نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه یزد

2 دانشگاه یزد

3 دانشگاه چمران اهواز

چکیده

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی بر اضطراب اجتماعی نوجوانان پسر کم‌توان ذهنی شهر یزد انجام شده است. روش این پژوهش آزمایشی و طرح پژوهش از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بوده و جامعۀ آماری دانش‌آموزان پسر کم‌توان ذهنی 11 تا 20 ساله را شامل می‌شد که در سال تحصیلی 94-93 در مدارس خاصّ کم‌توان ذهنی شهر یزد مشغول به تحصیل بوده‌اند. نمونۀ این پژوهش شامل 40 دانش‌آموز است که به‌طور تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه (20 نفر برای هر گروه) جایگزین شدند. ابزار پژوهش، مقیاس اضطراب اجتماعی لاجرسا برای نوجوانان بود. برنامۀ آموزش مهارت‌های ارتباطی طی 12 جلسۀ 50 دقیقه‌ای بر روی گروه آزمایش اجرا شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده، علاوه بر آمار توصیفی از آمار استنباطی مانند آزمون تحلیل کواریانس استفاده شد. یافته‌های این پژوهش نشان داد که بین دو گروه آزمایش و گواه از لحاظ اضطراب اجتماعی و تمامی ابعاد آن تفاوت معنی‌دار وجود دارد (01/0p<). نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها حاکی از آن است که آموزش مهارت‌های ارتباطی باعث کاهش اضطراب اجتماعی (%58 =اندازۀ اثر) و مؤلفه‌های آن، یعنی ترس از ارزیابی منفی، اجتناب و اندوه اجتماعی در موقعیت جدید و اجتناب و اندوه عمومی (%30/59 =اندازۀ اثر) در دانش‌آموزان گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه شده است. از این رو این پژوهش پیشنهاد می‌کند که بر آموزش مهارت‌های ارتباطی به دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی تأکید شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Communicational Skills Training on Social Anxiety in Boys Adolescents with Intellectual Disability

نویسندگان [English]

  • mehdi zareiee hoseini abadi 2
  • morteza omidian 3

2 yazd university

3 chamran university

چکیده [English]

This study examined the effect of communicational skills training on social anxiety in boys adolescents with intellectual disability in Yazd. The current investigation was experimental method and design of this study was pretest-posttest with control group type and the population included boys with intellectual disability 11-20 years intellectual disability special schools in Yazd in the academic year 2014-2015. The sample of this study included 40 students that randomly selected and divided into experiment and control groups (20 persons in each group). The instruments used in this study was La Greca Social Anxiety Scale for Adolescents (SAS-A). The communicational skills training program including 12 sessions of 50 minutes was carried to the experimental group. Descriptive statistics and inferential statistics such as covariance analysis was used for data analysis. The Results of this study showed that there is a significant difference between experiment and control groups among social anxiety and all its dimension (p<0/01). The obtained results of data analysis demonstrated that communicational skills training decreased social anxiety (58%) and its components [fear of negative evaluation; social avoidance and distress in new situations; and social avoidance and distress-general (59/30%)] in adolescents of experimental group in compare with control group. Therefore, the research suggests to emphasis on communicational skills training for student with intellectual disability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Communicational Skills
  • Social anxiety
  • Intellectual disability
  • adolescent
آمالی‌، ش.‌ (1377). مقایسه‌ تأثیر جرأت‌­آموزی‌ و جرأت‌­آموزی‌ توأم‌ با بازسازی شناختی‌ در کاهش‌ اضطراب‌ اجتماعی‌. فصلنامۀ‌ اندیشه‌ و رفتار، 1(4): 29-18.
آزاد، ح. (1386). آسیب­شناسیروانی (چاپ هشتم). تهران: بعثت.
استوار، ص. و رضویه، ا. (1392). بررسی ویژگی­های روان­سنجی مقیاس اضطراب اجتماعی برای نوجوانان (SAS-A) جهت استفاده در ایران. روش­ها و مدل­های روان­شناختی، 3(12): 78-69.
انجمن روان­پزشکی آمریکا (2013). راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­های روانی DSM-5. ترجمه فرزین رضاعی و همکاران (1393). تهران: ارجمند.
بخشی، ش. (1393). بررسی اثربخشی آموزش مهارت­های اجتماعی بر اضطراب اجتماعی و سلامت اجتماعی دانش‌آموزان دختر سال سوم مقطع متوسطه منطقه 2 شهر قم. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور تهران، دانشکدۀ علوم انسانی.
بولتن، ر. (بیتا). روان­شناسی روابط انسانی (مهارت­های مردمی). ترجمه حمیدرضا سهرابی (1391). تهران: رشد.
بهراد، ب. (1384). محتوای آموزشی و آماده­سازی کودکان کم­توان ذهنی آموزش­پذیر در زمینۀ مهارت­های زندگی مستقل از دیدگاه معلمان و والدین. پژوهش در حیطۀ کودکان استثنایی 17، 5(3): 294-271.
حسنوند­عموزاده، م. (1391). رابطۀ کم­رویی، عزت نفس، خودکارآمدی و جرأت­ورزی با اضطراب اجتماعی. یافته­های نو در روان­شناسی، 7(24): 56- 35.
حسنوندعموزاده، م؛ عقیلی، م. م. و حسنوندعموزاده، م. (1392). اثربخشی آموزش گروهی شناختی- رفتاری عزت نفس بر اضطراب اجتماعی و سلامت روان نوجوانان مضطرب اجتماعی. دانشوپژوهشدرروان­شناسیکاربردی، 14(2): 37- 26.
خواجه­یوسفی، ل. (1387). اثربخشی اجرای واقعیت­درمانی گروهی بر کاهش هراس اجتماعی دانش­آموزان دختر دبیرستانی شهرستان کازرون. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ مشاوره. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
دربانیان، م. (1386). بررسی و مقایسه‌ میزان اضطراب دانشجویان پسر دانشگاه تبریز قبل از امتحانات و در ایام امتحانات در سال تحصیلی 86-1385. پایان‌­نامۀ کارشناسی‌ ارشد. دانشگاه‌ تبریز، دانشکدۀ‌ علوم‌ تربیتی‌ و روان‌شناسی‌.
