نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 استاد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

اختلال یادگیری ویژه یکی از اختلالات دوران کودکی است که در برخی موارد تا دوران بزرگسالی نیز ادامه یافته و جوانب مختلف زندگی آنان در آینده را تحت تأثیر قرار می­دهد. میزان شیوع بالاتر اختلال یادگیری با آسیب خواندن در مدارس کشور و مشکلات ناشی از آن، ضرورت توجه ویژه­­ای را ایجاب می­کند. کودکان دارای این اختلال علاوه بر مشکل در خواندن در زمینه­های دیگری نیز با مشکلاتی مواجه­اند. سیستم آموزشی به طور معمول بر پایه آموزش مواد درسی بوده و مسائل مربوط به زمینه­های دیگری همچون آموزش و توانمند سازی ویژه والدین این کودکان مورد غفلت قرار گرفته است. در حالی که توانمند سازی والدین نه تنها می­تواند در زمینه بهبود مسایل روانشناختی که این کودکان به واسطه دارا بودن این اختلال با آن دست به گریبان­ هستند، کمک کننده باشد؛ بلکه می­تواند در راستای بهبود کارکردهای اجرایی این کودکان نیز مفید باشد. در این پژوهش با رویکردی و با در نظر گرفتن مدل هفت مرحله­ای سندلوسکی و بارسو به بررسی مقالات پژوهشی داخلی و خارجی پرداختیم که از میان 104 مقاله متناسب با هدف پژوهش، 29 مقاله دارای شرایط مورد نظر انتخاب و مورد بررسی عمیق قرار گرفت و مفاهیم استخراجی از این بررسی در قالب 168 کد و 91 مقوله فرعی خلاصه شدند که در نهایت، 24 مقوله اصلی به دست آمد. سپس با توجه به نتایج به دست آمده، طراحی بسته آموزش 8 جلسه­ای فرزندپروری متناسب با شرایط و ویژگی­های خاص کودکان دارای اختلال یادگیری ویژه با آسیب خواندن برای والدین این کودکان اقدام شد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing Parenting Protocol For Parents of Children with Specific Learning Disability (Reading Impairment): Synthetic research approach

نویسندگان [English]

  • Zoleykha Abedini 1
  • rahim badri 2
  • eskader fathiazar 2
  • shahrooz nemati 2
  • shahram vahedi 2

1 PhD Candidate in Educational Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran.

2 Full Professor, Educational Psychology Department, University of Tabriz, Tabriz, Iran.

چکیده [English]

Specific learning disability is one of the most common childhood disorders that in some cases, continues into adulthood and affects various aspects of their future lives. The higher prevalence of learning disability with reading impairment in the country's schools and the problems caused by it requires special attention. Children with this disorder, in addition to having difficulty reading, also have problems in other areas. The educational system is usually based on teaching materials and issues related to other areas such as special education and empowerment of the parents of these children have been neglected. While empowering parents can not only help improve the psychological issues that these children are struggling with because of the disorder, it can also be useful in improving the executive functions of these children. In this research, with a synthetic research approach and considering the seven-stage model of Sandlowski and Barso, we examined articles published in Iranian magazines and foreign research articles. Out of 104 articles appropriate to the purpose of the research, 29 articles with the desired conditions were selected and examined in depth. The concepts extracted from this study were summarized in the form of 168 codes and 91 sub-categories, and finally, 24 main categories were obtained. Then, according to the obtained results, the training package of 8 parenting sessions was designed in accordance with the special conditions and characteristics of children with a specific learning disability with reading impairment for the parents of these children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Specific Learning Disability. Parenting. Synthetic research
منابع
ابراهیمی، م؛ کرمی، ج؛ برازنده، س؛ و بیگیان کوله­مرزی، م. (1394). مداخله‌ای در سازگاری اجتماعی و کاهش رفتارهای تکانشی دانش‌آموزان پسر مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری ریاضی: اثربخشی و کارآمدی آموزش والدین با رویکرد آدلری. مجله ناتوانی‌های یادگیری. 5(1): 21-7.
اسماعیل‌زاده کیانی، م؛ علی‌اکبری دهکردی، م؛ علی پور، ا؛ و محتشمی، ط. (1394). تأثیر آموزش گروهی فرزندپروری مثبت بر مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان دچار اختلال بیش فعالی/ نقص توجه. پژوهش‌های روان‌شناختی. 18(2): 77-93.
امیرطهماسب، گ؛ باقری، ف؛ و ابولمعالی، خ. (1397). اثربخشی روش فرزندپروری مثبت بر مشکلات عاطفی –رفتاری کودکان با اختلال یادگیری در دوره ابتدایی. مجله علوم روان‌شناختی. 17(69): 609-601.
بهبهانی، م؛ و برزگر، ف. (1396). برسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهانه بر نشانه‌های بالینی و خودکارآمدی کودکان بیش فعال و کم توجه. مجله دانشکده پزشکی اصفهان. 35(429): 517-511.
بهمنی، ط؛ و علیزاده، ح. (1390). اثربخشی آموزش مدیریت به مادران بر بهبود شیوه‌های فرزندپروری و کاهش نشانه‌های اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی فرزندان. روان‌شناسی افراد استثنایی. 1(1): 44- 28.
تکلوی، س. (1390). تأثیر آموزش بازی درمانی مادران بر مشکلات رفتاری کودکان دارای ناتوانی‌های یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری. 1(1): 59-44.
پورحیدری، س؛ بساک نژاد، س؛ داودی، ا؛ و مهرابی زاده هنرمند، م. (1396). اثربخشی فرزندپروری مثبت و ذهن آگاهی بر رابطه مادر- فرزند سالم و رابطه همشیران در خانواده‌های دارای کودک دچار کاستی توجه/ فزون کنشی. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی. 11(1): 26-7.
شریفی ریگی، ع؛ حسینی رمقانی، ن؛ و مرادیانی گیزه­رود، س. (1397). اثربخشی آموزش فرزندپروری مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب، تعارض والد-فرزند و خوداثرمندی والدگری مادران دارای کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی-کمبود توجه. فصلنامه پژوهش‌های نویت روان‌شناختی. 13(51): 136-113.
شیخی ولاشانی، ز؛ و جوادزاده شهشهانی، ف. (1399). اثربخشی برنامه فرزندپروری مثبت بر کم توجهی و بیش فعالی-تکانشوری کودکان مبتلا به کم توجهی و بیش فعالی. نشریه توانمند سازی کودکان استثنایی. 4(33):36-25.
صفائیان، ا. (1391). رابطه سبک­های فرزندپروری با کارکردهای اجرایی، برنامه ریزی- سازمان دهی و خودکنترلی در کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی. پایان نامه جهت دریافت کارشناسی ارشد در رشته روان‌شناسی عمومی. دانشگاه علامه طباطبایی.
فضلی، ن؛ و سجادیان، ایلناز. (1395). اثربخشی آموزش فرزندپروری ذهن آگاهانه بر مشکلات رفتاری کودک و استرس والدگری مادران دارای فرزند میتلا به اختلال نقص توجه- بیش فعالی. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 17(3): 35-26.
گندمانی، ر؛ نسائیان، ع؛ و فریدی، ر. (1396). اثربخشی آموزش گروهی فرزندپروری مثبت به مادران بر کاهش نشانه‌های اختلال نقص توجه/ بیش فعالی. مجله مطالعات ناتوانی. 90 (7).57-68.
عابدى شاپورآبادی، ث؛ پور محمد رضای تجریشی، م؛ محمد خانی، پ؛ و فرضی، م. (1391). اثربخشی برنامه گروهی والدگری مثبت بر رابطه مادر-کودک در کودکان با اختلال بیش فعالی/ نارسایی توجه. مجله روان‌شناسی بالینی. 4(15): 73-63.
عابدی شاپور آبادی، ث؛ پورمحمد رضای تجریشی، م، محمدخانی، پ. (1391). اثر بخشی برنامه گروهی والدگری مثبت بر نشانه‌های اختلال بیش فعالی/ نارسایی توجه در کودکان. ویژه نامه توان‌بخشی اعصاب اطفال. 13(5).37-49.
علایی فر، ش؛ مرادی، ع.(1393). اثر بخشی آموزش برنامه فرزندپروری مثبت به مادران بر افزایش توانایی خواندن کودکان نارساخوان. فصلنامه روان‌شناسی شناختی. 2(6): 50-41.
علیزاده فرد، س؛ محتشمی، ط؛ و ندریس تبریزی، م. (1395). اثربخشی برنامه آموزش والدین بر مهارت­های اجتماعی کودکان دارای ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری. 5(3): 103-89.
غیاثی گیشی، م؛ مشهدی، ع؛ و غنائی چمن آبادی، ع.(1397). اثربخشی آموزش کنش‌های اجرایی و نروفیدبک بر ارتقای عملکردتحصیلی دانش‌آموزان. مجله روان‌شناسی مدرسه. 7(2): 177-195.
ﻣﺤﺮری، ف؛ ﺷﻬﺮﻳﻮر، ز؛ ﺗﻬﺮاﻧﻲدوﺳﺖ، م. (۱۳۸۸). تأثیر آموزش برنامه تربیت سازنده، به مادران بر مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی کم توجهی. مجله علمی پژوهشی اصول بهداشت روان. 1(41): 30-31.
حسنوندی، ص؛ صالح اردستانی، ص؛ قاضی، ش؛ حسنوند، ب؛ و یدی، ف. (1397). مقایسه کارکردهای اجرایی در دانش‌آموزان با و بدون ناتوانی‌های ویژه یادگیری همراه با مشخصه خواندن و نوشتن. فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان. 17 (4): 70-81.
خدابخشی کولایی، آ؛ شاهی، ع؛ نویدیان، ع؛ و مصلی نژاد، ل. (1394). اثربخشی آموزش برنامه والدگری مثبت به مادران کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی در کاهش مشکلات برونی سازی شده کودک. مجله بهداشت روانی. 17(3): 43-37.
جعفری، ب؛ فتحی آشتیانی، ع؛ و طهماسبی، ک. (1390). اثربخشی آموزش گروهی برنامه فرزندپروری مثبت به مادران بر کاهش نشانه‌های مرضی کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی/ کمبود توجه. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی. 2(7): 138-123.
هوش ور، پ؛ بهنیا، ف؛ خوشابی، ک؛ میرزایی، ه؛ رهگذره، م. (١٣٨٨). ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش ﮔﺮوﻫﻰواﻟﺪﻳﻦِ ﻛﻮدﻛﺎن ١٠-٤ ﺳﺎل ﻣﺒﺘﻼ ﺑـﻪ ADHD ﺑـﺮ اﺧﺘﻼل رﻓﺘﺎر ﻓﺮزﻧﺪانﺷﺎن. مجله توان‌بخشی. 3(39). 38-45.
References
Alias N, Dahlan A, Anwar S, & Ibrahim S. Mothers experiences of parenting a child with dyslexia at dyslexia centre in malaysia. Jurnal Teknoligi. (2015). 77(33):17–26.
Bacon M, Parmentier B, & Barr P. Visuospatial memory in dyslexia:Evidence for strategic deficits. Memory. (2013). 21(2):189-209.
Boland, R. & Verduin, M. Kaplan & sadocks synopsis of psychiatry. 12th edition. Wolters Kluwer. (2022).
Booth N, Boyle M, & Kelly W. Do tasks make a difference? Accounting for heterogeneity of performance of children with reading difficulties on tasks of executive function: Findings from a meta‐analysis. The British Journal of Developmental Psychology. (2010). 28(1):133–176.
Blair C, Raver C, & Berry J. Family Life Project Investigators. Two approaches to estimating the effect of parenting on the development of executive function in early childhood. Developmental Psychology. (2014). 50(2):554–565.
Breider S, de Bildt A, Nautab M, Hoekstra P, & van den Hoofdakker B. Self-directed or therapist-led parent training for children with attention deficit hyperactivity disorder? A randomized controlled non-inferiority pilot trial. Internet Interventions. (2019). 18:100262.
Browna J, McDonaldb M, Bessec C, Mansond P, McDonalde R, Rohatinskyf N, Singhg M. (2020). Anxiety, mental illness, learning disabilities, and learning accommodation use: A cross-sectional study. Journal of Professional Nursing. 36)6: (579 -586.
Brown E. Executive Functions and Attention: Deficit Hyperactivity Disorder. Yale University, USA. International Journal of Disability, Development and Education. (2006). 53)1(:35–46.
Cooper H, & Hedges V. Research synthesis as a synthesis process. Chapter one: the handbook of research syntheses and meta- analysis. Second edition. Russell send foundation. (2009).
Chacko A, & Scavenius C. Bending the Curve: A Community-Based Behavioral Parent Training Model to Address ADHD-Related Concerns in the Voluntary Sector in Denmark. J Abnorm Child Psychol. (2017). 46(3):505-517.
Dagley C, Camphell L, Kulic K, & Dagley P. Identification of Subscales and Analysis of Reliability of an Encouragement Scale for Children. The Journal of Individual Psychology. (2008). 55(3):355-364.
Danforth J, Harvey E, Ulaszek W, & McKee E. The outcome of group parent training for families of children with attention-deficit hyperactivity disorder and defiant/aggressive behavior. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry. (2006). 37:188–205.
Dawson P, & Guare G. Executive Skills in Children and Adolescents, THE GUI LFORD PRESS, Second Edition. (2010).
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM–5). (2013). American Psychiatric Association.
Doebel S.Rethinking executive function and its development. Perspectives on Psychological Science. (2020(. 15, 942–946.
DuPaul J, Gormley J, & Laracy D. Comorbidity of LD and ADHD: Implications of DSM-5 for assessment and treatment. Journal of Learning Disabilities. (2013). 46(1), 43_51.
Fletche M, Reid G, Fuchs S, Barnes, & Marcia A. Learning Disabilities. From Identification to Intervention. Second Edition. The Guilford Press. New York London. (2019).
Frankin D. Helping Your Child with Language-Based Learning Disabilities. New Harbinger Publications, Inc. (2019).
Gavidia-Payne S, Denny B, Davis K, Francis A, & Jackson M. Parental resilience: A neglected constract in resilience. Research the Clinical Psychologist. 19(3):111-121.
Gooch D, Snowling M, & Hulme C. Time perception, phonological skills and executive function in children with dyslexiaand/ or ADHD symptoms. The Journal of Child Psychology and Psychiatry. (2011).52(2): 195–203.
Harrison C, & Sofronoff K. ADHD and parental psychological distress: Role of demographics, child behavioral charactristics, and parental cognitions. Journal of the American academy of child & adolescent psychiatry. (2002). 41(6): 703-711.
Hastings R, & Taunt M. Positive perceptions in families of children with developmental disabilities. American Journal on Mental Retardation. (2002). 107(2): 116-127.
Hokkanen l. Executive Dysfunction in Adults with ADHD or Dyslexia. (2008). 36th Annual INS Meeting, Hawaii.
Hosainzadeh Maleki Z, Mashhadi A, Soltanifar A, Moharreri F, & Ghanaei Ghamanabad A. Barkley's Parent Training Program, Working Memory Training and their Combination for Children with ADHD: Attention Deficit Hyperactivity Disorder. (2014).2(9):54-45.
Hughes C. Changes and challenges in 20 years of research into the development of executive functions. Infant and Child Development. (2011). 20(2):251–271.
Janice M, Buelow S, Johnson S, Perkins J, & Austin D. Creating Avenues for Parent Partnership (CAPP): An intervention for parents of children with epilepsy and learning problems. Epilepsy & Behavior. (2013). 27:64–69.
Ji L, Zhao Q, Yu H, Chen Y, Zhao J, Jiang Z & Wu L. Effect of Executive Function on Event-Based Prospective Memory for Different Forms of Learning Disabilities. Front Psychol. 2021 Mar 5;12:528883. doi: 10.3389/fpsyg.2021.528883.
Kirk A, Gallagher G, Coleman B, & Anastasiow N. Education exceptional children. (2009). Twelfth edition. Copy right 2009 Cengage Learning, Inc. All Rights Reserved. May not be copied, scanned, or duplicated, in whole or in part.
