نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
- علی فرهودیان 1
- مسیب یارمحمدی واصل 2
- ماندانا صادقی 3
- محمد اسمعیل ساوری 4
- لیلا سلیمانی نیا 5
- حمیدرضا مقامی 6
1 هیئت علمی مرکز تحقیقات سوء مصرف و وابستگی به مواد؛ دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران
2 دانشیار دانشگاه بوعلی سینا، گروه روانشناسی، همدان
3 پزشک عمومی؛ مرکز تحقیقات سوءمصرف و وابستگی به مواد، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران
4 روانپزشک؛ مرکز تحقیقات سوءمصرف و وابستگی به مواد، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران
5 کارشناس ارشد روانشناسی بالینی؛ دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران
6 دکترای تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی تهران
چکیده
این پژوهش
با هدف شناسایی مشکلات گروههای
دارای نیازهای ویژه در ابعاد روانی، اجتماعی، معنوی و جسمی در ایران انجام
شد. این پژوهش کیفی با روش نظریه زمینهای اجرا شد. در این پژوهش نخست پس از بررسی و مطالعة متون و مرور منابع موجود در
سراسر دنیا 10 گروه به عنوان افراد
دارای نیازهای ویژه منظور شده و 100 نفر از این افراد یا نزدیکانشان، براساس نمونهگیری
هدفمند تا زمان اشباع نظری دادهها مورد پژوهش قرار گرفتند. این گروه ها شامل کودکان؛ سالمندان؛ افراد با ناتوانیهای حسی-
حرکتی؛ بیماران شدید روانپزشکی و کمتوانیذهنی؛ افراد دارای نیازهای ویژه پزشکی؛
مصرف کنندگان مواد؛ زندانیان؛ افرادی که تحت شرایط اجتماعی به حاشیه رانده شدهاند
(اقلیتها)؛ افرادی که در طبقات پایین اقتصادی- اجتماعی قرار دارند و زنان باردار میباشند. به منظور جمعآوری دادهها از روش مصاحبة نیمهساختار
یافته استفاده شد و سپس با روش کدگذاری استراس و کوربین یا مقایسه مداوم تحلیل شد.
مهمترین حوزههای استخراج شده از مشکلات و نیازهای ویژه گروههای مورد بررسی عبارت
بودند از خانواده، آموزش (فضا و امکانات)، تفریحات و سرگرمی، جابجایی و حمل و نقل،
بناها و فضاها (منازل و اماکن عمومی)، مشارکت اجتماعی و اشتغال، خدمات درمانی و
توانبخشی، و نگرش سایر افراد به مشکلات آنها. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که عبارت "نیازهای ویژه" در ارتباط با
ناتوانی معنا مییابد، که محصول ویژگیهای فرد و موانعی است که توسط اجتماع ایجاد
شده است. در راه برطرف کردن آن نیازها موانع متعددی به چشم میخورد که به طور
عمده توسط بشر ایجاد شدهاند. برخی از این موانع عبارتند از خدمات و سیستمهای
ناکارآمد، سیاستگذاریهای تبعیضآمیز، نگرشهای اجتماعی، برچسبها و غیره.
کلیدواژهها