روانشناسی افراد استثنایی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

فایل های ضروری

راهنمای ارسال مقالات

داوران سال 1399

داوران سال 1400

داوران سال 1401

مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی- رفتاری بر ویژگی‌های شخصیتی مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال طیف اوتیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دﻛﺘﺮی ﻣﺸﺎوره، واحد رودهن، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، تهران، ایران.

2 اﺳﺘﺎدیار گروه مشاوره، واحد رودهن، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، تهران، ایران.

3 دانشیار ﮔﺮوه ﻣﺸﺎوره، واﺣﺪ رودﻫﻦ، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، ﺗﻬﺮان، اﻳﺮان.

10.22054/jpe.2024.76722.2632

چکیده

پژوهش حاضر باهدف مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی- رفتاری بر ویژگی­های شخصیتی مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال طیف اوتیسم انجام شد. این مطالعه یک پژوهش نیمه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون و گروه کنترل بود. 45 مادر دارای فرزند مبتلا به اختلال طیف اوتیسم به روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند و به‌طور مساوی و تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل (هر گروه 15 نفر) جایگزین شدند. گروه‌های آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه‌ای به تفکیک تحت درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی- رفتاری قرار گرفتند، درحالی‌که اعضای گروه کنترل در این برنامه­ها شرکت نکردند. آزمودنی­ها با استفاده از پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت (1987) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده­ها با استفاده از تحلیل کوواریانس تک‌متغیری و چندمتغیری تحلیل شدند. یافته­های پژوهش حاکی از آن بود که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر ویژگی برونگرایی و درمان شناختی- رفتاری بر ویژگی مسئولیت­پذیری این گروه از افراد مؤثر بود­ه ­است (01/0P<). همچنین، بررسی تفاوت میان اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی- رفتاری نشان داد میان تأثیرگذاری این دو روش درمانی بر ویژگی­های شخصیتی برونگرائی و مسئولیت­پذیری تفاوت معناداری وجود داشت (05/0P<). از یافته­های این پژوهش می­توان نتیجه گرفت که برنامه­های درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی- رفتاری می­توانند نقش مهمی در تعدیل ویژگی­های شخصیتی مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ایفا کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy and Cognitive Behavioral Therapy on Modulating the Personality Traits of Mothers Having Children with Autism Spectrum Disorder

نویسندگان [English]

  • Farokh lagha Akafi broujeny 1
  • Masoumeh Behboodi 2
  • Farideh dokaneifard 3

1 PhD Student in Counseling, Roudehen Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

2 Assistant Professor, Department of Counseling, Roudehen Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

3 Associate Professor, Department of Counseling, Roudehen Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The present study was conducted with the aim of comparing the effectiveness of acceptance and commitment therapy and cognitive behavioral therapy on the personality traits of mothers having children with autism spectrum disorder. This study was semi-experimental with a pre-test-post-test design and a control group. 45 mothers having children with autism spectrum disorder were selected by available sampling method and were equally and randomly placed in two experimental groups and one control group (15 people in each group). The experimental groups received separate training in acceptance and commitment therapy and cognitive behavioral therapy, while the members of the control group did not participate in these programs. Subjects were evaluated using the five major personality factors questionnaire (1987). The data was analyzed using univariate and multivariate analysis of covariance. The research findings indicated that acceptance and commitment therapy was effective on extroversion and cognitive-behavioral therapy was effective on the responsibility of this group of people (P<0.01). Also, examining the difference between the effectiveness of acceptance and commitment therapy and cognitive-behavioral therapy showed that there was a significant difference between the effectiveness of these two treatment methods on extroversion and responsibility (P<0.05). From this research, it can be concluded that acceptance and commitment therapy and cognitive behavioral therapy can play an important role in modulating the personality traits of mothers having children with autism spectrum disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Autism Spectrum Disorder
  • Cognitive Behavioral Therapy
  • Acceptance and Commitment Therapy
  • Personality Traits
مراجع
منابع
اژه­ای، جواد؛ صیادشیرازی، مریم؛ غلامعلی لواسانی، مسعود و کسایی اصفهانی، عبدالرحیم. (1397). مقایسه اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی-رفتاری بر کاهش علائم اضطراب مادران دارای کودکان اتیسم. مجله روانشناسی، 22(1)، 3-21.
اسماعیل­پناه املشی، زهرا؛ حسین خانزاده، عباسعلی؛ اکبری، بهمن و مقتدر، لیلا. (1401). مقایسه اثربخشی آموزش شناختی رفتاری با مداخله مبتنی بر پذیرش و تعهد بر حرمت خود مادران دارای کودک با اختلال طیف اوتیسم. فصلنامه سلامت روان کودک، 9(2)، 50-64.
ایزدی، راضیه و عابدی، محمدرضا. (1394). درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد. تهران: نشر جنگل.
باقری، مسعود؛ نعمت‌اله‌زاده ماهانی، کاظم و پور‌امرالهی، مریم. (1399). نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین سبک‌های مقابله‌ای و ویژگی‌های شخصیتی با وسواس فکری عملی. طب داخلی روز، ۲۷ (۱)، ۶۲-۸۱.
به­پژوه، احمد؛ غلامعلی لواسانی، مسعود و پازکی، سارا. (1397). اثربخشی برنامه آموزش پذیرش و تعهد بر پذیرش کودکان اتیستیک توسط مادران. روانشناسی، 4(21)، 384-397.
پرویزیان، فرهاد؛ شریفی، طیبه؛ شکرکن، حسین و غضنفری، احمد. (1401). مقایسه اثربخشی طرح‌واره درمانی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم هیجان بیماران با اختلال شخصیت وسواسی- جبری. مدیریت ارتقای سلامت، 11(6)، 79-92.
تقوایی، داوود؛ جهانگیری، محمدمهدی و زارع بیدکی، زهرا. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و ارتقای سلامت مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، 7(2)، 143-153.
جوادی، مریم؛ رئیسی، زهره و رضایی جمالویی، حسن. (1400). بررسی و مقایسه میزان اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و طرح‌واره درمانی بر خودشفقت ورزی زنان و مردان مبتلا به دیابت نوع 2. خانواده‌درمانی کاربردی، 2(1)، 244-261.
حبیبی، دیانا و کافیان تفتی سعادت­آباد، علیرضا. (1398). اثربخشی آموزش مدیریت خشم مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری بر میزان پرخاشگری زنان دارای فرزند اتیسم. آفاق علوم انسانی، 31، 77-90.
حق‌شناس، حسن. (1378). هنجاریابی آزمون شخصیتی نئو، فرم تجدیدنظر شده. روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 16(4)، 38-47.‎
خوگر، انصار؛ اصغرنژاد، علی‌اصغر؛ رنجبر، هادی؛ لطفی، مژگان و حکیم شوشتری، میترا. (1398). تجربه‌ی زیسته‌ی والدین دارای کودک طیف اتیسم از رنج اجتماعی. رفاه اجتماعی، 19(72)، 243-282.
رحیمی، سوسن؛ امین یزدی، سید امیر و افروز، غلامعلی. (1399). مقایسه کارکرد تحولی خانواده، ویژگی‌های شخصیتی و استرس والدگری مادران دارای کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم و همتایان دارای کودک رشد بهنجار. مجله پرستاری کودکان، 3(6)، 14-21.
شمس، نعمت­الله؛ افروز، غلامعلی و ارجمندنیا، علی­اکبر. (1401). رابطۀ پایگاه اجتماعی-اقتصادی و ویژگی‌های شخصیتی با سلامت روان والدین دارای بیش از یک فرزند استثنایی. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، ۶ (۲)، 60-67.
عابدی زاده، زهره؛ کدخدا، حسین و رحیمی منش، نگین. (1398). تعیین اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر درمان پذیرش و تعهد بر نگرش والد فرزند مادران کودکان اوتیسم، سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در روانشناسی، مشاوره و علوم تربیتی.
عقیلی، سید مجتبی و نصیری، الهه سادات. (1393). رابطه راهبردهای یادگیری و سبک­های اسناد با مسئولیت­پذیری. شناخت اجتماعی، ویژه­نامه زمستان 1393، 109-125.
غباری بناب، باقر و استیری، زهره. (1385). مقایسه ویژگی­های شخصیتی و سبک دلبستگی در مادران کودکان با اختلال در خودماندگی و مادران کودکان عادی. فصلنامه کودکان استثنایی، ۶ (۳)، 787-804.
غنیمی، فرزانه؛ دادخواه، اصغر؛ دانش، عصمت و تقی لو، صادق. (1398). مقایسه میزان اثربخشی آموزش مدیریت استرس و ادراک حمایت‌های اجتماعی به شیوه شناختی رفتاری بر ابعاد کیفیت زندگی مادران کودکان با اختلال طیف اُتیسم. روانشناسی افراد استثنایی، 9(35)، 73-99.
فتی، لادن و موتابی، فرشته. (1401). راه و رسم درمانگری در نظریه شناختی- رفتاری. تهران: دانژه.
References
Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1992). Normal personality assessment in clinical practice: The NEO Personality Inventory. Psychological assessment, 4(1), 5.
Dawson, G., Rieder, A. D., & Johnson, M. H. (2022). Prediction of autism in infants: progress and challenges. The Lancet Neurology.
Desquenne Godfrey, G., Downes, N., & Cappe, E. (2023). A Systematic Review of Family Functioning in Families of Children on the Autism Spectrum. Journal of Autism and Developmental Disorders, Published Online.
Gautam, M., Tripathi, A., Deshmukh, D., & Gaur, M. (2020). Cognitive behavioral therapy for depression. Indian journal of psychiatry, 62(2), S223.
Gould, E. R., Tarbox, J., & Coyne, L. (2018). Evaluating the effects of acceptance and commitment training on the overt behavior of parents of children with autism. Journal of contextual behavioral science, 7, 81-88.
Han, A., Yuen, H. K., Lee, H. Y., & Zhou, X. (2020). Effects of acceptance and commitment therapy on process measures of family caregivers: A systematic review and meta-analysis. Journal of Contextual Behavioral Science, 18, 201-213.
Hayes, S. C. (2019). Acceptance and commitment therapy: towards a unified model of behavior change. World psychiatry, 18(2), 226.
Hayes, S. C., Levin, M. E., Plumb-Vilardaga, J., Villatte, J. L., & Pistorello, J. (2013). Acceptance and commitment therapy and contextual behavioral science: Examining the progress of a distinctive model of behavioral and cognitive therapy. Behavior therapy, 44(2), 180-198.
Jackson, J. B., Pietrabissa, G., Rossi, A., Manzoni, G. M., & Castelnuovo, G. (2018). Brief strategic therapy and cognitive behavioral therapy for women with binge eating disorder and comorbid obesity: A randomized clinical trial one-year follow-up. Journal of consulting and clinical psychology, 86(8), 688.
Kaczkurkin, A. N., & Foa, E. B. (2022). Cognitive-behavioral therapy for anxiety disorders: an update on the empirical evidence. Dialogues in clinical neuroscience.
Kendall, P. C., Ney, J. S., Maxwell, C. A., Lehrbach, K. R., Jakubovic, R. J., McKnight, D. S., Friedman, A. L. (2023). Adapting CBT for youth anxiety: Flexibility, within fidelity, in different settings. Frontiers in Psychiatry, 14, 1-9.
Leahy, R. L. (2004). Cognitive-behavioral therapy. In R. G. Heimberg, C. L. Turk, & D. S. Mennin (Eds.), Generalized anxiety disorder: Advances in research and practice (pp. 265–292). The Guilford Press.
Maughan, A. L., & Weiss, J. A. (2017). Parental outcomes following participation in cognitive behavior therapy for children with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 47, 3166-3179.
Mohammadi, M. R., Ahmadi, N., Khaleghi, A., Zarafshan, H., Mostafavi, S. A., Kamali, K., ... & Ghanizadeh, A. (2019). Prevalence of autism and its comorbidities and the relationship with maternal psychopathology: a national population-based study. Archives of Iranian medicine, 22(10), 546-553.
Nieuwsma, J., D Walser, R., K Farnsworth, J., D Drescher, K., G Meador, K., & Nash, W. (2015). Possibilities within acceptance and commitment therapy for approaching moral injury. Current Psychiatry Reviews, 11(3), 193-206.
Nopiana, N., Egie, J., & Mers, O. (2022). The Impact of Internet Addiction on Introvert Personality. World Psychology, 1(2), 1-17.
Oltmanns, T. F., & Gleason, M. E. (2011). Personality pathology, health, and social adjustment in later life. Mental health in public health: The next, 100, 151-179.
Onyishi, C. N., Sefotho, M. M., & Victor-Aibodion, V. (2023). Psychological distress among parents of children with autism spectrum disorders: A randomized control trial of cognitive behavioural therapy. Research in Autism Spectrum Disorders, 100, 102070.
Patel, A. D., Arya, A., Agarwal, V., Gupta, P. K., & Agarwal, M. (2022). Burden of care and quality of life in caregivers of children and adolescents with autism spectrum disorder. Asian Journal of Psychiatry, 70, 103030.
Poddar, S., Sinha, V. K., & Urbi, M. (2015). Acceptance and commitment therapy on parents of children and adolescents with autism spectrum disorders. International Journal of Educational and Psychological Researches, 1(3), 221.
Prevedini, A., Hirvikoski, T., Holmberg Bergman, T., Berg, B., Miselli, G., Pergolizzi, F., & Moderato, P. (2020). ACT-based interventions for reducing psychological distress in parents and caregivers of children with autism spectrum disorders: Recommendations for higher education programs. European Journal of Behavior Analysis, 21(1), 133-157.
Schlebusch, L., Samuels, A. E., & Dada, S. (2016). South African families raising children with autism spectrum disorders: Relationship between family routines, cognitive appraisal and family quality of life. Journal of Intellectual Disability Research, 60(5), 412-423.
Turnock, A., Langley, K., & Jones, C. R. (2022). Understanding stigma in autism: A narrative review and theoretical model. Autism in Adulthood, 4(1), 76-91.
Weiner, B. (1986). An attributional theory of motivation and emotion.New York: Springer-Verlag.
Whittingham, K., Sanders, M., McKinlay, L., & Boyd, R. N. (2013). Stepping stones triple P and acceptance and commitment therapy for parents of children with cerebral palsy: trial protocol. Brain Impairment, 14(2), 270-280.
Xiaojing, L. I., Qiang, W. A. N. G., Yuejing, W. U., Sherrie, W. A. N. G., Huang, Y., & Tao, L. I. (2017). Personality characteristics and neurocognitive functions in parents of children with autism spectrum disorder. Shanghai archives of psychiatry, 29(1), 41.
Yu, Y., McGrew, J. H., & Boloor, J. (2019). Effects of caregiver-focused programs on psychosocial outcomes in caregivers of individuals with ASD: A meta-analysis. Journal of Autism and Developmental Disorders, 49, 4761-4779.
Zeidan, J., Fombonne, E., Scorah, J., Ibrahim, A., Durkin, M. S., Saxena, S., ... & Elsabbagh, M. (2022). Global prevalence of autism: A systematic review update. Autism research, 15(5), 778-790.
Zhang, C. Q., Leeming, E., Smith, P., Chung, P. K., Hagger, M. S., & Hayes, S. C. (2018). Acceptance and commitment therapy for health behavior change: a contextually-driven approach. Frontiers in psychology, 2350.
روانشناسی افراد استثنایی
دوره 13، شماره 52
دی 1402
صفحه 157-188
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار