نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

آسیب شنوایی تمام جنبه‌های زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد در حالی که استفاده از برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه با نتایج مؤثری همراه است. هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر کارکردهای اجرایی و تنظیم شناختی هیجان دانش‌آموزان با آسیب شنوایی بود. این پژوهش، یک مطالعه نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون و گروه شاهد بود. در این پژوهش 26 دختر با آسیب شنوایی که به روش در دسترس از مدارس شهر اصفهان انتخاب شده بودند، شرکت داشتند. آزمودنی‌ها به دو گروه 13 نفری آزمایش و شاهد تقسیم شدند. گروه آزمایش، برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه را در 10 جلسه دریافت کردند، در حالی ‌که به گروه شاهد این آموزش ارائه نشد. ابزارهای پژوهش، پرسشنامه توانایی شناختی نجاتی (1392) و پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی و کرایج (2006) بود. داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شد. نتایج نشان داد که برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه بر کارکردهای اجرایی و تنظیم شناختی هیجان آزمودنی‌ها تاثیر معناداری داشت. بر اساس یافته‌ها، برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه، کارکردهای اجرایی و تنظیم شناختی هیجان دانش‌آموزان با آسیب شنوایی را بهبود بخشید. بنابراین، می‌توان از این برنامه به‌منظور بهبود کارکردهای اجرایی و تنظیم شناختی هیجان چنین دانش‌آموزانی بهره برد و برنامه‌ریزی برای استفاده از برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه برای آنها اهمیت ویژه‌ای دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of cognitive rehabilitation program based on memory on executive functions and cognitive emotion regulation in children with hearing impairment

نویسنده [English]

  • Mohmmad Ashori

Assistant Professor, Department of Psychology and Education of Children with Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Hearing impairment affects all aspect of individual's life, while applying cognitive rehabilitation program based on memory has been associated with effective outcomes. Present study was aimed to determine the effectiveness of cognitive rehabilitation program based on memory on executive functions and cognitive emotion regulation in students with hearing impairment. The present research was a semi-experimental study with pre-test, post-test design and control group. The participants were 26 girl children with hearing impairment from schools in Isfahan city using convenient method. Subjects were divided into experimental and control groups, each group consisting of 13 children. The experimental group received 10 sessions of cognitive rehabilitation program, while the control group did not. The instruments were Nejati cognitive abilities questionnaire (2013) and Garnefski & Kraaij cognitive emotion regulation questionnaire (2006). Data were analyzed by MANCOVA. The results showed that cognitive rehabilitation program had a significant effect on executive functions and cognitive emotion regulation of subjects. According to the findings, cognitive rehabilitation program based on memory improved executive functions and cognitive emotion regulation in students with hearing impairment. So, this program can be used to improve executive functions and cognitive emotion regulation of these students and planning for providing of cognitive rehabilitation program based on memory for them have particular importance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive rehabilitation
  • Executive functions
  • Cognitive emotion regulation
  • Hearing impairment
امانی، ا.، مظاهری، م. ع.، نجاتی، و.، و شمسیان، ب. ش. (1396). اثربخشی توانبخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی توجه و حافظه فعال نوجوانان بقا یافته از لوسمی حاد لنفوبلاستیک دارای سابقه شیمی درمانی. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 27(147)، 126-138.
آبباریکی، ا.، یزدانبخش، ک.، و مؤمنی، خ. (1398). بررسی تاثیر توان‌بخشی شناختی رایانه‌ای بر کاهش اجتناب شناختی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری ویژه. روانشناسی افراد استثنایی، 9(33)، 69-96.
باشی عبدل‌آبادی، ح.، پیله‌ور،س.، وصارمی، ع. ا. (1395). اثرتوانبخشیشناختیبرکارکردهایشناختی،حافظه،افسردگیواضطرابدربیمارانمبتلابهمالتیپل اسکلروز. فصلنامه  شفای خاتم، 4(3)، 28-40.
بشارت،م.ع.، زاهدی تجریشی، ک.، ونوربالا،ا. ع.(1392). مقایسه ناگویی هیجانی و راهبردهایتنظیمهیجاندربیماران جسمانی‌سازی، اضطرابی و افراد عادی. مجلهروانشناسی معاصر، 8، 16-3.
جلیل آبکنار، س. س.، افروز، غ.، ارجمندنیا.، ع. ا.، و غباری‌بناب، ب. (1397). اثربخشی برنامه اوقات فراغت عرش بر حافظه کاری، ظرفیت شناختی و مهارت‌های ارتباطی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی. روانشناسی افراد استثنایی، 8(30)، 47-72.
رضایی، م.، لطفی، گ.، و ویسی، ف (1391). مقایسه حافظه فعال در کودکان کم‌شنوا و کودکان عادی. مجله علمی پژوهشی پژوهان، 11(1)، 24-27.
زارع، ح.، و شریفی، ع. ا. (1396). تاثیر توانبخشی شناختی رایانه‌ای بر بهبود عملکرد حافظه فعال و آینده‌نگر بیماران مبتلا به اسکلروزیس چندگانه. فصلنامه روان‌شناسی شناختی، 5(1)، 1-10.
عاشوری، م.، و قاسم‌زاده، س. (1397). اثربخشی آموزش ایمن‌سازی روانی بر ناگویی هیجانی، خودتعیین‌گری و جهت‌گیری زندگی نوجوانان با آسیب شنوایی. فصلنامه مطالعات روان‌شناختی، 14(2)، 24-8.
عباس‌نژاد، ح.، طیرانی نیک‌نژاد، ح.، قاسمی، م. م.، و جهانگیری، ن. (1394). مقایسه ارتباطات غیرکلامی کودکان کم‌شنوای استفاده کننده از کاشت حلزون و سمعک. مجله علوم پیراپزشکی و توانبخشی مشهد، 4(3)، 66-73.
موسی‌زاده مقدم، ح.، ارجمندنیا، ع. ا.، افروز، غ.، و غباری بناب، ب. (1397). اثربخشی برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده‌نگر بر مشکلات رفتاری و کارکردهای اجرایی توجه کودکان با اختلال کاستی توجه بیش‌فعالی. فصلنامه کودکان استثنایی، 18(۴)، 105-118.
نجاتی، و. (1392). پرسشنامهتوانایی‌هایشناختی:طراحیوبررسیخصوصیاتروانسنجی.فصلنامهتازههایعلومشناختی، 15(2)، 11-19.
Beer, J., Kronenberger, W. G., Castellanos, I., Colson, B., Henning, S. C., Pisoni, D. B. (2014). Executive functioning skills in preschool-age children with cochlear implants. J Speech Lang Hear Res, 57(4), 1521-1534.
Boywitt, C. D., & Rummel, J. (2012). A diffusion model analysis of task interference effects in prospective memory. Mem Cogn, 40, 70-82.
Caldeira, J. M. A., Goffi-Gomez, M. V. S., Imamura, R., & Bento, R. F. (2019). Speech recognition of cochlear implant users inside a noisy helicopter environment. Audiology Neuroethology, 24(1), 32-37.
Cao, Z., Gao, J., Huang, S., Xiang, H., Zhang, C., Zheng, B., Zhan, X., Chen, R., & Chen, B. (2019). Genetic polymorphisms and susceptibility to sudden sensorineural hearing loss: A systematic review. Audiology Neuroetology, 24(1), 8-19.
Dagenais, E., Rouleau, I., Tremblay, A., Demers, M., Roger, É, Jobin, C., & Duquette, P. (2016). Role of executive functions in prospective memory in multiple sclerosis: Impact of the strength of coaction association. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 38(1), 127-140.
Dye, M. W., & Hauser, P., (2014). Sustained attention, selective attention and cognitive control in deaf and hearing children. Hearing research, 309, 94-102.
Engle, R. W. (2018). Working memory and executive attention: A revisit. Perspectives on Psychological Science, 13(2), 190-193.
Eratay, E. (2013). Effectiveness of leisure time activities program on social skills and behavioral problems in individuals with intellectual disabilities. Educational Research and Reviews, 8(16), 14-37 
Esbjørn, B. H., Normann, N., Christiansen, B. M., & Reinholdt-Dunne, M. L. (2018). The efficacy of group metacognitive therapy for children (MCT-c) with generalized anxiety disorder: An open trial. Journal of Anxiety Disorders, 53, 16-21.
Garnefski, N., & Kraaij, V. (2006). Cognitive emotion regulation questionnaire development of a short 18-item version (CERQ-short). Personality and Individual Differences, 41, 1045-1053.
Gow, A. J., Avlund, K., & Mortensen, E. L. (2014) Leisure activity associated with cognitive ability level, but not cognitive change. Frontiers in Psychology, 5, 68-79.
Hall, M., Eigsti, I.-M., Bortfeld, H., & Lillo-Martin, D. (2016). Auditory deprivation does not impair executive function, but language deprivation might: Evidence from a parent-report measure in deaf native signing children. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 22(1), 1–13.
Hoshina, A., Horie, R., Giannopulu, I., & Sugaya, M. (2017). Measurement of the effect of digital play therapy using biological information. Procedia Computer Science, 112, 1570-1579.
Kanellopoulos, A., Andersson, S., Zeller, B., Tamnes, C. K., Fjell, A. M., Walhovd, K. B., Westlye, L. T., Fosså, S. D., & Ruud, E. (2016). Neurocognitive outcome in very long term survivors of childhood acute lymphoblastic leukemia after treatment with chemotherapy only. Pediatric Blood & Cancer, 63(1), 133-138.
Kesler, S. R., Lacayo, N. J., & Jo, B. A. (2011). Pilot study of an online cognitive rehabilitation program for executive function skills in children with cancer-related brain injury. Brain Inj, 25(1), 101-112.
Kronenberger, W. G., Colson, B. G., Shirley, D., Henning, C. & Pisoni, D. B. (2014). Executive functioning and speech-language skills following long-term use of cochlear implants. J Speech Lang Hear Res, 56(3), 805-825.
Lawrence, B. J., Jayakody, D., Henshaw, H., Ferguson, M. A., Eikelboom, R. H., Loftus, A. M., & Friedland, P. L. (2018). Auditory and cognitive training for cognition in adults with hearing loss: A systematic review and meta-analysis. Trends in hearing, 22, 1-13.
Lawyer, G. (2018). Deaf education and deaf culture: Lessons from Latin America. American Annals of the Deaf, 162(5), 486-8.
Leding, J. K. (2019). Adaptive memory: Animacy, threat, and attention in free recall. Memory & Cognition, 47(3), 383-394.
Locozi, A. (2016). Effective factors in better performance in students with learning disability. J of learning, 23, 45-53.
McLennana, B., McIlveen, P., & Pererac, H. N. (2017). Pre-service teachers' self-efficacy mediates the relationship between career adaptability and career optimism. Teaching and Teacher Education, 63, 176-185.
Pérez-Martín, M. Y., González-Platas, M., Eguíadel Rio, P., Croissier-Elías, C., & Jiménez Sosa, A. (2017). Efficacy of a short cognitive training program in patients with multiple sclerosis. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 13, 245-252. 
Roy, R. A. (2018). Auditory working memory: A comparison study in adults with normal hearing and mild to moderate hearing loss. Global Journal of Otolaryngology, 13(3), 1-14.
Santomauro, D., Sheffield, J., & Sofronoff, K. (2017) Investigations into emotion regulation difficulties among adolescents and young adults with autism spectrum disorder: A qualitative study, Journal of Intellectual & Developmental Disability, 42(3), 275-284.
Schoorl, J., van Rijn, S., de Wied, M., Van Goozen, S., & Swaab H. (2016). Emotion regulation difficulties in boys with oppositional defiant disorder/conduct disorder and the relation with comorbid autism traits and attention deficit traits. PLoS ONE. 11(7), 323-330.
Serafini, G., Gonda, X., Pompili, M., Rihmer, Z., Amore, M., & Engel-Yeger, B. (2016). The relationship between sensory processing patterns, alexithymia, traumatic childhood experiences, and quality of life among patients with unipolar and bipolar disorders. Child Abuse Negl, 62, 39-50.
Shin, H. Y., & Hwang, H. J. (2017). Mental health of the people with hearing impairment in Korea: A population-based cross-sectional study. Korean Journal of Family Medicine, 38(2), 57-63.
Sholberg, M. M., & Mateer, C. A. (2001). Cognitive rehabilitation: An integrative neuropsychological approach. New York: The Guilford press.
Smith, J. D., Brooke, N., Jackson, B. N., & Church, B, A. (2019). Breaking the perceptual-conceptual barrier: Relational matching and working memory. Memory & Cognition, 47(3), 544-560.
Zhang, F., Underwood, G., McGuire, K., Liang, C., Moore, D. R., & Fu, Q. J. (2019). Frequency change detection and speech perception in cochlear implant users. Hearing Research, 379, 12-20.
Zaidman-Zait, A., Most, T., Tarrasch, R., Haddad-eid, E., & Brand, D. (2016). The Impact of childhood hearing loss on the family: Mothers’ and fathers’ stress and coping resources. Journal Deaf Study Deaf Education, 21(1), 23-33.