نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• صدف درویشی ¹
• خدیجه ابوالمعالی الحسینی ²
• امین رفیعی‌پور ³
• فریبرز درتاج ⁴

¹ دانشجوی دکتری، روان شناسی تربیتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² دانشیار گروه روان شناسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

³ استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

⁴ استاد گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی توانبخشی شناختی و مهارت عاطفی اجتماعی بر ارتقای نظریه ذهن درکودکان اتیسم، در حیطه تحقیقات مقطعی و کاربردی بود. روش شبه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. از 45 نفر دانش‌آموز معرفی شده مدرسه پیامبر اعظم منطقه5 و کانون مادران یاریگر توانجویان اتیسم (میتا) منطقه6 تهران در سال(1399-1398) با تکمیل پرسش‌نامه سنجش دامنه اتیسم جامعه‌ای 30 نفری با عملکرد بالا در گروه نمونه 30 نفری به روش تصادفی طبقه‌ای در دو گروه آموزش و یک گروه کنترل (هر گروه 10 نفر)، جایگزین شدند.گروه آزمایشی اول با برنامه هوشمند توانبخشی شناختی بازشناسی هیجانی صورت و گروه آزمایشی دوم با آموزش مهارت‌های عاطفی اجتماعی آموزش دیدند. گروه سوم آموزشی دریافت نکردند. نتایج آماری حاصل از تحلیل کوواریانس چندمتغیری (مانکوا) و آزمون تعقیبی شفه نشان داد، میزان نظریه ذهن در کودکان اتیسم بعد از اعمال تنها توانبخشی شناختی افزایش یافته است و هر دو گروه نسبت به گروه کنترل دارای میانگین بالاتری در سطوح نظریه ذهن کل بودند. گروه‌های آزمایش یک (توانبخشی شناختی) نسبت به گروه کنترل دارای میانگین بالاتری در سطح 1، 2 و نظریه ذهن کل بودند و اختلاف میانگین‌ها در سطح 05/0 معنی‌دار شد. گروه آزمایش دوم (مهارت عاطفی اجتماعی) نسبت به گروه کنترل دارای میانگین بالاتری در سطح 3 بودند و اختلاف میانگین‌ها در سطح 05/0 معنی‌دار شد. می‌توان نتیجه گرفت توانبخشی شناختی روش مداخله‌ای مناسب برای مربیان و درمانگران کودکان اتیسم برای ارتقای نظریه ذهن می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• اتیسم
• توانبخشی
• مهارت عاطفی اجتماعی
• نظریه ذهن