روانشناسی افراد استثنایی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

فایل های ضروری

راهنمای ارسال مقالات

داوران سال 1399

داوران سال 1400

داوران سال 1401

مقایسه میزان اثربخشی آموزش مدیریت استرس و ادراک حمایت های اجتماعی به شیوه شناختی رفتاری بر ابعاد کیفیت زندگی مادران کودکان با اختلال طیف اُتیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته رشته روان‌شناسی سلامت، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

2 استاد گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.

3 استاد گروه روانشناسی بالینی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

4 استادیار گروه روانشناسی، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، گیلان، ایران.

چکیده

اختلال طیف اُتیسم نوعی اختلال عصبی رشدی است که با نقص پایدار در تعاملات اجتماعی و ارتباط و همچنین رفتار‌های تکراری و ویژه مشخص می‌شود. هدف پژوهش مقایسه اثربخشی برنامه‌های مداخله‌‌ای مبتنی بر مدیریت استرس و مدیریت ادراک حمایت‌های اجتماعی به شیوه شناختی-رفتاری برکیفیت زندگی مادران دارای فرزند با اختلال طیف اُتیسم بود. روش پژوهش، آزمایشی با طرح پیش‌‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری بود. نخست، آزمودنی‌ها بر اساس ملاک‌های ورود غربال شدند، سپس۳۰ مادر دارای فرزند با اختلال طیف اُتیسم انتخاب شده و پس از همتا شدن، به طور تصادفی در گروه‌های آزمایشی و گواه جای گرفتند (۱۰ نفر در هر گروه). مادران در دو گروه مدیریت استرس و مدیریت ادراک حمایت‌های اجتماعی، ۸ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای تحت مداخله آموزشی قرار گرفتند و گروه گواه، مداخله‌ای دریافت نکرد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (۱۹۹۶)، در هر سه مرحله برای آزمودنی‌ها اجرا شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر، نشان داد که آموزش مدیریت ادراک حمایت‌های اجتماعی، مؤلفه روابط اجتماعی (۰۰۱/۰>P)، و آموزش مدیریت استرس، مؤلفه سلامت جسمانیِ کیفیت زندگی (۰۰۱/۰>P)، را در مادران، بیش از سایر مولفه‌ها، بهبود بخشید. بر اساس یافته‌ها، پیشنهاد می شود در برنامه‌های حمایتی سازمان‌های متولی بهداشت روان در جامعه، در راستای تدوین بسته‌های آموزشی و اجرای دستورالعمل‌های مرتبط با توانمندسازی والدین دارای فرزند با اختلال طیف اُتیسم، تدابیری اتخاذ گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparrative study of the effectiveness of stress management and social support perception training based on cognitive-behavioral manner on Quality of Life of Mothers of children with Autism spectrum disorder

نویسندگان [English]

  • Farzaneh Ghanimi 1
  • Asghar Dadkhah 2
  • Esmat Danesh 3
  • Sagegh Taghiloo 4

1 Graduated in Health Psychology, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran.

2 Professor of Department of Clinical Psychology, University of Welfare and Rehabilitation, Tehran, Iran

3 Professor of Department of Clinical Psychology, Branch of Karaj, Islamic Azad University, Karaj, Iran

4 Assistant Professor, Department of Psychology, Branch of Astara, Islamic Azad University, Gilan, Iran

چکیده [English]

