نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تکنولوژی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی،تهران، ایران.

چکیده

هدف از این مطالعه طراحی و اعتباریابی یک مدل یادگیری مبتنی بر رویکرد یادگیری تلفیقی با تاکید بر فنّاوری‌‌های دیجیتال برای دانش‌آموزان با نیازهای آموزشی ویژه بود. در این پژوهش از روش ترکیبی از نوع اکتشافی استفاده شد. برای به‌دست آوردن اجزای مدل، تحلیل محتوای استقرایی انجام شد و برای اعتباریابی درونی مدل، از روش توصیفی نظرسنجی استفاده شد. جامعه آماری برای طراحی مدل یادگیری شامل تمام مقالات، کتاب‌ها، گزارش‌ها و پایان‌نامه های مرتبط در زمینه رویکرد یادگیری تلفیقی برای دانش‌آموزان با نیازهای آموزشی ویژه از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ بود. نمونه آماری برای تعیین اجزاء مدل، ۲۳ مقاله ، ۷ پایان‌نامه و ۸کتاب و گزارش بود که به طور هدفمند انتخاب و تحلیل شدند . جامعه آماری برای اعتبارسنجی مدل  شامل استادان دانشگاه در رشته‌های فنّاوری آموزشی، روانشناسی و آموزش ویژه بود. ۲۶ استاد دانشگاه به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش‌نامه محقق ساخته ۲۵ سوالی بود که ۲۳ گویه آن طبق مقیاس لیکرت ۷ امتیازی طراحی و تدوین شد و ۲ گویه آن بر اساس سوال باز پاسخ بود. روایی محتوایی پرسش‌نامه توسط متخصصان مورد تایید قرار گرفت و اعتبار آن با آلفای کرونباخ ۹۴/۰بود. با توجه به تجزیه و تحلیل محتوای استقرایی، شش مولفه اصلی بدست آمد. همچنین ۴۹ زیر مولفه برای اجزای اصلی استخراج شد. پس از تجزیه و تحلیل محتوا و استخراج کدها، اجزاء و زیرمولفه ها در قالب مدل یادگیری طراحی شد. ابتدا یک مدل مفهومی طراحی شد و سپس مدل روندی طراحی و توسعه داده شد. یافته‌های اعتبار‌درونی از نظر متخصصان نشان داد که مدل‌های مفهومی و روندی اعتبار‌درونی بالایی دارند. بنابراین پیشنهاد می شود از این مدل‌ها به عنوان استراتژی‌های نوآورانه برای دانش‌آموزان با نیازهای آموزشی ویژه استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing and Validating the Blended Learning Model with Emphasis on Digital Technologies for Students with Special Educational Needs

نویسنده [English]

  • esmaeel Zareee zavaraki

Associate Professor, Department of Educational Technology, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The purpose of this study was to design and validate an educational model based on blended learning approach with emphasis on digital technologies for students with special educational needs. A mixed method in a type of the exploratory was used. To obtain the components of the model, an inductive content analysis was performed and for internal validity of the model, descriptive survey method was used. The statistical society for designing an educational model included all articles, books, reports and related dissertations in the field of blended learning approach for students with special educational needs from 2008 to 2018. A statistical sample to determine the component of the model, were 23 articles, 7 dissertations and 8 books and reports that purposefully selected and analyzed until saturation. The statistical society also comprised university teachers of educational technology, psychology and special education field for validation of the model. Twenty-six university teachers were selected as samples. The data gathering tool was a questionnaire of 25 items that 23 questions were created according to7 point Likert scale and 2 questions were created according to open-ended question. The content validity of the questionnaire was approved by the experts and its reliability was 0.94 with Cronbach's alpha. According to the inductive content analysis, six main components were obtained. Also, 49 sub-components were extracted for the main components. After analyzing the content and extracting the codes, the components and subcomponents were presented in the model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • learning model
  • blended learning approach
  • digital technologies
  • special education
  • innovative strategies
اللهی، ز؛ زارعی زوارکی، ا؛ شریفی درآمدی، پ؛ نوروزی، د؛ و دلاور، ع. (۱۳۹۵). تاثیر آموزش غنی‌شده با تلفن همراه بر میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی، مشارکت و یادگیری دانش‌آموزان آسیب‌دیده بینایی. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی. ۶(۲۳) ، ۱-۲۶.
دلاور ،ع. (۱۳۹۷). روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی. تهران: نشر ویرایش
زارعی زوارکی، ا؛ و مرادی، ر. (۱۳۹۳). اختلالات طیف اوتیسم: مفاهیم، نظریه‌ها و راهبردهای آموزشی مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی .(۱۳۹۲). نگاهی به عملکرد سازمان آموزش‌وپرورش استثنائی در دو سال اخیر. تهران: فراز اندیش سبز.
سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی.(۱۳۸۹). سند توسعه آموزش‌وپرورش استثنایی در برنامه پنج‌ساله پنجم. تهران: سازمان آموزش پرورش استثنایی.
طوفانی نژاد، ا؛ زارعی زوارکی، ا؛ شریفی درآمدی، پ؛ داسون، ش؛ نیلی احمدآبادی، م؛ و دلاور، ع. (۱۳۹۷). طراحی و اعتباریابی الگوی آموزشی محیط یادگیری غنی شده با شبکه‌های اجتماعی مجازی برای دانش‌آموزان با آسیب شنوایی. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی. ۸(۲۹) ، ۱-۳۴.
کرسول، ج؛ و کلارک. و. (۲۰۱۱) .روش‌های پژوهش ترکیبی. ترجمه  علیرضا کیامنش و جاوید سرابی (۱۳۹۰)، تهران: نشر آییژ.
هالاهان، د؛ و کافمن، ج. (۲۰۰۳). دانش‌آموزان استثنائی (مقدمه‌ای بر آموزش ویژه) (ویراست نهم) ترجمه حمیدعلیزاده و همکاران (۱۳۹۲). تهران: نشر ویرایش.
  Allahi, Z . (2016). Design and validation of a mobile phone learning pattern for visually impaired students. Ph.D. thesis, Allameh Tabataba’i University. Retrieved from
Bakken, B., & Bridges, B. (2011). National Standards for Quality Online Courses (version 2). Vienna, VA: International Association for K-‐12 Online Learning iNACOL. Retrieved January 5, 2013.
Byrnes, M. (2013). Taking sides: Clashing views in special education (6th ed.). New York, NY: McGraw Hill.
Chiang, HY, & Jacobs, K. (2010). Perceptions of a computer-based instruction system in special education: high school teachers and students views. Work. 2010; 37(4):349-59. doi: 10.3233/WOR-2010-1089.
Cuculick, J. A., (2014). Facebooking among deaf college students: Deaf-gain and Funds of Knowledge. Thesis (PhD). University of Rochester. Retrieved from
Gerich, J., and Fellinger, J., (2012). Effects of social networks on the quality of life in an elder and middle-aged deaf community sample. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 17(1), 102–115. doi:10.1093/deafed/enr022
Gordon, D., Meyer, A., & Rose, D. H. (2016). Universal design for learning: Theory and practice. CAST Professional Publishing.
Greer, D., Rowland, A., & Smith, S. (2014). Critical considerations for teaching students with disabilities in online environments. Teaching Exceptional Children, 46(5), 79-91.
Gregor, S. E., (2014). Social Networking : Closing the Achievement Gap Between Regular and Special Education Students. Thesis (PhD). Nova Southeastern University. Retrieved from
Hill, C. L., (2015). An investigation of the connections between use of facebook and the self-esteem/well-being of students with disabilities in the university of iowa reach program. Thesis (PhD). University of Iowa. Retrieved from
Jangi Zehi, H. (2016). Design and validate the model of educational multimedia elements and its effect on learning, motivation for academic achievement and participation of mentally retarded students in math lessons. Ph.D. thesis, Allameh Tabataba’i University. Retrieved from
Kozuh, I., et al., (2015). Enhancing universal access: deaf and hard of hearing people on social networking sites. Universal Access in the Information Society, 14(4), 537–545. doi:10.1007/s10209-014-0354-3
Krishnan, S. (2018). Students’ perceptions of learning mode in mathematics. MOJES: Malaysian Online Journal of Educational Sciences, 4(2), 32-41.
Lewin, C., Cranmer, S., & McNicol, S. (2018). Developing digital pedagogy through learning design: An activity theory perspective. British Journal of Educational Technology, 49(6), 1131-1144.
Manea, A. D. (2013). Study regarding the sociability degree of SEN (special education needs) students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 78, 410-414.
Mathews, K. M. (2016). Transformative models in K-12 education: the impact of a blended universal design for learning intervention. Ph.D. thesis, University of San Diego. Retrieved from
Mccown, L. J. (2010). Blended courses: The best of online and traditional formats. Clinical Laboratory Science, 23(4), 205.
McPherson, R & King, K M. (2010). International distance learning in special education: A program evaluation of a US-Ecuador collaboration. Ph.D. thesis, University of North Texas Retrieved November 21, 2018 from
Moradi, R., Zavaraki, E. Z., Sharifi-Daramadi, P., Nili-Ahmadabadi, M. R., & Delavar, A. (2018). The impact of an instructional model with assistive technology on achievement satisfaction of people with physical-motor impairments. Research and Development in Medical Education, 7(2), 95.
Nepo, K. (2017, April). The use of technology to improve education. In Child & Youth Care Forum (Vol. 46, No. 2, pp. 207-221). Springer US.
Oyewumi, A., Isaiah, O., and Adigun, O., (2015). Influence of social networking on the psychological adjustment of adolescents with hearing impairment in Ibadan , Oyo State , Nigeria. Net Journal of Social Sciences, 3(1), 17–24. Retrieved from
Ratliffe, K T.; Rao, K; Skouge, J R. & Peter, J.(2012). Navigating the currents of change: technology, inclusion, and access for people with disabilities in the Pacific. Information Technology for Development, 18 (3), 209-225.
Reigeluth, C. M., Beatty, B.J., & Myers, R.D. (2017). Instructional design theories and models: The Learner –Centered Paradigm of Education. Routledge.
Rivera, J. H. (2017). The blended learning environment: A viable alternative for special needs students. Journal of Education and Training Studies, 5(2), 79-84.
Saunders, K. C., (2016). A Double-Edged Sword: Social Media as a Tool of Online Disinhibition Regarding American Sign Language and Deaf Cultural Experience Marginalization, and as a Tool of Cultural and Linguistic Exposure. Social Media + Society, 2(1), 205630511562452. doi:10.1177/2056305115624529
Stamer, T. (2017). Promoting learning strategies in students with learning disabilities through blended learning. Ph.D. thesis, McKendree            University. Published by ProQuest 10255720.
Toofaninejad, E., Zaraii Zavaraki, E., Dawson, S., Poquet, O., & Sharifi Daramadi, P. (2017). Social media use for deaf and hard of hearing students in educational settings: a systematic review of literature. Deafness & Education International, 19(3-4), 144-161.
Toofaninejad, E. (2017). Designing instructional pattern of the learning environment enriched by virtual social network and its impact on learning rate and the social skills of the students with hearing impairment in science course. Ph.D. thesis, Allameh Tabataba’i University. Retrieved from
Zaraii Zavaraki, E., and Toofaninejad, E., (2011). The effect of blended learning on student’s achievement. In proceedings of global learn Asia Pacific 2011 (pp. 1913–1916). Retrieved from
Zareei, M. (2018). Design and validation of virtual social networks of Iran’s schools. Ph.D. thesis, Allameh Tabataba’i University. Retrieved from