۲۴.
خانجانی، زینب و مهدویان، هوشنگ. (1391). اثربخشی نوروفیدبک بر بهبود علائم نارساخوانی. مجله دانشگاه علوم پزشکی تبریز 34(2): 31-39.
دادستان، پریرخ؛ بیات، مریم و عسگری، علی. (1388). تأثیر بازی درمانگری کودک محور بر کاهش مشکلات برونی سازه شده کودکان، مجله علوم رفتاری، 3(4): 264 – 257.
ذوالمجد، آنیا؛ برجعلی، احمد و آرین، خدیجه. (1386). تأثیر شن بازی‌درمانی بر رفتارهای پرخاشگرانه پسران. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 7 (2)، 168 – 155.
زارعی، مهدی و احمدی، سونیا. (1386). اثربخشی بازی‌درمانی به شیوه رفتاری- شناختی در کاهش مشکلات رفتاری کودکان. روان شناسی کاربردی، 1 (3)، 28 – 18.
سجادی، سید علیرضا؛ آخوندپورمنطقی، علی و هاشمیان، پیمان. (1393). بررسی اثربخشی نوروفیدبک در درمان اختلال یادگیری درس ریاضی کودکان مقطع سوم ابتدایی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد شماره 5، 719- 726.
سلطانی، سکینه. (1396). اثربخشی نوروفیدبک بر کارکردهای اجرایی دانشآموزان با اختلال ریاضی. اندیشههای نوین تربیتی 13(4)، 173-188.
سلیمانی، اسماعیل. (1392). اثربخشی کارکردهای اجرایی و بازی‌درمانی مبتنی بر توجه در بهبود ویژگی‌های عصب-
روان‌شناختی و تحصیلی دانش آموزان ناتوان در ریاضی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی.
روان‌شناختی و تحصیلی دانش آموزان ناتوان در ریاضی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی.
صادقی، احمد؛ ربیعی، محمد و عابدی، محمدرضا.(1390). روا سازی و اعتبار یابی چهارمین ویرایش مقیاس هوش وکسلرکودکان. روانشناسی تحولی :روانشناسی ایرانی، 7(28)، 377-386.
عبد خدائی، محمد سعید وصادقی اردو بادی، آفرین. (1390). بررسی میزان اضطراب جدایی کودکان و اثربخشی بازی‌درمانی با رویکرد رفتاری- شناختی بر کاهش آن. مجله روانشناسی بالینی، 4 (12)، 58 – 51.
عزیزی، امیر، میر دریکوند، فضل اله، سپه وندی، محمدعلی. (1396). مقایسه تأثیر توان‌بخشی شناختی، نوروفیدبک و بازی‌درمانی شناختی - رفتاری بر ادراک دیداری حرکتی در دانشآموزان ابتدایی مبتلابه اختلال یادگیری خاص. فصلنامه علمی پژوهشی عصب روانشناسی. 2(8)، 101- 116.
علیدوستی شهرکی، نجمه و عسگری، کریم. (1395). اثربخشی آموزش نوروفیدبک بر بهبود حافظه فعال دانشآموزان نارساخوان: پژوهش مورد منفرد. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، 18(1)، 105-121.
فتح ا... پور، لیلا؛ بابا پور خیرالدینی، جلیل؛ مهدویان، هوشنگ و بافنده، حسن. (1392). مقایسه اثربخشی نوروفیدبک و روش چند حسی فرنالد بر هوش کودکان نارساخوان. مجله ناتوانیهای یادگیری 2(4)، 103-123.
فرحزادی، مریم؛ زارع بهرام‌آبادی، مهدی و محمدی فر، محمدعلی. (1390). اثربخشی بازی‌درمانی گشتالتی در کاهش هراس اجتماعی. روانشناسی تحولی، 7 (28)، 395 – 387.
مددی زواره، سارا؛ کامکار، منوچهر و گلپرور، محسن. (1386). تأثیر بازی بر عزت‌نفس دانشآموزان نابینای آموزشگاه ابا بصیر اصفهان. دانش و پژوهش درروان شناسی، 8 (33)، 14 – 1.
نائینیپور، ندا؛ نظری، محمدعلی؛ علیزاده زارعی، مهدی و کمالی، محمد. (1392). تأثیر آموزش نوروفیدبک بر عملکرد تعادلی و توجه انتقالی کودکان مبتلابه اختلال خواندن. پژوهش در علوم توان‌بخشی، 9(2): 185-196.
نریمانی، محمد؛ سلیمانی، اسماعیل؛ زاهد بابلان، عادل و ابوالقاسمی، عباس. (1392). مقایسه اثربخشی آموزش کنش‌های اجرایی و بازی‌درمانی در بهبود حافظه کاری، نگهداری توجه و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان مبتلابه نارسایی در حساب. روانشناسی بالینی. 5(4)، 1-16.
نریمانی، محمد؛ پوراسمعلی، اصغر؛ عندلیب کورایم، مرتضی و آقاجانی، سیف‌الله. (1391). مقایسه عملکرد استروپ در دانشآموزان دارای اختلال یادگیری با دانشآموزان عادی. مجله ناتوانیهای یادگیری، 2(1)، 158 – 138.
یارمحمدزاده، پیمان و فخیمی حسین زاد، کبری. (1398). بررسی تأثیر تدریس به روش مونته سوری بر خودانگاره و انگیزش در دانشآموزان پسر پایه اوّل ابتدایی شهر تبریز. آموزش و ارزشیابی (علوم تربیتی)، 12 (45)، 50-31.
Aviv, T. L. M. Katz, Y. J., & Berant, E. (2020). The Contribution of Therapeutic Horseback Riding to the Improvement of Executive Functions and Self-Esteem Among Children With ADHD. Journal of Attention Disorders, 1087054720925898
Alabdulakareem, E., & Jamjoom, M. (2020). Computer-assisted learning for improving ADHD individuals’ executive functions through gamified interventions: A review. Entertainment Computing, 33, 100341.
Arns, M., Drinkenburg, W., & Kenemans, J. L. (2012). The effects of qeeg-informed neurofeedback in adhd: An open-label pilot study. Applied psychophysiology andbiofeedback, 37(3): 171-180.
Berninger, V. W., Raskind, W., Richards, T., Abbott, R., & Stock, P. (2008). A multidisciplinary approach to understanding developmental dyslexia within working-memory architecture: Genotypes, phenotypes, brain, and instruction. Developmental neuropsychology, 33(6), 707-744.
Bulthé, J., Prinsen, J., Vanderauwera, J., Duyck, S., Daniels, N., Gillebert, C. R., Mantini, D., Op. de. Beeck, H. & De Smedt, B. (2019). Multi-method brain imaging reveals impaired representations of number as well as altered connectivity in adults with dyscalculia. Neuroimage, 190, 289-302.
Drisko, J., Corvino, P., Kelly, L., & Nielson, J. (2020). Is Individual Child Play Therapy Effective?. Research on Social Work Practice, 30(7), 715-723
Gordon, S., Todder, D., Deutsch, I., Garbi, D., Alkobi, O., Shriki, O., ... & Meiran, N. (2020). Effects of neurofeedback and working memory-combined training on executive functions in healthy young adults. Psychological research, 84(6), 1586-1609.
Johnson, E. S., Clohessy, A. B., & Chakravarthy, P. (2021). A self-regulated learner framework for students with learning disabilities and math anxiety. Intervention in School and Clinic, 56(3), 163-171.
Johnstone, S. J., Roodenrys, S. J., Johnson, K., Bonfield, R., Bennett, S. J. (2017). Gamebased combined cognitive and neurofeedback training using focus reduces symptomseverity in children with diagnosed AD/HD and subclinical AD/HD. International Journal of Psychophysiology, 116, 32-44.
Karamalian, M., Haghayegh, S. A., & Rahimi Pardanjani, S. (2020). The effectiveness of child-centered game therapy on working memory and processing speed of children with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 9(2), 95-115.
Karande, S., Mahajan, V., Kulkarni, M. 2009. Recollections of learning disabled adolescents of their schooling experiences: a qualitative study. Indian J Med Sci 63: 382-391.
Lambert, M. C., Cullinan, D., Epstein, M. H., & Martin, J. (2021). Differences between students with emotional disturbance, learning disabilities, and without disabilities on the five dimensions of emotional disturbance. Journal of Applied School Psychology, 1-16.
Lee, E.J., Jung, C.H. (2017). Additive effects of neurofeedback on the treatment of ADHD: A randomized controlled study. Asian Journal of Psychiatry, 25, 16-21.
Louick, R., & Scanlon, D. (2021). Sustained feelings of success and agency: Keys to literacy motivation among adolescents with learning disabilities. Exceptionality, 29(1), 1-15.
Martini, S., Schiltz, C., Fischbach, A., & Ugen, S. (2021). Identifying math and reading difficulties of multilingual children: Effects of different cut-offs and reference groups. In Diversity Dimensions in Mathematics and Language Learning (pp. 200-228). De Gruyter
Mekkawy, L. (2021). Efficacy of neurofeedback as a treatment modality for children in the autistic spectrum. Bulletin of the National Research Centre, 45(1), 1-7.
Mercurio, L. Y., Amanullah, S., Gill, N., & Gjelsvik, A. (2021). Children with ADHD engage in less physical activity. Journal of attention disorders, 25(8), 1187-1195
Monastra, V.J., Lynn, S., Linden, M., Lubar, J.F., Gruzelier, J., & LaVaque, T.J. (2005). Electroencephalographic Biofeedback in the Treatment of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder. Applied Psychophysiology Biofeedback, 30(2), 95-114.
Nooripour, R., Hosseinian, S., Afrouz, G. A., & Bakhshani, N. M. (2018). Effectiveness of neurofeedback on executive functions and tendency toward high-risk behaviors in adolescents with attention deficit hyperactivity disorder. International Journal of High Risk Behaviors and Addiction, 7(4).
Perelmutter, B., McGregor, K. K., & Gordon, K. R. (2017). Assistive technology interventions for adolescents and adults with learning disabilities: An evidence-based systematic review and meta-analysis. Computers & Education, 114(3), 139-163.
Rathnakumar, D. (2020). Play Therapy and Children with Intellectual Disability. Shanlax International Journal of Education, 8(2), 35-42.
Rogel, A., Loomis, A. M., Hamlin, E., Hodgdon, H., Spinazzola, J., & van der Kolk, B. (2020). The impact of neurofeedback training on children with developmental trauma: A randomized controlled study. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy.
Scorzato, I., Zaninotto, L., Romano, M., Menardi, C., Cavedon, L., Pegoraro, A., ... & Coppiello, D. (2017). Effects of dog-assisted therapy on communication and basic social skills of adults with intellectual disabilities: a pilot study. Intellectual and developmental disabilities, 55(3), 125-139.
Shereena, E. A., Gupta, R. K., Bennett, C. N., Sagar, K. J. V., & Rajeswaran, J. (2019). EEG neurofeedback training in children with attention deficit/hyperactivity disorder: a cognitive and behavioral outcome study. Clinical EEG and neuroscience, 50(4), 242-255
Shuai, L., Wang, Y., Li, W., Wilson, A., Wang, S., Chen, R., & Zhang, J. (2020). Executive Function Training for Preschool Children With ADHD: A Randomized Controlled Trial. Journal of Attention Disorders, 1087054720956723
Tatsiopoulou, P., Porfyri, G. N., Bonti, E., & Diakogiannis, I. (2021). Priorities in the Interdisciplinary Approach of Specific Learning Disorders (SLD) in Children with Type I Diabetes Mellitus (T1DM). From Theory to Practice. Brain Sciences, 11(1), 4
Van Hoogdalem, L. E., Feijs, H. M., Bramer, W. M., Ismail, S. Y., & van Dongen, J. D. (2020). The effectiveness of neurofeedback therapy as an alternative treatment for autism spectrum disorders in children: A systematic review. Journal of Psychophysiolog
Wigton, N. L., & Krigbaum, G. (2019). Attention, executive function, behavior, and electrocortical function, significantly improved with 19-channel z-score neurofeedback in a clinical setting: A pilot study. Journal of attention disorders, 23(4), 398-408.
)