نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی، واحد خمینی شهر، دانشگاه آزاد اسلامی،اصفهان، ایران.

2 دانشجوی دکتری رشته روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی خمینی شهر ، اصفهان ، ایران

چکیده

تولد فرزند معلول می‌تواند اثرات منفی شدیدی بر مادران داشته باشد؛ چراکه می‌بایست خواسته‌های بیشتری را برآورده کنند. هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش مثبت‌نگری بر امید و رضایت از زندگی مادران دارای فرزند معلول اجرا شد. روش‌ پژوهش،‌ نیمه‌‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس-آزمون و پیگیری و گروه گواه بود. نمونه پژوهش به حجم 30 نفر از بین مادران دارای فرزند معلول تحت پوشش سازمان بهزیستی شاهین‌شهر در سال 1397 به روش نمونه‌گیری هدفمند، انتخاب و به‌تصادف، در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. شرکت‌کنندگان مقیاس امیدواری (اشنایدر و همکاران، 1991) و پرسشنامه رضایت از زندگی‏ (داینر و همکاران، 1985) در مراحل پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری تکمیل کردند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 60 دقیقه‌ای و هفتگی؛ تحت آموزش مثبت‌نگری قرار گرفت و گروه گواه، آموزشی دریافت نکرد. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل‌واریانس با اندازه‌گیری مکرر و با استفاده از نرم‌افزار SPSS، انجام گرفت. نتایج نشان داد که در متغیر امید، عامل زمان (05/0>p، 907/16=F)، عامل گروه (05/0>p، 864/19=F) و تعامل زمان و گروه (05/0>p، 996/17=F) و در متغیر رضایت از زندگی، عامل زمان (05/0>p، 757/8=F)، عامل گروه (05/0>p، 806/8=F) و تعامل زمان و گروه (05/0>p، 543/9=F) معنادار هستند که این یافته‌ها نشان دهنده این است که بین دو گروه و در سه مرحله پژوهش در عامل امید و رضایت از زندگی تفاوت معناداری وجود دارد. لذا می‌توان از آموزش مثبت‌نگری در مراکز روانشناختی به عنوان درمانی مؤثر به منظور بهبود امید و رضایت از زندگی مادران دارای فرزند معلول استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of positive thinking training on hope and life satisfaction in mothers with disabled children

نویسندگان [English]

  • Yuosef Gorgi 1
  • Razieh Keivanpour 2

1 Assistant Professor, Department of Psychology, Khomeinishar Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

2 Doctoral student, psychology and Educational Science Faculty, University of Khomeini shahr, Isfahan, Iran

چکیده [English]

The birth of a disabled child can have severe negative effects on mothers; Because they have to fulfill more demands. The aim of this study was to investigate the effectiveness of positive thinking training on hope and life satisfaction in mothers with disabled children. The research method was  quasi-experimental with pre-test, post-test and follow-up design and control group. The research sample consisting of 30 mothers with disabled children under the auspices of Shahinshahr Welfare Organization in 2016 was selected by purposive sampling and randomly divided into experimental and control groups. Participants completed the Hope Scale (Schneider et al., 1991) and Life Satisfaction Questionnaire (Diner et al., 1985) at the pre-test, post-test, and follow-up stages. Experimental group was trained for 8 sessions of 60 minutes per week in positive thinking training and the control group did not receive any training. Data analysis was performed using repeated measures analysis of variance. The results showed that in the variable of hope, time factor (p<0.05, F=16.907), group factor (p<0.05, F=19.864) and time and group interaction (p<0.05, F=17.996) and in life satisfaction variable, time factor (p<0.05, F=8.757), group factor (p<0.05, F=8.806) and time and group interaction (P<0.05, F=9.543) are significant that these findings indicate that there is a significant difference between the two groups in the three stages of research on the factor of hope and life satisfaction. Therefore, positive thinking training in psychological centers can be used as an effective treatment to improve the hope and life satisfaction of mothers with disabilities

کلیدواژه‌ها [English]

