نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی ، دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد مرکز، تهران، ایران

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد مرکز، تهران، ایران

3 دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد مرکز، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش توانایی های شناختی مبتنی بر رویکرد کتل – هورن – کارول برحافظه کاری دانش آموزان با اختلال یادگیری خاص انجام شد. روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی و از نوع پیش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه گواه بود و جامعه آماری شامل دانش‌آموزان پسر پایه سوم ابتدایی با اختلال یادگیری خاص شهر تهران در سال تحصیلی 97 – 1396 است که توسط مراکز آموزش و توانبخشی مشکلات ویژه یادگیری سازمان آموزش و پرورش استثنایی به عنوان کودک نارساخوان تشخیص داده شده بودند، از بین آن‌ها 30 دانش‌آموز با روش نمونه‌گیری هدفمند در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه جایگزین شدند. ابزار مورد استفاده، نسخه نوین هوش آزمای تهران- استانفورد- بینه و روش تحلیل داده‌ها اندازه گیری مکرر ترکیبی بود. نتایج نشان داد که بین گروه‌های آزمایش و گواه بر روی متغیرهای مقیاس کلی حافظه کاری کلامی و غیرکلامی در گروه های آزمایشی و گواه دانش‌آموزان تفاوت معنادار وجود دارد و روش آموزشی مبتنی بر رویکرد کتل – هورن – کارول در تقویت حافظه کاری دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص با مشخصه نارساخوانی ، موثر بوده است. می‌توان نتیجه گرفت که آموزش‌های مبتنی بر این رویکرد سبب بالا رفتن توانایی‌های شناختی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص با مشخصه نارساخوانی می‌شود و می‌توان از آن به‌عنوان یک روش مداخله ای مؤثر سود جست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Teaching Cognitive Ability to Verbal and Non-verbal working memory of students with dyslexia

نویسندگان [English]

  • esmaeil barghi 1
  • Mahnaz Estaki 2
  • Mahdiye Salehi 3

1 PhD Student of Psychology and Education of Exceptional Children, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran

2 PhD in Psychology, Assistant professor of Department of Psychology, Islamic Azad University Central Tehran Branch, Iran

3 PhD in Psychology, Associate professor of Department of Psychology, Islamic Azad University Central Tehran Branch, Iran

چکیده [English]

This research was conducted with the aim of investigating the effectiveness of teaching cognitive abilities based on the Kotl-Horn-Carroll approach to the conscientiousness of students with special learning disabilities. The research method was semi-experimental and pre-test-post-test with control group. The statistical population consisted of 3rd grade elementary school boy students with special learning disorder in Tehran during the academic year of 2016-2017, which was administered by the educational and rehabilitation centers The Learning Disorder of the Exceptional Education Organization were identified as dyslexic children. Of these, 30 students were selected by targeted sampling method and randomly assigned to experimental and control groups. The tool used was the new version of Tehran-Stanford-Binet's Intelligence Lab and the data analysis method was a repeated measurement of the combination. The results showed that there is a significant difference between the test and control groups on the variables of the total scale of verbal and non verbal working memory in the experimental and control groups of the students, and the teaching method based on the Kotl-Horn-Carroll approach to strengthening the working memory of knowledge Students with a learning disorder characterized by dyslexia have been effective. It can be concluded that the education based on this approach increases the cognitive abilities of students with a specific learning disorder characterized by dyslexia and can be used as an effective intervention method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • specific learning disorder
  • dyslexia
  • working memory
  • Kettle-Horn-Carroll approach
  • cognitive abilities
اسمیت، تی. سی.، پولووی، ا. ای.، تیبر داتی، تی.، پتن، ج آر و داودی، ای کی.(1395). روان­شناسی و آموزش دانش­آموزان با نیازهای ویژه. ترجمه قربان همتی علمدارلو، عباسعلی حسین خانزاده و حمید علیزاده. نشر ارسباران.
افروز غ. ع وکامکاری، ک. (1388). اصول روان‌سنجی هوش­آزمای تهران- استانفورد-بینه (چاپ اول). تهران: انتشارات دانشگاه تهران
امیری­فر، س. (1395). اثرات آموزش­های مبتنی بر رویکرد کتل- هورن- کارول (CHC) بر توانایی­های شناختی دانش­آموزان دبستانی. پایان­نامه کارشناسی ارشد (چاپ نشده). دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس.
انجمن روانپزشکی امریکا.(2013). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی/­­ویراست پنجم. ترجمه یحیی سید محمدی (1394). تهران، نشر روان
بخشایش، ع.، برزگربفرویی،ک و مرادی عجمی، و. (1395). تاثیر آموزش حافظه کاری برعملکرد خواندن دانش‌آموزان پسر با ناتوانی یادگیری. نشریه روانشناسی افراد استثنایی6(22), 96-110
تقی­زاده، ه.، سلطانی، ا.، منظری توکلی، ح و زین­الدینی میمند، ز. (1396). مدل ساختاری نقش کنش­های اجرایی در عملکرد یادگیری دانش آموزان با ناتوانی یادگیری خاص. فصلنامه سلامت روان کودک، ۴ (2)، ۲۵-۳۶
حسین‌خانزاده، ع.، لطیف­زنجانی،م و طاهر، م. (1397). مقایسه اثربخشی توان‌بخشی حافظة کاری به کمک رایانه و روش چندحسی بر بهبود کارکرد­های اجرایی دانش­آموزان مبتلا به نارساخوانی. روانشناسی افراد استثنایی8(29), 35-60.‎
جاویدنیا، س.، کامکاری، ک.، موللی،گ (1392)بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه نوین «هوش‌آزمای تهران‒استانفورد‒بینه» در کودکان با تشخیص نارساخوانی. مجله مطالعات ناتوانی ۳(۱ ) ،44-51
خانجانی، ز.، هاشمی، ت.، جنگی، ش و بیات، ا. (1394). مقایسه حافظه کاری و توانایی سازماندهی و برنامه­ریزی در کودکان با و بدون ناتوانی­های یادگیری. فصلنامه سلامت روان کودک، ۲(4)، ۸۹-۱۰۲
رفیع خواه، م و ارجمندنیا، ع. ا.(1393). نقش حافظه کاری در عملکرد کارکردهای اجرایی دانش­آموزان با ناتوانی یادگیری. مجله روان­شناسی و روان­پزشکی شناخت، 1(3)، 43-31
شریفی، ع،ا.، زارع، ح و حیدری، م. (1392). مقایسه حافظه فعال بین دانش­آموزان نارساخوان و دانش آموزان عادی. مجله ناتوانی­های یادگیری. 2 (3)، 17-6.
شکوهی­یکتا، م.، لطفی،­ ص.، رستمی، ر.، ارجمندنیا، ع.، معتمدیگانه، ن و شریفی، ع. (1393). اثربخشی تمرین رایانه­ای شناختی بر عملکرد حافظه فعال کودکان نارساخوان. شنوایی­شناسی، 23(3)، 56-46
شیخ­الاسلامی، ع.، بخشایش،ع .، برزگربفرویی، ک ومرادی عجمی، و. (1396).آموزش حافظه فعال بر عملکرد خواندن و ظرفیت حافظه در دانش­آموزان دارای ناتوانی خواندن. مجله روان­شناسی بالینی، 9(2) (پیاپی 34)، 47-58               
علی­بیگی، ز. (1390). تأثیر آموزش راهبردهای شناختی بر عملکرد مهارت­های ادراکی- حرکتی و حافظه کاری در دانش­آموزان با مشکلات ویژه یادگیری در شهر شیراز. پایان­نامه کارشناسی ارشد(چاپ نشده). دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
علی­پور، ا .، برادران، م و ایمانی فر، ح. (1394). مقایسه کودکان مبتلا به بیش­کاری/ نارسایی توجه، ناتوانی یادگیری و کودکان بهنجار براساس مولفه های آزمون هوشی وکسلر کودکان. مجله ناتوانی­های یادگیری، 4(3)، 89-74
غباری بناب، ب.، بهاری، ف و ارجمندنیا، ع.­ا.(1396). اثربخشی روش دقیق آموزی بر روان­خوانی دانش­آموزان با مشکلات خواندن. مجله روان­شناسی، سال بیست و یکم، شماره 1، بهار.
قائمی، ه. ( 1393). اثر بخشی نوروفیدبک بر حافظه کاری و حافظه بینایی وتوانایی خواندن کودکان مبتلا به نارساخوانی. پایان­نامه کارشناسی ارشد (چاپ نشده). دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات خراسان رضوی
کامیابی، م.، تیموری، س و مشهدی، ع.(1393). اثر بخشی آموزش حافظه کاری بر کاهش مشکلات خواندن و بهبود حافظه کاری دانش­آموزان نارساخوان. نشریه تعلیم و تربیت استثنایی، 14(2) پیاپی 124، 41-33
کریمی، س.، عسکری، س. (1392). اثربخشی آموزش راهبردهای حافظه فعال بر بهبود عملکرد خواندن دانش­آموزان نارساخوان. مجله ناتوانی­های یادگیری. 3(1)،90-79
گنجی، م. (1396). روان­شناسی کودکان استثنایی بر­اساس DSM-5. (چاپ سوم). تهران: نشر ساوالان
لدنی­فرد، ن.، شجاعی، س و همتی علمدارلو، ق. (1395). اثربخشی برنامه بازی­های زبان­شناختی بر حافظه کاری دانش­آموزان پسر با نارساخوانی. نشریه تعلیم و تربیت استثنایی، 16(4)، 38-32
مرادی عجمی، و. (1392). اثربخشی آموزش حافظه کاری بر عملکرد خواندن و مولفه­های حافظه کاری دانش آموزان با مشکلات یادگیری. پایان نامه کارشناسی ارشد (چاپ نشده)، دانشگاه یزد
هالاهان، د.، لوید، ج.، کافمن، ج.، ویس، م و مارتینز، ال. (1395). اختلال­های یادگیری، مبانی، ویژگی­ها و تدریس موثر. ترجمه حمیدعلیزاده، قربان همتی علمدارلو، صدیقه رضایی دهنوی و ستاره شجاعی.(چاپ هفتم)تهران: انتشارات ارسباران.
 
Alfonso, V. C., Flanagan, D. P., & Radwan, S. (2005). The impact of the Cattell-Horn-Carroll theory on test development and interpretation of cognitive and academic abilities. Contemporary intellectual assessment: Theories, tests, (2nd), 185-202.
Baddeley, A. D. (1997). Human memory: Theory and practice. Psychology Press.
Baddeley, A., Eysenck, M. W., & Anderson, M. (2009). Memory: Have: Psychology Press.
Evans, J. J., Floyd, R. G., McGrew, K. S., & Leforgee, M. H. (2002). The relations between measures of Cattell-Horn-Carroll (CHC) cognitive abilities and reading achievement during childhood and adolescence. School Psychology Review, 31(2), 246-262.
Faraone, S. V. & Biederman, J. (2005). What is the prevalence of adult SLD? Results of a population screen of 966 adults. Journal of Learning Dysability, 9, 384-391.
Flanagan, D. P., Alfonso, V. C., Mascolo, J. T. (2011).  A CHC-based operational definition of SLD: Integrating multiple data sources and multiple data-gathering methods. In D. P. Flanagan & V. C. Alfonso, Essentials of specific learning disability identification. (pp. 233-298). Hoboken, NJ US: John     Wiley & Sons Inc. 
Gomes, C. M. A., de Arújo, J., Ferreira, M. G., & Golino, H. F. (2014). The validity of the Cattel-Horn-Carroll model on the intraindividual approach. Behavioral Development Bulletin, 19(4), 22.
Haberlandt, K. (2013). Human memory: exploration and application, Pearson College Division.Boston Ma: Allyan & Bacon
Kimberly; E, (2005), Assessing pre schoolers cognitive performance On The KABC-II and The SB-IV, Ball State University.
Maupin, A. N., Pham, A., & Carlson, J. S. (2011). Parent management training. Encyclopedia of Child Behavior and Development.
Miyake, A. & Shah, P. (2013). Models of working memory: mechanisms of active maintenance and executive control, New York: Camrridge University press
Moura, O., Simões, M. R., & Pereira, M. (2015). Working memory in Portuguese children with developmental dyslexia. Applied Neuropsychology: Child, 4(4), 237-248.
Nevo, E., & Breznitz, Z. (2011). Assessment of working memory components at 6 years of age as predictors of reading achievements a year later. Journal of experimental child psychology, 109(1), 73-90.
Papalia, D. E. (2013). An investigation of memory function in dyslexic children. British journal of Psychology,71 (4), 487-503.
Roid, G. H. (2005). Stanford Binet Intelligence Scales for Early Childhood. Pro-ed. Fifth Edition (SB: V). Itasca, IL: Riverside Publishing. Canadian Journal of School Psychology, 19(1-2), 235-244.
Shaw, R., Grayson, A., & Lewis, V. (2005). Inhibition, ADHD, and computer games: The inhibitory performance of children with ADHD on computerized tasks and games. Journal of attention disorders, 8(4), 160-168.
Swanson, H. L., Kehler, P., & Jerman, O. (2010). Working memory, strategy knowledge, and strategy instruction in children with reading disabilities. Journal of Learning Disabilities, 43(1), 24-47.
Swanson, H. L., & Sachse-Lee, C. (2001). Mathematical problem solving and working memory in children with learning disabilities: Both executive and phonological processes are important. Journal of experimental child psychology, 79(3), 294-321.
Thorne, G. (2006). 10 Strategies to Enhance Students' Memory. Metarie, LA: Center for Development and Learning. Retrieved Dec. 7, 2009, from from http://www.cdl.org/resource library/articles/memory_strategies_May06.php
Wajuihian, S. (2011). Dyslexia: An overview. The South African Optometrist, 70(2), 89-98.
Yang, J., Peng, J., Zhang, D., Zheng, L., & Mo, L. (2017). Specific effects of working memory training on the reading skills of Chinese children with developmental dyslexia. PloS one, 12(11), e0186114.