نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مطالعات فرهنگی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران (نویسنده مسئول) .

2 استاد گروه جامعه‌شناسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

3 دکتری گروه جامعه‌شناسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

چکیده

در دهه‌های اخیر طرد اجتماعی افراد کم‌توان تبدیل به مبحثی به‌روز برای تحلیل مسائل و مشکلات در سطوح و ابعاد مختلف شده است. در واقع، بارزترین مشخصه وضعیت اجتماعی افراد کم‌توان مسئله طرد اجتماعی آنان می‌باشد. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق بررسی میزان طرد اجتماعی افراد کم‌توان و میزان تفاوت آن بر مبنای نوع کم‌توانی ، شدت و علت کم توانی در بین آنان می‌باشد. این تحقیق بر اساس روش پیمایش اجتماعی انجام شده است. حجم نمونه متشکل از 528 نفر از افراد کم‌توان می‌باشد که با توجه به مشکلات دسترسی به آنان به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نتایج تحقیق بیانگر این امر است که میزان طرد اجتماعی در اکثریت افراد مورد بررسی در حد متوسط به بالا می‌باشد. یافته‌های آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه بیانگر عدم تفاوت معنادار میانگین طرد اجتماعی افراد کم‌توان بر مبنای نوع و علت کم‌توانی آنان می‌باشد. اما نتایج آزمون فیشر در ارتباط با تفاوت میانگین طرد اجتماعی در بین کم‌توانان بر مبنای شدت کم‌توانی با مقدار (0.05=sig و 2.942=F) در سطح خطای کوچک‌تر از 0.05 و با اطمینان 95 درصد معنی‌دار می‌باشد.
بر این اساس، شدت کم‌توانی افراد کم‌توان باعث کاهش مشارکت در زندگی اجتماعی، حاشیه‌ای شدن و طرد اجتماعی آنان گردیده است. در این خصوص لازم است جامعه با اتخاذ رویکردهای زمینه حضور و مشارکت کم‌توانان را در جامعه فراهم کند تا آنان به‌واسطه کم‌توانی از عرصه‌های اجتماعی طرد نشوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A sociological study of the social exclusion status of the physically disabled

نویسندگان [English]

  • neda khodakaramian 1
  • MOHSEN NIAZI 2
  • elham shafaei 3

1 Master student, Department of cultural studies, Pardis Faculty, University of Kashan, kashan, Iran. (Corresponding Author).

2 Professor, Department of Sociology, faculty of humanities, University of Kashan, kashan, Iran.

3 Ph.D, Department of Sociology, faculty of humanities, University of Kashan, kashan, Iran.

چکیده [English]

In recent decades, the social exclusion of people with disabilities has become an up-to-date topic for analyzing issues and problems at various levels and dimensions. In fact, the most obvious feature of the social status of people with disabilities is the issue of their social exclusion. Accordingly, the main purpose of this study is to investigate the rate of social exclusion of the physically disabled people, and the extent of its difference based on the type of disability, severity and cause of disability of the individuals. This research was based on the social survey method. The sample size consisted of 528 people with physical disabilities who were selected and examined by the convenience sampling method due to access problems. The results of the study indicated that the rate of social exclusion in the majority of the subjects was moderate to high. Findings of the one-way analysis of the variance test indicated that there was no significant difference in the mean score of social exclusion of the disabled individuals based on the type and cause of their disability. However, the results of the Fisher test were significant in relation to the difference between the mean score of social exclusion among the disabled based on the severity of disability with a value of (sig = .05 and F = 2.942) at an error level of less than .05 and with 95% confidence. Accordingly, the severity of disability in people with disabilities reduced their participation in social life, their marginalization, and social exclusion. In this regard, it is necessary for the society to adopt approaches to facilitate the presence and participation of the disabled in the society so that they are not excluded from the social spheres due to their disability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Disability
  • social exclusion
  • type of disability
  • severity of disability
  • cause of disability
احمدی، ح؛ دستیار و؛ زاده باقری، ل. (1396). تأثیر ازدواج بر توانمندسازی معلولین جسمی با میانجی­گری سرمایه اجتماعی، دو فصلنامه مشارکت و توسعه اجتماعی، 2 (4)،79-113.
حسینی، س؛ صفری، ف.(1398). معلولیت، فقر و طرد اجتماعی. فصلنامه علمی - پژوهشی رفاه اجتماعی، 8 (30 و 31).
خدامرادی، ح. (1397). ضرورت بازنگری در نحوه پرسش سؤال وضع معلولیت در سرشماری‌ها و طرح‌های آماری. تهران. دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری گروه آمارهای اجتماعی.
رضائی، م؛ و پرتوی، ل.(1394). زنان معلول و تعامل با جامعه (مطالعه‌ی کیفی زندگی اجتماعی زنان معلول)، فصلنامه‌ شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، 17 (67)، 7-44.
رمضانلو، م؛ درتاج، فریبرز. (1395). پیش‌بینی عادات زندگی کودکان با آسیب جسمی و حرکتی بر اساس سرمایه‌ی روان‌شناختی و حمایت اجتماعی ادراک‌شده مادران آن‌ها، فصلنامه‌ روانشناسی افراد استثنایی، 6 (24)، 57-80.
زرین کفشیان، غ.(1395). بررسی وضعیت طرد اجتماعی معلولین: موردمطالعه معلولین جسمی و حرکتی تحت پوشش اداره بهزیستی شهرستان ری. فصلنامه‌ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 12 (43)، 177-201.
سبکتکین ریزی، ق؛ و موسی زاده، ا.(1396). بررسی جامعه‌شناختی رابطه بین کیفیت زندگی و طرد اجتماعی (موردمطالعه: ساکنان منطقه 18 شهر تهران). فصلنامه‌ راهبرد اجتماعی فرهنگی، 6 (23)، 253-221.
سلطانی موقر، ن.(1390). مطالعه وضعیت اشتغال معلولین در ایران و انگلستان در پرتو استانداردهای بین‌المللی حقوق بشر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی.
شیخ‌الاسلامی، ع؛ صادقی‌ولنی، ز؛ محمدی، ن.(1394). رابطه‌ی تاب‌آوری و حمایت اجتماعی ادراک‌شده با سازگاری مادران دارای فرزند کم‌توانی ذهنی، فصلنامه‌ روانشناسی افراد استثنایی، 5 (20)، 125-139.
عباسعلی، ح؛ یحیی زاده، آ؛ سید نوری، ز.(1395). مطالعه‌ موقعیت‌های اجتماعی مشکل‌ساز در کودکان با آسیب بینایی و شنوایی و مقایسه آن با کودکان عادی. مجله‌ مطالعات ناتوانی، 6، 129-124.
غفاری، غ؛ و تاج‌الدین، م.(1384). شناسایی مؤلفه‌های محرومیت اجتماعی. فصلنامه‌ رفاه اجتماعی، 4 (17).
قاری، ز.(1398). از محدودیت تا توانمندی‌های ناشنوایان. فصلنامه تعلیم و تربیت استثنایی، 18 (3).
کمالی، م.(1383). حقوق بشر و ناتوانی (معلولیت). فصلنامه‌ رفاه اجتماعی، 13.
موسوی، ز؛ موللی، گ؛ موسوی، ن.(1396). احساس تنهایی، استقلال و هویت در نوجوانان ناشنوا. فصلنامه طب توان‌بخشی، 6، 124-129.
یوسفی اصفهانی، ع.(1397). نگرش به معلول و معلولیت واقعیت‌ها و ضرورت‌ها. فصلنامه‌ استثنایی، 9-2.
Barnes, C. (2005). Disability, work, and welfare: challenging the social exclusion of disabled people, Journal Disability, Handicap and Society, 2(1): 5-19.
Barnes, C., Mercer, G., Shakespeare T. (1999). Exploring Disability: A Sociological Introduction. Cambridge. Polity press.
 Casas, I. (2007). Social Exclusion and the Disabled: An Accessibility Approach, Journal The Professional Geographer, 59: 463-477.
Collins, M. (1999). Measuring coping strategies in an educational intervention for individuals with psychiatric disabilities. Health Soc Work, 24(4): 279-90.
Gallucci, M., Onagri. F., Meggiolaro, S., Anteon. P., Gustafson, D., Forloni, G. (2011). Factors related to disability: Evidence from the Treviso Longeva (TRELONG) Study. Jornal Archives of Gerontology and Geriatrics, 52(3): 16-309.
Gupta, R. (2006). Disability Index: A Measure of Deprivation among Disabled, Journal Economic and Political Weekly, 41(38): 4026-4029.
Litwin, H. (2003). The association of disability, social demographic background and social network type in letter life. Journal of Aging Health, 15(2): 391-408.
Mankoff, M., Gillian, R., Kasnitz, D. (2010). Disability tidies as a source of critical inquiry for the field of assistive technology. In ASSETS 2010.
Morris, J. (2001). Social exclusion and young disabled people with high levels of support needs. Journal Social Policy and Administration, 33(3): 227–244.
Morris, K. Barnes, M. Mason, P. (2009). Children, families and social exclusion, New approaches to prevention. Policy Press.
Peter, B. (2010). Poverty and Disabled People: Challenging dominant debates and policies. Journal Disability & Society, 11 (4): 568-553.
Rummer, K. (2006). Disabled citizens and social exclusion: the role of direct payments, Journal Policy & Politics, 34(4): 633-650.
Tremain, S. (2013). Introducing Feminist Philosophy of Disability, Disability. Journal Studies Quarterly, Vol 33, No 4.