Khalid M, & Anjam G. Use of remedial teaching approaches for dyslexic students: Experiences of remedial teachers working in urban Pakistan. Journal Cogent Psychology. (2019). 6(1): 1580181.
Lawshe. C.H. (1975). A quantitative apprpach to content validity. Personnel psychology. 28: 563-575.
McEwen B, & Morrison J. The brain on stress: Vulnerability and plasticity of the prefrontal cortex over the life course. Neuron. (2013). 79:16–29.
McLaughlin A, Sheridan A, & Nelson A. Neglect as a violation of species-expectant experience: Neurodevelopmental consequences. Biological Psychiatry. (2017). 82(7):462–471.
McStay L, Dissanayake C, Scheeren A, Koot H, & Begeer S. patenting stressand autism: the rool of age, autism severity, guality of life and problem behavior of children and adolescents with autism. Autism. (2014). 18(5):502-520.
Menghini D, Finzi A, Benassi M, Bolzani R, Facoetti A, Giovagnoli S, & Vicari S. Different underlying neurocognitive deficits in developmental dyslexia: a comparative study. Neuropsychologia. (2010). 48(4):863-872.
Miller K, & Brooker B. Mindfulness programming for parents and teachers of children with ADHD. Complementary Therapies in Clinical Practice. (2017). 28:108-115.
Janet W, Mah Candice M, Jake L, & Carbert N. Mindfulness-Enhanced Behavioral Parent Training for Clinic-Referred Families of Children With ADHD: A Randomized Controlled Trial. Journal of Attention Disorders. (2020). 1– 13.
Santtrock W. educational psychology. 6th edition. MC Graw hill india. (2002).
Singh N, Sing A, Singh J, Winton A, & Adkins A. Mindfulness Training for Parents and Their Children With ADHD Increases the Children’s Compliance. J Child Fam Stud. (2009). 19:157–166.
Schunk H. Learning Theories: An Educational Perspective, 8th Edition. University of North Carolina at Greensboro. (2020).
Suzuki K, Kobayashi T, Moriyama K, Kaga M, Hiratani M, Watanabe K, & Inagaki M. Development and evaluation of parenting resilience elements questionnaire (PREQ) measuring resiliency in rearing children with developmental disorder. PLOS One. (2015). 10(12):0143946.
Nobel E, Hoekstra P, Brunnekreef A, Messink‑de Vries E, Fischer B, Emmelkamp P, van den Hoofdakker B. Home‑based parent training for school‑aged children with attention‑deficit/hyperactivity disorder and behavior problems with remaining impairing disruptive behaviors after routine treatment: a randomized controlled trial. European Child & Adolescent Psychiatry. (2019). 29(3):395-408.
Samuga-barke E, Daley D, Tompson M, Laver-Bradbury C, & Weeks A. Parent-based therapies for preschool attention-deficit/hyperactivity disorder: a randomized, controlled trial with a community sample. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. (2001). 40(4):402-8.
Sandelowski M, & Barros J. Handbook for Synthesizing Qualitative Research. Springer Publishing Company Inc. (2007).
Siegel L. Not stupid, not lazy: Understanding dyslexia and other learning disabilities. Vancouver, BC: International Dyslexia Association. (2016).
Smith-Spark H, & Fisk E. Working memory functioning in developmental dyslexia. Memory. (2007). 15(1):34-56.
Smith D, Brooke N, Jackson N, & Church A. Breaking the perceptual-conceptual barrier: Relational matching and working memory. Memory & Cognition. (2019). 47(3), 544-560
Wallace AJ. Early identification of learning disorders helps children succeed. Pediatr Ann. (2005). 34(4):328-329.
Ward Sarah. Executive Function Skills. (2007). CCC-SLP, SPED PAC Presentation.
Zhao J, Yang Y, Song Y, & Bi H. Verbal Short‐Term Memory Deficits in Chinese Children with Dyslexia may not be a Problem with the Activation of Phonological Representations. Dyslexia. (2015).21(4): 304-322.
Zwi M, Jones H, Thorgaard C, York A, & Dennis J. Parent training intervention for attention deficit hyperactivity disorder (ADHD), in children aged 5 to 18 years. Campbell Systematic Review. (2012). 8(1):1-100.