دهستانی، م. (1390). مهارت­های زندگی 4. قم: نشر میم.
رحیمی، ج؛ حقیقی، ج؛ مهرابی­زاده هنرمند، م. و بشلیده، ک. (1385). بررسی تأثیر آموزش جرأت­ورزی بر مهارت­های اجتماعی، اضطراب اجتماعی و ابراز وجود در دانش­آموزان پسر سال اول مقطع متوسطه. مجلۀ علوم تربیتی و روان­شناسی، دوره سوم، 13(1): 124-111.
رمضانی، ح. (1373). تأثیر انواع تکنیک­های آموزش ابراز وجود بر قاطعیت و کم­رویی دانشجویان پسر دانشگاه مشهد. پایان‌­نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی.
زراعتی ایده­لو، ر. (1390). بررسی تأثیر آموزش مهارت­های زندگی بر افزایش سطح سلامت عمومی دانش­آموزان سال اول دبیرستان­های استان بوشهر. طرح پژوهشی شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان بوشهر.
زرگر، ی؛ به­ساک­نژاد، س؛ اخلاقی جامی، ل. و زمستانی، م. (1393). مقایسۀ تأثیر آموزش گروهی مهارت اجتماعی و گروه­درمانی شناختی- رفتاری در کاهش اضطراب اجتماعی دانشجویان. مجلۀ پزشکی ارومیه، دورۀ 25(3): 181-172.
سیف، ع. ا. (1393). روان­شناسی پرورشی نوین (روان­شناسی یادگیری و آموزش)، ویرایش هفتم. تهران: آگاه.
سیمیاریان، ک؛ سیمیاریان، ق. و تدریس تبریزی، م. (1393). بر تأثیر آموزش مهارت­های ارتباطی بر کاهش اضطراب اجتماعی و بهبود روابط بین فردی دانش­آموزان دختر رشتۀ ریاضی فیزیک پایه سوم دبیرستان­های شهر تهران. پژوهش­های کاربردی در روان­شناسی تربیتی، 1(2): 45-33.
ضرغامی، م؛ نیسی، ع. و اکبری­پور، ر. (1387). بررسی تأثیر آموزش ابراز وجود بر اکتساب سرویس والیبال، اضطراب وجود و ابراز وجود دانش­آموزان هنرستان­های پسرانه شهرستان اهواز. مجلۀ علوم تربیتی و روان­شناسی، دوره 3، 15(1): 136-121.
عاشوری، م؛ جلیل­آبکنار، س. س؛ غباری بناب، ب. و حبیب­پور، س. (1392). تأثیر آموزش مهارت­های اجتماعی بر بهبود عزت نفس نوجوانان با کم­توانی ذهنی. پژوهش در علوم توان­بخشی، 9(6): 968-956.
طاهری، م؛ قاسمی، خ؛ صدرجهانی، س؛ پورمحمدرضای­تجریشی، م؛ اکبر­ بیاتیانی، ع. و عرشی، ب. (1391). ارتباط سبک دلبستگی مادر با مهارت­های ارتباطی فرزندان پسر عقب­ماندۀ ذهنی آموزش­پذیر. دوماهنامۀ علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، 16(2): 173-165.
فتی، ل؛ موتابی، ف؛ محمدخانی، ش. و کاظم­زاده عطوفی، م. (1391). راهنمای عملی برگزاری کارگاه­های آموزش مهارت­های زندگی: کتاب راهنمای مدرس. تهران: میانکوشک.
کایوند، ف؛ شفیع­آبادی، ع. و سودانی، م. (1388). اثربخشی آموزش مهارت­های ارتباطی بر اضطراب اجتماعی دانش­آموزان پسر سال اول متوسطه ناحیۀ 4 آموزش و پرورش شهر اهواز. دانشوپژوهشدرروان­شناسیکاربردی، 11(42): 22-1.
کلینکه، ک. ال. مجموعۀ کامل مهارت­های زندگی: تکنیک­های مقابله با اضطراب افسردگی، تنهایی و ... . ترجمه شهرام محمدخانی (1391). تهران: رسانۀ تخصصی.
کیخای­فرزانه، م. م. (1390). اثربخشی آموزش گروهی ابراز وجود بر اضطراب اجتماعی، پیشرفت تحصیلی و مهارت­های اجتماعی دانش­آموزان. فصلنامۀ روان­شناسی تربیتی، 2(1): 116-103.
مهرابی­زاده هنرمند، م؛ تقوی، س.ف. و عطاری، ی. ع. (1388). تأثیر آموزش جرأت­ورزی بر مهارت­های اجتماعی، اضطراب اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش­آموزان دختر. مجلۀ علوم رفتاری، دوره 3(1): 64-59.
نیسی، ع. و شهنی­ییلاق، م. (1380). تأثیر آموزش ابراز وجود بر ابراز وجود، عزت نفس، اضطراب اجتماعی و بهداشت روانی دانش­آموزان پسر مضطرب اجتماعی دبیرستانی شهرستان اهواز. مجلۀ علوم تربیتی و روان­شناسی، دورۀ سوم، 8(1 و 2): 30-11.
وکیلیان، س. و قنبری هاشم­آبادی، ب. ع. (1388). بررسی اثربخشی تلفیق گروه­درمانی شناختی- رفتاری و آموزش مهارت­های اجتماعی بر ترس از ارزشیابی منفی و اجتناب اجتماعی. مجلۀ روان­شناسی بالینی، 1(2): 28-11.
وکیلیان، س؛ قنبری هاشم­آبادی، ب. ع. و طباطبایی، س. م. (1387). بررسی تأثیر افزودن آموزش مهارت­های اجتماعی بر گروه­درمانی شناختی- رفتاری در درمان هراس اجتماعی دانشجویان.مجلۀعلمیپژوهشیاصولبهداشتروانی، 10(2): 97-87.
هارجی، اُ.، ساندرز، ک. و دیکسون، د. (1994). مهارت­های اجتماعی در ارتباطات میان‌فردی. ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت (1392). تهران: انتشارات رشد.
همتی­منش، ا؛ اخلاقی جامی، ل. و جباری، م. (1392). مقایسۀاثربخشیآموزشگروهیمهارت­هایاجتماعیبادرمانگروهیشناختی- رفتاریدرکاهش اضطراباجتماعیدانش­آموزانمقطعمتوسطه شهر اهواز. ارائه شده در ششمین کنگرۀ بین‌المللی روان­پزشکی کودک و نوجوان. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی تبریز.
Bogels, S. M., Alden, L., Beidel, D. C., Pine, D. S., Clark, L. A., Stein, M. B., & Voncken, M. (2010). Social anxiety disorder: Questions and answers for the DSM-V. Depression and Anxiety, 27: 168-189.
Cowden, P.  A. (2009). Communication and conflict: Social anxiety and learning. Proceedings of the Academy of Organizational Culture, Communications and Conflict, 14(2): 16-18.
Dam-Baggen, R., & Kraaimaat, F. (2000). Group social skills training or cognitive group therary as the clinical treatment of choice for generalized social phobia. Journal of Anxiety Disorders, 14(5): 437-451.
Greco, L., & Morris, T. (2005). Factors influencing the link between social and anxiety and peer acceptance: contibutions of social skills and close friendships during middle childhood. Behavior Therapy, 36(2): 197-205.
Haller, S. P. W., Kadosh, K. C., Scerif, G., & Lau, J. Y. F. (2015). Social anxiety disorder in adolescence: How developmental cognitive neuroscience findings may shape understanding and interventions for psychopathology. Developmental Cognitive Neuroscience, 13: 1-10.
Halls, G., Cooper, P. J., & Creswell, C. (2015). Social communication deficits: specific associations with Social Anxiety Disorder. Journal of affective disorders, 172, 38-42.
Hanifi, Mohammad, S., Haghtalab, T., & Zoghipaidar, M, R (2015). The effect of communication skills training on reducing physical symptoms and fear and avoidanc of social anxiety disorder among high school male students susceptible to social anxiety disorder in hamedan. Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences, 5(53): 1657-1669.
Herbert, J. D., Gaudiano, B. A., Rhingold, A. A., & Myers, V. H. (2005). Social skills training augments the effectiveness of cognitive behavioral group therary for social anxiety disorder. Behavior Therapy, 36(2): 125-138.
Lin, Y., Shiah, S., Chang, Y. C., Lai, T., Wang, K. Y., & Chou, K. R. (2004). Evaluation of an assertiveness training program on nursing and medical student's ussertiveness, self-esteem, and interpersonal communication satisfaction. Nursing Education Today, 24(8): 656-665.
Strahan, E. (2002). The effects of social anxiety and social skills on academic performance. Personality and Individual Differences, 34(2): 347-366.
Wenzel, A., Graff-Dolezal, J., Macho, M., Brendle, J. R. (2005). Communication and social skills in socially anxious and nonanxious individuals in the context of romantic relationships. Behaviour Research and Therapy, 43(4): 505-519.
Palea, A., Ciobanu, G., & Kilyeni, A. (2012). Educational Skills in Training Landscape Architecture Students: Developing Communication Skills. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 4672-4677.
Manesh, R. S., Fallahzadeh, S., Panah, M. S. E., Koochehbiuki, N., Arabi, A., & Sahami, M. A. (2015). The Effectiveness of Assertiveness Training on Social Anxiety of Health Volunteers of Yazd. Psychology, 6(6), 782.
Wild, J., Clark, D. M., Ehlers, A., & Mcmanus, F. (2008). Perception of arousal in social anxiety: effects of false feedback during a social interaction. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 39(2): 102-116.