  • Positive thinking training
  • Hope
  • Life satisfaction
  • Disability
منابع
آقاجانی، م.، حسین خانزاده، ع.، اکبری، ب.، میرارض گر، م. (1396). اثربخشی آموزش مثبت نگری اسلامی بر احساس خشم و رضایت از زندگی مادران کودکان با نیازهای ویژه. مطالعات ناتوانی، 7(13): 1-6.
اکبری کلور، م. (1398). اثربخشی آموزش برنامه مثبت نگری بر بهزیستی ذهنی مادران کودکان آهسته گام. پنجمین همایش ملی تازه‌های روان‌شناسی مثبت نگر، بندرعباس.
بیانی، ع.، کوچکی، ع.، گودرزی، ح. (1386). اعتبار و روایی مقیاس رضایت از زندگی. روان‌شناسی تحولی، 3(11): 259-265.
تازیکی، ط؛ مؤمنی، خ؛ کرمی، ج و افروز، غ. (1401). تأثیر مداخله مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر کیفیت زندگی و بهزیستی روان‌شناختی مادران دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی. روان‌شناسی افراد استثنایی، 12(45): 1-26.
حمید، ن. (1389). رابطه سخت­رویی روان‌شناختی، رضایت از زندگی و امید با عملکرد تحصیلی دانش­آموزان دختر پیش­دانشگاهی. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 4(16): 116-101.
خدابخشی‌کولایی، ا.، آقاخانی‌کوشکی، م.، کلهر، ن.(1398). واکاوی تجارب مادران در مراقبت از فرزند معلول: یک مطالعه پدیدارشناسی. مجله پرستاری کودکان، ۶ (۲): ۷۵-۶۸
خلجی، ط.(1386). بررسی رابطه بین امید، منبع مهار تحصیلی و موفقیت تحصیلی دوره پیش‌دانشگاهی شهر تهران در سال تحصیلی 86- 85. پایان نامه کارشناسی‌ارشد، رشته روان‌شناسی عمومی، دانشکده روان‌شناسی، دانشگاه الزهرا.
دستخوش، ص و حافظی، ف. (1395). مقایسه تاب‌آوری و امید به زندگی مادران دارای کودکان کم‌توان ذهنی با مادران دارای کودکان عادی شهر اهواز. دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های کاربردی در علوم تربیتی و مطالعات رفتاری و آسیب‌های اجتماعی ایران، تهران.
دیناروند، م.(1398). مقایسه مکانیسم‌های دفاعی، امیدواری و تنظیم شناختی هیجان مادران کودکان ناشنوا، معلول جسمی حرکتی و کم توان ذهنی. ششمین کنفرانس ملی روان‌شناسی، علوم تربیتی و اجتماعی.
رضازاده مقدم، س.، خدابخشی کولایی، ا.، حمیدی پور، ر.، ثناگو، ا. (1397). اثربخشی روان‌شناسی مثبت نگر بر امید و تاب‌آوری مادران دارای کودک کم‌توان ذهنی. روان‌پرستاری، 6(3): 31-37.
ریو، م. (2005). انگیزش و هیجان. ترجمه یحیی سیدمحمدی. (1399). تهران: نشر ویرایش.
ﺷﺠﺎﻋﻲ­ﺑﺎﻏﻴﻨﻲ، ﻓ. (1387). راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺰان اﻣﻴﺪواری و ﺧﻮش­بینی ﺑﺎ دوری از رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﭘﺮ ﺧﻄﺮ در دﺧﺘﺮان 15 ﺗﺎ 18 ﺳﺎﻟﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن. ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ کارشناسی‌ارشد روان‌شناسی، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ.
صف آراء، م.، خانبابایی، م و خانبابایی، م. (1399). تأثیر آموزش مهارت‌های معنوی بر امید به زندگی مادران دارای کودک کم‌توان ذهنی. شفای خاتم، 8(2): 65-71.
عنابستانی، ص و ناعمی، ع. (1398). آموزش مثبت نگری بر شفقت به خود و امید به زندگی مادران کودکان اختلال طیف اتیسم. روان‌شناسی افراد استثنایی، 9(33): 45-67.
غلامی حیدرآبادی، ز؛ نوابی نژاد، ش؛ دلاور، ع و شفیع آبادی، ع. (1400). اثر بخشی آموزش مثبت‌نگری بر افزایش شادکامی و سخت‌رویی مادران دارای فرزند نابینا. روان‌شناسی افراد استثنایی، 4(16): 97-116.
فرنودیان، ن و هاشمی، ن. (1400). تعیین نقش رابطه تنظیم هیجان با امیدواری و ارتباط همدالنه مادران دارای کودک اُتیسم. روان‌شناسی افراد استثنایی، 11(44): 169-189.
کربلایی صالح، ش و دشت‌بزرگی، ز. (1399). اثربخشی آموزش مثبت‌نگر گروهی بر شادکامی زناشویی، تاب‌آوری و رضایت از زندگی در والدین کودکان با نیازهای خاص. روان‌پرستاری، 8(1): 60-72.
مگیارموئه، ج. (2009). مداخلات روان‌شناسی مثبت‌نگر: راهنمای درمانگر. ترجمه جلیل اصلانی و علی اکبر فروغی. (1393). تهران: ارجمند.
References
Ali, U., Bharuchi, V., Ali, NG., Jafri, SK. (2021). Assessing the Quality of Life of Parents of Children with Disabilities Using WHOQoL BREF During COVID-19 Pandemic. Front. Rehabilit. Sci. 2:708657. doi: 10.3389/fresc.2021.708657
Audette, A., Lam, S., O’Connor, H & Radcliff, B. (2019). Quality of Life: A Cross-National Analysis of the Effect of Gender Equality on Life Satisfaction. Journal of Happiness Studies, 20(7): 2173-2188, October
Avşaroğlu, S., & Güleş, E. (2019). Özel gereksinimli çocuğa sahip anne babaların yaşam doyumlarının öz-anlayış ve merhamet düzeyleri açısından incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 27(1): 365-376. doi:10.24106/kefdergi.2960
Carr, A., Cullen, K., Keeney, C., Canning, C., Mooney, O., Chinseallaigh, E., & O’Dowd, A. (2021). Effectiveness of positive psychology interventions: A systematic review and meta-analysis. The Journal of Positive Psychology, 16(6): 749-769.
Chan, K., Lam, C., Naska Chung Wa Law, N., Cheung, R, (2018). From child autistic symptoms to parental affective symptoms: A family process model. Res Dev Disabil, 75:22-31
Cheavens, J. S., Heiy, J. E., Feldman, D. B., Benitez, C., & Rand, K. L. (2019). Hope, goals, and pathways: Further validating the hope scale with observer ratings. The Journal of Positive Psychology, 14(4): 452–462. https://doi.org/10.1080/17439760.2018.1484937
Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 6 (49): 71-75.
Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E., & Smith, H. E. (1999). Subjective Well-Being: Three Decades of Progress. Psychological Bulletin, (125)4: 276-302.
Diner, E., Oishi, S., & Lucas, R. E. (2018). Advances and Open Questions in the Science of Subjective Well-Being. Collabra Psychol, 4(1):15.
Ela Küçük, E., Küçük Alemdar, D. (2018). Life Satisfaction and Psychological Status of Mothers with Disabled Children: A Descriptive Study. Community Ment Health J, 54(1):102-106
Emmons, R. A., & McCullough, M. E. (2003). Counting blessings versus burdens: An experimental investigation of gratitude and subjective well-being in daily life. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 377-389.
Fereidouni, Z., Kamyab, A., Dehghan, A., Khiyali, Z., Ziapour, A., NafiulMehedi, N et al. (2021). A comparative study on the quality of life and resilience of mothers with disabled and neurotypically developing children in Iran. Heliyon, 7: 07285.
Forgeard, M. J. C., & Seligman. M. E. P. (2012). Seeing the glass half full: A review of the causes and consequences of optimism. Critiques psychologies, 18(2): 107-120
George-Levi, S & Laslo-Roth, R. (2021). Entitlement, Hope, and Life Satisfaction Among Mothers of Children with Developmental Disabilities. J Autism Dev Disord, 51(11):3818-3828
Khodabakhshi-Koolaee A, Rostami Goharni H, Kafashpour Marandi A. (2018). The comparison between health literacy and quality of life in three groups of mothers with cerebral palsy, Autism and intellectual impairments. J Health Liter, 2(4):245-54.
Kohrt, B. A., Ottman, K., Panter-Brick, C., Konner, M., & Patel, V. (2020). Why we heal: The evolution of psychological healing and implications for global mental health. Clinical Psychology Review, 82, Article 101920.
Koolaee, AK. (2017). Sport as an effective goal to increase selfconcept and hope: a comparison study between athlete and non-athlete women with visual impairments. SocDetermin Health, 3(2):98-103.
Kulbas, E., & Özabacı, N. (2021). The Effects of the Positive Psychology‑Based Online Group Counselling Program on Mothers Having Children with Intellectual Disabilities. Journal of Happiness Studies, https://doi.org/10.1007/s10902-021-00472-4
Nordheim, O & Martinussen, P. (2019). Happiness and the role of social protection: how types of social spending affected individuals’ life satisfaction in OECD countries, 1980–2012. Journal of International and Comparative Social Policy, https://doi.org/10.1080/21699763.2019.1601586
Rashid, T., Seligman, MEP. (2014). Positive psychotherapy: A treatment manual. New York: Oxford University Press; forthcoming.
Polorna, M. (2005). Divine relation, social relation, and well- being. journal of Health and social Behavior, 30: 92-104.
Seligman, M. E. P. (2002). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment. New York, NY: Free Press.
Schneider J.A. (2002). Phylogeny of cardiid bivalves (cockles and giant clams): revision of the Cardiinae and the importance of fossils in explaining disjunct biogeographical distributions. Zoological Journal of the Linnean Society. 136(3): 321-369.
Snyder, C. R., Irving L., Anderson J. R. (1991). Hope and health: Measuring the will and the ways. In Handbook of social and clinical psychology: The health perspective, edited by C. R. Snyder and Donelson R. Forsyth. Elmsford, NY: Pergamon, 231-302.
Snyder, C.R., & Lopez, S. J. (2007). Positive psychology: The scientific and practical explorations of human strengths. Sage publications, thousand oaks, London, new dehli.
Snyder, C. R., & Lopez, S. G. (2017). Positive Psychology. New York: Oxford University Press.
WHO. (2018). Global report on disabilities World Health Organization: Geneva; 2018. Available from: https://www.who.int/disabilities/world_report/2011/r eport.pdf.
Yamaoka, Y., Tamiya, N., kiIzumida, N., Kawamura, A., Takahashi, H., Noguchi, H. (2016). The relationship between raising a child with a disability and the mental health of mothers compared to raising a child without disability in japan. Population Health, 2: 542-548