Autism spectrum disorder is a type of neurodevelopmental disorder characterized by persistent impairment in social interactions and communication as well as repetitive and specific behaviors. The purpose of this study was to compare of the effectiveness of stress management and social support perception training based on cognitive-behavioral manner on quality of life of mothers of children with autism spectrum disorder. The research method was experimental with pretest, posttest and follow up design. First, the subjects were screened for inclusion criteria, then 30 mothers with children with autism spectrum disorder were selected and after being matched, they were randomly assigned to experimental and control groups (10 person in each group). Mothers in the two groups, stress management and social support perception management, received 8 sessions of 90 minutes of intervention and the control group received no intervention. The research instrument, including WHO Quality of Life Questionnaire (1996), was administered to the subjects in all three stages. Data analysis using statistical method of repeated measures analysis of variance, showed that training of social support perception, improves component of social relations (P<0.001), and training of stress management, improves component of physical health (P<0.001), more than other components of quality of life of mothers. Based on the findings, it is suggested that support programs be implemented in community mental health organizations to develop training packages and implement guidelines related to empowering parents with children with autism spectrum disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • autism spectrum disorder
  • perceived social support
  • cognitive-behavioral manner
  • quality of life
  • stress management
مراجع
آنتونی، م.، ایرونسون، گ.، و اشنایدرمن، ن. (۲۰۰۷). راهنمای عملی مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری. ترجمة سولماز جوکار، سید جواد آل محمد و حمید طاهر نشاط دوست (۱۳۸۹). اصفهان: جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان.
برنشتین، د. آ.، و بورکووک، ت. د. (۱۹۹۵). آموزش آرامش تدریجی. ترجمة مختار ملک پور (۱۳۷۵). تهران: انتشارات مهرآیین.
حسین زاده، ز؛ کاکاوند، ع؛ و احمدی، ع. (۱۳۹۵). نقش واسطه‌ای ذهن‌آگاهی مادر و تاب‌آوری خانواده در رابطه‌ی بین مشکلات رفتاری کودک دارای اختلال‌های طیف اوتیسم و بهزیستی روان‌شناختی مادر، روان شناسی افراد استثنایی، ۶ (۲۳)، ۱۵۱-۱۷۸.
دهقانی، ی. (۱۳۹۵). بررسی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر سلامت روان و باورهای غیرمنطقی مادران دارای فرزند مبتلا به اتیسم، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ۵۳۱(۲۶)، ۸۷-۹۸.
رضایی دهنوی، ص. (۱۳۹۴). استیگما (داغ اجتماعی)، در مادران کودکان با اختلال طیف اُتیسم، فصلنامه تعلیم و تربیت استثنایی. مهر و آبان، ۷(پیاپی ۱۳۵)، ۸۳-۷۲.
ریاحی، ف؛ وطن خواه، م؛ کریم نژاد، ف؛ رحیمی، ه؛ بلادی مقدم، ا؛ و احمدی انگالی، ک. (۱۳۹۳). اثربخشی درمان مبتنی بر کیفیت زندگی بر بهزیستی ذهنی و امیدواری در والدین کودکان مبتلا به اُتیسم، مجله  علمیپزشکیجندی شاپور، ۱۳(۱)، ۵۳-۶۵.
ریاحی، ف؛ خواجه الدین، ن؛ ایزدی مزیدی، س؛ عشرتی، ط و نقدی نسب، ل. (۱۳۹۳). تاثیر درمان حمایتی و شناختی رفتاری بر سلامت روان و باورهای غیرمنطقی مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اوتیسم، مجله علمی پزشکی جندی شاپور، ۱۰(۶ پیاپی ۷۵)، ۶۳۷-۶۴۵.
سادوک، ب. ج؛ سادوک، و. آ؛ و روئیز، پ. (۲۰۱۳). خلاصه روان پزشکی. جلد سوم. ترجمه فرزین رضاعی (۱۳۹۵). انتشارات ارجمند. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، ۲۰۱۳).
شیشه فر، س؛ کاظمی، ف؛ و پزشک، ش. (۱۳۹۶). اثربخشی آموزش واقعیت درمانی بر شادکامی و مسئولیت پذیری مادران کودکان درخودمانده، روان شناسی افراد استثنایی، ۷ (۲۷)، ۵۳-۷۷.
شیلینگ، ل. (۱۹۸۴). نظریه های مشاوره (دیدگاههای مشاوره). ترجمة سیده خدیجه آرین (۱۳۹۱). تهران: انتشارات موسسه اطلاعات.
مرادی منش، ف؛ احدی، ح؛ جمهری، ف؛ و رهگذر، م. (۱۳۹۱). رابطه درماندگی روان شناختی با کیفیت زندگی در زنان مبتلا به سرطان پستان، فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی زابل، ۴(۲)، ۵۱-۵۹.
مریدی، ژ؛ و عسگری، م. (۱۳۹۵). تاثیر آموزش مدیریت استرس و راهبردهای کنترل فکر برکیفیت زندگی مادران دارای فرزند اُتیسم در شهرستان بندرعباس، مجله پیشرفت های نوین در علوم رفتاری، دوره اول، شماره ۱، آبان، ۱-۱۳.
مقتدر، ل؛ اکبری، ب؛ و حقگو سیاهگورابی، م. (۱۳۹۵). تأثیر روان‌درمانی حمایتی و آموزشی گروهی بر اضطراب، افسردگی، استرس و کیفیت زندگی مادران کودکان با اختلال طیف اُتیسم، ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، اردیبهشت، ۲(۲۷)، ۱۶۷-۱۷۷.
 معتمدی نیا، ز. (۱۳۹۵). اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر سلامت روان و باورهای غیرمنطقی مادران دارای فرزند مبتلا به اُتیسم، سومین کنفرانس بین المللی نوآوری های اخیر در روانشناسی، مشاوره و علوم رفتاری، تهران، ایران.
ناصری، ح. (۱۳۸۷). مهارت های زندگی ویژه دانشجویان: کتاب مطالعه دانشجو. تهران: انتشارات سازمان بهزیستی کشور. ۱۱۹ صفحه.
نجات، س؛ منتظری، ع؛ هلاکویی، ک؛ محمد، ک؛ و مجدزاده، س. (۱۳۸۶). کیفیت زندگی مردم شهر تهران بر اساس پرسشنامه WHOQOL-BRFF، مجله پژوهشی حکیم، ۱۰(۳)، ۱-۸.
هاوتون، ک؛ سالکوسکی، ک؛ و کلارک. د. م. (۱۹۸۹). رفتاردرمانی شناختی: راهنمای کاربردی در درمان اختلال های روانی، جلد ۱. (ترجمه حبیب الله قاسم زاده،۱۳۹۴). تهران: انتشارات ارجمند.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.
Bonis, S. (2016). Stress and parents of children with autism: a review of literature. Issues in mental health nursing, 37(3), 153-163.
Dardas, L. A., & Ahmad, M. M. (2014). Quality of life among parents of children with autistic disorder: A sample from the Arab world. Research in Developmental Disabilities, 35(2), 278-287.
Folkman, S., Chesney, M., McKusick, L., Ironson, G., Johnson, D. S., & Coates, T. J. (1991). Translating coping theory into an intervention. In The social context of coping (pp. 239-260). Springer, Boston, MA.
Giallo, R., Wood, C. E., Jellett, R., & Porter, R. (2013). Fatigue, wellbeing and parental self-efficacy in mothers of children with an autism spectrum disorder. Autism, 17(4), 465-480.
Gothwal, V. K., Bharani, S., & Reddy, S. P. (2015). Measuring coping in parents of children with disabilities: a rasch model approach. PloS one, 10(3), e0118189.
Hsiao, Y. J., Higgins, K., Pierce, T., Whitby, P. J. S., & Tandy, R. D. (2017). Parental stress, family quality of life, and family-teacher partnerships: Families of children with autism spectrum disorder. Research in developmental disabilities, 70, 152-162.
Isa, S. N. I., Ishak, I., Ab Rahman, A., Saat, N. Z. M., Din, N. C., Lubis, S. H., & Ismail, M. F. M. (2016). Health and quality of life among the caregivers of children with disabilities: A review of literature. Asian journal of psychiatry, 23, 71-77.
King, C. R., & Hinds, P. S. (Eds.). (2011). Quality of life: from nursing and patient perspectives. Jones & Bartlett Publishers.
Lee, J. K., & Chiang, H. M. (2018). Parenting stress in South Korean mothers of adolescent children with autism spectrum disorder. International Journal of Developmental Disabilities, 64(2), 120-127.
Lin, L. Y., Orsmond, G. I., Coster, W. J., & Cohn, E. S. (2011). Families of adolescents and adults with autism spectrum disorders in Taiwan: The role of social support and coping in family adaptation and maternal well-being. Research in Autism Spectrum Disorders, 5(1), 144-156.
Luque Salas, B., Yáñez Rodríguez, V., Tabernero Urbieta, C., & Cuadrado, E. (2017). The role of coping strategies and self-efficacy as predictors of life satisfaction in a sample of parents of children with autism spectrum disorder. Psicothema, 29(1), 55-60.
Lu, M. H., Wang, G. H., Lei, H., Shi, M. L., Zhu, R., & Jiang, F. (2018). Social Support as Mediator and Moderator of the Relationship between parenting stress and life satisfaction among the Chinese parents of children with ASD. Journal of Autism and Developmental Disorders, 48(4), 1181-1188.
Lu, M., Yang, G., Skora, E., Wang, G.,Cai, Y., Sun, Q., & Li, W. (2015). Self-esteem, social support, and life satisfaction in Chinese parents of children with autism spectrum disorder. Research in Autism Spectrum Disorders, 17, 70-77.
McStay, R., Trembath, D., & Dissanayake, C. (2015). Raising a child with autism: A developmental perspective on family adaptation. Current Developmental Disorders Reports, 2(1), 65-83.
McWilliam, R. A. (Ed.). (2010). Working with families of young children with special needs. Guilford Press.
Mohammadi, D., Yazdezadeh, H., Sodabh Bassaknejhad, S., & Daghagheleh, R. (2014). Effectiveness of group training program relevant to stress management on the quality of life and its dimensions using a cognitive-behavioral approach in mothers of children with Autism. Jundishapur journal of chronic disease care, 3(1), 1-10.
Osman, Z. H. H., Farrag, E. A., & Hegazy, A. E. S. A. (2019). Effectiveness of Cognitive- Behavioral Program on reducing mothers’ Burden of care of their children with autism disorder. The Malaysian Journal of Nursing, 10(4), 48-62.
Pottie, C. G., Cohen, J., & Ingram, K. M. (2008). Parenting a child with autism: Contextual factors associated with enhanced daily parental mood. Journal of Pediatric Psychology, 34(4), 419-429.
Ruble, L., Murray, D., McGrew, J. H., Brevoort, K., & Wong, V. W. (2018). A Preliminary Study of Activation, Stress, and Self-Management of Parents of Children with Autism Spectrum Disorder. Journal of Child and Family Studies, 27(3), 825-834.
Samadi, S. A., & McConkey, R. (2014). The impact on I ranian mothers and fathers who have children with an autism spectrum disorder. Journal of Intellectual Disability Research, 58(3), 243-254.
Samadi, S. A., McConkey, R., & Bunting, B. (2014). Parental wellbeing of Iranian families with children who have developmental disabilities. Research in developmental disabilities, 35(7), 1639-1647.
Samadi, S. A., McConkey, R., & Kelly, G. (2012). The information and support needs of Iranian parents of children with autism spectrum disorders. Early Child Development and Care, 182(11), 1439-1453.
Shepherd, D., Landon, J., Taylor, S., & Goedeke, S. (2018). Coping and care-related stress in parents of a child with autism spectrum disorder. Anxiety, Stress, & Coping, 31(3), 277-290.
Tajalli, P., & Ganbaripanah, A. (2010). The relationship between daily hassles and social support on mental health of university students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5(2), 99-103.
VanVoorhis, C. W., & Morgan, B. L. (2007). Understanding power and rules of thumb for determining sample sizes. Tutorials in quantitative methods for psychology, 3(2), 43-50.
Vasilopoulou, E., & Nisbet, J. (2016). The quality of life of parents of children with autism spectrum disorder: A systematic review. Research in Autism Spectrum Disorders, 23(1), 36-49.
Vernhet, C., Dellapiazza, F., Blanc, N., Cousson-Gélie, F., Miot, S., Roeyers, H., & Baghdadli, A. (2018). Coping strategies of parents of children with autism spectrum disorder: a systematic review. European child & adolescent psychiatry, 1-12.
Wnoroski, A. K. (2008). Uncovering the stigma in parents of children with autism (Doctoral dissertation, Miami University).
World Health Organization. (1996). WHOQOL-BREF: introduction, administration, scoring and generic version of the assessment: field trial version, December 1996 (No. WHOQOL-BREF). Geneva: World Health Organization.
Yu, Y., McGrew, J. H., Rand, K. L., & Mosher, C. E. (2018). Using a model of family adaptation to examine outcomes of caregivers of individuals with autism spectrum disorder transitioning into adulthood. Research in Autism Spectrum Disorders, 54, 37-50.
روانشناسی افراد استثنایی
دوره 9، شماره 35
آذر 1398
صفحه 73-99
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار