روانشناسی افراد استثنایی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

فایل های ضروری

راهنمای ارسال مقالات

داوران سال 1399

داوران سال 1400

داوران سال 1401

تدوین برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی (بازداری‌پاسخ، به‌روز‌‌رسانی، توجه‌پایدار) و ارزیابی میزان اثربخشی آن برکاهش نشانه‌های کودکان با اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 روان شناسی،علوم انسانی،آزاد ساوه،ساوه،ایران

2 روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی،علوم انسانی،علامه طباطبائی،تهران،ایران

3 روان سنجی ، علوم انسانی،دانشگاه علامه طباطبائی،تهران،ایران

4 تربیتی و تحولی، علوم انسانی،شهید بهشتی،تهران،ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تدوین برنامه آموزش بازداری پاسخ ، توجه پایدار و به روز رسانی و بررسی تأثیر آن بر نشانه‌های اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی کودکان انجام شد. روش پژوهش حاضر از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه کودکان با اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی در سال تحصیلی 95- 96 مدارس منطقه 1 ، منطقه 4 و کلینیک روان شناسی منطقه3 تهران بود. بعد از انتخاب 30 آزمودنی واجد شرایط به عنوان نمونه پژوهش، به شیوه تصادفی 15 کودک در گروه آزمایش و 15 کودک در گروه گواه قرار گرفتند. به منظور بررسی نشانه های اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی کودکان از پرسش نامه تشخیصی اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی و برای ارزیابی کارکرد های اجرایی کودکان از آزمون های ان بک ، (CPT) ، آزمون برو- نرو استفاده شد. این برنامه توسط پژوهشگران طراحی شد و کودکان گروه آزمایشی در این برنامه16 جلسه ایی شرکت کردند و کودکان گروه گواه هیچ آموزشی دریافت نکردند. نتایج داده های به دست آمده با استفاده از روش تحلیل کوواریانس و آزمون تی نشان داد که بین میانگین نمره های گروه آزمایشی و گواه در نشانه های اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی تفاوت معنی داری وجود دارد. بنابراین می توان نتیجه گیری کرد که برنامه آموزشی بازداری پاسخ، توجه پایدار و به روز رسانی باعث کاهش معنی دار نشانه های اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی در کودکان گروه آزمایشی شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Development of an executive functions (response inhibition, updating,sustained attention) program and examining its effectiveness on symptoms amelioration in children with attention deficit/hyperactivity disorder

نویسندگان [English]

  • seyed samira madani 1
  • hamid alizadeh 2
  • Noor Ali Farrokhi 3
  • Elham Hakimi rad 4

1 Psychology,Humanities,Islamic Azad University,Saveh,Iran

2 Psychology and exeptional children ,Humanities,Allameh Tabataba'i,Tehran,Iran

3 Measurement,Humanities,allameh tabataba'i,Tehran,Iran

4 Educative & Development,Humanities,Beheshti University,Tehran,Iran

چکیده [English]

This research was carried out to develop the educational program of inhibited response, sustained attention, updating, and to examine its impact on attention deficit/hyperactivity disorder in children.
Methodology: The method of research is experimental with pre-test and post-test and follow-up design. The population of research included all children with attention deficit/hyperactivity disorder in schools of district 1 , district 4 and psychology clinic of Tehran (district 3) in the academic year 2016-2017. After selecting 30 subjects who met the inclusion criteria of study as the sample of study, 15 of children were assigned to experimental group and 15 children were assigned to control group using random method. To examine attention deficit/hyperactivity disorder,diagnostic questionnaire of attention deficit/hyperactivity disorder was used, and for evaluating executive functions of children, N Beck test, CPT and go-no-go test were used. This program was developed by researchers and children of experimental group participated in this 16-session program , and control group children received no education.
findings obtained from covariance analysis and t-test revealed significant difference between mean scores of experimental group and control group in the attention deficit / hyperactivity disorder symptoms.
it can be concluded that educational program of inhibited response, sustained attention, updating decreased the symptoms of attention deficit/hyperactivity disorder in experimental group children

کلیدواژه‌ها [English]

  • executive functions
  • children
  • Attention Deficit/Hyperactivity Disorder
مراجع
ارجمندنیا، ع؛ و سیف نراقی، م. (1388). تأثیر راهبر مرور ذهنی بر عملکرد حافظه فعال دانشآموزان نارسا خوان. مجله علوم رفتاری،(3) 3، 178-173.
انجمن روانپزشکی آمریکا. (2013). راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­های روانی DSM-5.ترجمه یحیی سیدمحمدی، 1393، تهران: انتشارات آگاه.
آبخودارستانی، پ. (1395). رابطه غلبه طرفی، کارکردهای اجرایی و خلاقیت با مشکل ریاضی در دانش آموزان دوره دبستان پایه سوم و چهارم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم ترتبتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
بخشی، س. (1389). بررسی اثربخشی تکالیف توجهی منتخب بر عملکرد توجه پایدار کودکان دچار اختلال نارسایی توجه / بیش­فعالی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
تقی­زاده، ط.، نجاتی، و.، محمدزاده، ع.، و اکبرزاده، ع. (1393). بررسی سیر تحولی حافظه کاری شنیداری و دیداری در دانش­آموزان مقطع ابتدایی. مجله طب توان‌بخشی، 10 (2)، 239-249.
جعفری، ص. (1395). نقش واسطه‌ای کارکردهای اجرایی و کارکردهای شناخت اجتماعی بر انتقال اهداف آموزشی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
حکیمی راد، ا؛ افروز ، غ؛ به پژوه، ا؛ غباری بناب، ب؛ و ارجمندنیا، ع. (1392). اثربخشی برنامه‌های آموزش بازداری پاسخ و حافظه فعال بر بهبود مهارت‌های اجتماعی کودکان با اختلال کاستی توجه و بیش­فعالی. فصلنامه مطالعاتروان‌شناختی، (9) 4، 29-11.
درایکورس، ر؛ و سولتس، و. (1995). کودکان خوشبخت. ترجمه علیزاده، ح؛ و روحی, ع. 1392. تهران: انتشارات ارسباران.
رستمان، ح، طالع پسند، س؛ و نظیفی، م. (1392). اثر آموزش کنش­های اجرایی مبتنی بر رایانه بر عملکرد اجرایی و نشانه­های رفتاری کودکان با اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی. مجله روانشناسی بالینی، (1) 17، 106-93.
عابدی، ا؛ و ملک­پور، م. (1389). بررسی اثربخشی مداخلات زودهنگام آموزشی - روان شناختی بر بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان با ناتوانی‌های یادگیری عصب - روان شناختی. رویکردهای نوین آموزشی، (5) 1، 86-65.
عابدی، ا؛ پیروز زیجردی، م؛ و یارمحمدیان، ا. (1391). اثربخشی آموزش توجه بر عملکرد ریاضی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی. مجله ناتوانی‌های یادگیری، (2) 1، 106-92.
علیزاده، ح. (1384). تبیین نظری اختلال نارسایی توجه /بیش­فعالی: الگوی بازداری رفتاری و ماهیت خودکنترلی.پژوهشدرحیطهکودکاناستثنایی، (5) 3،  348-323.
علیزاده، ح. (1385). رابطه کارکردهای اجرایی عصبی - شناختی با اختلال‌های رشدی. تازه‌های علوم شناختی، 4،57-70.
علیزاده، ح. (1386). اختلال نارسایی توجه/ فزون‌جنبشی (ویژگی‌ها، ارزیابی و درمان). تهران: انتشارات رشد.
فیروزبخت، م. (1384). سنجش و درمان مشکلات دوران کودکی: راهنمای روانشناسان بالینی و روانپزشکان. تهران: انتشارات دانژه.
قدیری، ف.، جزایری، ع.، عشایری، ح.، قاضی طباطبایی، س. م. (1385). نقش توان‌بخشی شناختی در کاهش نقایص کارکردهای اجرایی و نشانه­های وسواسی– اجباری بیماران اسکیزو– وسواسی. مجله توان‌بخشی، 7 (4)، 15-24.
کوثری، ل؛ و علیزاده، ح. (1390). مقایسه مهارت‌های اجتماعی دانش آموزان با اختلال نارسایی توجه / بیش­فعالی و دانش آموزان بدون این اختلال در مقطع دبستان. مطالعات روان‌شناختی، (6) 3، 135-110.
محمد اسماعیل، ا. (1384).درسنامه درمان رفتاری – شناختی کودکان با نارسایی توجه /بیش­فعالی. تهران: انتشارات دانژه.
محمود علیلو، م؛ هاشمی نصرت آباد، ت؛ و فلاحی، ا. (1394). مقایسه‌ی کارکردهای اجرایی بازداریی پاسخ و توجه پایدار درکودکان با ناتوانی یادگیری ریاضیات  کودکان عادی. مجله اندیشه و رفتار در روانشناسی بالینی،(9) 35، 36-27.
نجارزادگان، م؛ نجاتی، و؛ و امیری، ن.(1394). اثر توان بخشی شناختی حافظه کاری بر بهبود نشانه‌های رفتاری (کم توجهی و تکانشگر) کودکان با اختلال نارسایی توجه / بیش­فعالی. مجله علمیتخصصیعصبروانشناسی، (1)،1، 52-45.
ندوشن، ج؛ احمد، ن؛ محمدی، ن؛ و برفه، ط.(1392). مقایسه و اثربخشی خود نظم دهی و تمرینهای تمرکزی بر پیشرفت تحصیلی و کاهش شدت علائم کودکان 11 تا 14 ساله با اختلال نارسایی توجه / بیش­فعالی ناحیه 1شهر یزد ، دانشگاهعلومپزشکیوخدماتبهداشتیدرمانیتبریز، (6) 11، 29-1.
هادیانفرد، ح.، شکرکن، ح.، مهرابی زاده، م.، و نجاریان، ب. (1379). تهیه و ساخت فرم فارسی آزمون عملکرد پیوسته. مجله روانشناسی، مجله توان‌بخشی، 44 (2)،440 -388.
Alloway, T. P., & Alloway, R. G. (2009). The Efficacy of Working Memory Training in Improving Crystallized Intelligence. Nature Precedings, http:// hdl. Handle. Net, 10, 101, NPRE, 3697.1.
Avila, C., & Parcet, M. A. (2001). Personality and inhibitory deficits in the stop-signal task, the mediat role of Geray’s anxiety and impulsivity. Journal of Personality and individual Differences, 31(2), 975- 986.
Baer, R. A., & Nietzel, M. T. (1991). Cognitive and behavioral treatment of impulsivity in children: A meta-analytic review of the outcome literature. Journal of Clinical Child Psychology, 20(4), 400-412.
Barkley, R. A. (1997). Behavioral inhibition, sustained attention, and executive functions: Constructing a unifying theory of Attention-Deficit Hyperactivity Disorder. Psychological Bulletin, 121(55), 65-94.
Barkley, R. A. (2005). Attention-Deficit Hyperactivity Disorder. Third Edition: A Handbook for Diagnosis treatment. New York: Guilford press.
Barkley, R. A. (2006). Attention-Deficit Hyperactivity Disorder. New York: Guilford Press.
Berlin, L., Bohlin, G., & Rydell, A.M. (2003). Relations between inhibition, executive functioning, and ADHD symptoms: A longitudinal study from age 5 to 8½ years. Child Neuropsychology, 9, 255-266.
Blakey, E., & Carroll, D. J. (2015). A short executive function training program improves preschoolers’ working memory. Frontiers in Psychology,6, 18- 27.
Brown, T. E. (2005). Attention deficit disorder: The unfocused mind in children and adults. New Haven, DT: Yale University Press.
Brown, T. E. (2009). ADD/ADHD and impaired executive function in clinical practice. Current psychiatry reports, 10(5), 407-411.
Bush, G., Spencer, T. J., Holmes, J., Shin, L. M., Valera, E. M., Seidman, L. J. & Biederman, J. (2008). Functional magnetic resonance imaging of methylphenidate and placebo in attention-deficit/hyperactivity disorder during the multi-source interference task. Archives of General Psychiatry, 65(1), 102-114.
Chapman, R. A., Shedlack, K. J., & France, J. (2006). Stop-Think-Relax: An adapted self-control training strategy for individuals with mental retardation and coexisting psychiatric illness. Cognitive and Behavioral Practice, 13(3), 205-214.
Cheyne, J. A., & Walters, R. H. (1969). Intensity of punishment, timing of punishment, and cognitive structure as determinants of response inhibition. Journal of Experimental Child Psychology, 7, 231-244.
Corkum, P. V., & Siegel, L. S. (1993). Is the continuous performance task a valuable research tool for use with children with Attention‐Deficit‐Hyperactivity Disorder? Journal of Child Psychology and Psychiatry, 34(7), 1217-1239.
Corkum, P. V., & Siegel, L.S.(1993). Is the Continuous Performance are task a valuable research tool for use with children with AD/HD. Journal of Child Psychol Psychiatry, 34(7), 17-39.
Cornoldy, C., Marzocchi, G. M., Belotti, M., Caroli, M. G., DeMeo, T., & Braga, C. (2001). Working memory interference control deficit in children referred by teachers for ADHD symptoms. Child Neuropsychology, 7, 230-240.
Costantini, A. F., & Hoving, K. L. (1973). The effectiveness of reward and punishment contingencies on response inhibition. Journal of Experimental Child Psychology, 16, 484-494.
Dawson, P., & Guare, R. (2004). Executive skills in children and adolescents: A practical guide to assessment   and intervention. New York. Guilford Press.
De Fockert, J. W., Rees, G., Frith, C. D., & Lavie, N. (2001). The role of working memory in visual selective attention. Science, 291(5509), 1803-1806.
Dehn, M. J. (2008). Working memory and academic learning. New Jersey: Wiley.
Denckla, M. B. (2007). Executive function: building together the definitions ofAttention Deficit / Hyperactivity Disorder and Learning Disabilities. In L.Meltzer: Executive Function Education (2nd Ed), New York: Guilford Press. (Pp.5-18).
Fay-Stammbach, T., Hawes, D. J., & Meredith, P. (2014). Parenting influences on executive function in early childhood: A review. Child development perspectives. 4, 258–64.
Gawrilow, C., & Gollwitzer, P. M. (2007). Implementation intentions facilitate response inhibition in children with ADHD. Cognitive Therapy and Research, 32, 261-280.
Goldstein, S., & Goldstein, M. (1998). Managing attention deficit hyperactivity disorder in children: A Guide for Practitioners (2nd ed), New York: John Wiley.
Healey, D. M., Halperin, J. M. (2015). Enhancing neurobehavioral gains with the aid of games and exercise (ENGAGE): Initial open trial of a novel early intervention fostering the development of preschoolers’ self-regulation. Child Neuropsychology, 21, 465–80.
Huang, F., Sun, L., Qian, Y., Liu, L., Ma, Q. G., & Yang, L. (2016). Cognitive function of children and adolescents with attention deficit hyperactivity disorder and learning difficulties: A developmental perspective. Chinese Medical Journal, 129, 1922–1928.
Kane, M. J., Conway, A. R., Miura, T. K. & Colflesh, G. J. (2007). Working memory, attentioncontrol, and the N-back task: A question of construct validity. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition, 33(3), 615-622
Klingberg, T., Forssberg, H., & Westerberg, H. (2002). Training of working memory in children with ADHD. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 24, 781-791.
Lewis, M. (2007). A comprehensive textbook of child and adolescent psychiatry (4th ed, Lippincott: Williams and Wilkins, 432. 1336–1346.
Lezak, M. D. (1995). Neuropsychological assessment (3rd Ed). New York: Oxford University Press.
Matza, L. M., Mary, K., Deal, L., Kimberly, F., & Erder, H. (2017). Challenges of Developing an Observable Parent-Reported Measure: A Qualitative Study Of Functional Impact Of ADHD In Children. Journal Value in Health, 20, 828 – 833.
Miyake, A., Friedman, N. P., Emerson, M. J., Witzki, A. H., & Howerter, A. (2000). The unity and diversity of executive functions and their contributions to complex “frontal lobe” tasks: A latent variable analysis. Cognitive Psychology, 41, 49–100.
Miyake, A., Friedman, N. P., Emerson, M. J., Witzki, A. H., Howerter, A., & Wager, T. D. (2000). The unity and diversity of executive functions and their contributions to complex “frontal lobe” tasks: A latent variable analysis. Cognitive psychology, 41(1), 49-100.
Passolunghi, M. C., Marzocchi, G. M., & Fiorillo, F. (2005). Selective effect of inhibition of literal or numerical irrelevant information in children with attention deficit hyperactivity disorder or arithmetic learning disorder (ALD). Developmental Neuropsychology, 28(3), 731-753.
Poushaneh, K., Ghobari Bonab, B., & Hasanzadeh, F. N. (2010). Effect of training impulse control on increase attention of children with attention–deficit/ hyperactivity disorder. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 983–987.
Rajeh, A., Amanullah, S., Shivakumar, K., & Cole, J. (2017). Interventions in ADHD: A comparative review of stimulant medications and behavioral therapies. Asian Journal of Psychiatry, 25, 131-135.Riccio, C .A. Reynolds, C. R., Lowe, P. & Moore, J. J. (2002). The Continuous Performance Test: a window on the neural substrates for attention? Archives of clinical neuropsychology, 17, 235-272.
Ríos-Hernández, A., Alda, J. A., Farran-Codina, A., Ferreira-García, E., & Izquierdo-Pulido, M. (2017). The Mediterranean diet and ADHD in children and adolescents. Pediatrics, 139(2), 2016-2027.
Roberts, A. C., Robbins, T. W., & Weiskrantz, L. (1998). The prefrontal cortex: executive and cognitive functions. New York: Oxford University Press.
Saheban, F., Amiri, SH., Kajbaf, M., & Abedi, A. (2010). Effect of short-term training, executive function, reduce symptoms of attention deficit and hyperactivity in elementary school male students in the city. New J Cogn Sci; 12, 8-52.
Sohlberg, M. M., Mateer, C. A. (2001). Cognitive Rehabilitation: An Integrative Neuropsychological Approach. (2nd ed). New York: Guilford Press.
Stins, F. Tollenaar, S. Willemse, D. Buitelaar, K. Barneveld, H. Verhulst, F. Polderman, M., & Boomsma, D.(2006).Sustained Attention And Executive Functioning Performance In Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder. Child Neuropsychology, 11: 285–294.
Swanson, J. (2002). Role of executive function in ADHD. Journal of Clinical Psychiatry, 64, 114, 35-39.
Tamm, L., Nakonezny, P. A. (2015). Metacognitive executive function training for young children with Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: A proof-of-concept study. Jornal of Attention- Deficit/Hyperactivity Disorder, 7:183–90.
Willcutt, E. G., Doyle, A. E., Nigg, J. T., Faraone, S. V., & Pennington, B. F. (2005). Validity of the executive function theory of Attention- Deficit/Hyperactivity Disorder: A Meta analytic review. Biological Psychiatry, 57(11), 1336–1346.
روانشناسی افراد استثنایی
دوره 7، شماره 26
شهریور 1396
صفحه 1-25
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار