روانشناسی افراد استثنایی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

فایل های ضروری

راهنمای ارسال مقالات

داوران سال 1399

داوران سال 1400

داوران سال 1401

مقایسه اثربخشی توان‌بخشی حافظة کاری به کمک رایانه و روش چندحسی بر بهبود کارکرد های اجرایی دانش آموزان مبتلا به نارساخوانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه گیلان

2 کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت، ایران

3 استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

نارساخوانی رایج­ترین نوع ناتوانی­های یادگیری است که حدود 80 درصد مشکلات یادگیری را در بر می­گیرد. هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی توان‌بخشی حافظة کاری به کمک رایانه و روش چندحسی بر بهبود کارکرد­های اجرایی دانشآموزان مبتلا به نارسا­خوانی بود. روش پژوهش آزمایشی با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون با دو گروه آزمایش و یک گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش­آموزان مقطع ابتدایی مبتلا به نارساخوانی شهر رشت در سال تحصیلی 94-1393 بودند که از بین آنها 45 نفر با روش نمونه­گیری تصادفی انتخاب و به تصادف در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه جایدهی شدند. برای جمع­آوری داده­ها از ویرایش چهارم مقیاس هوش وکسلر کودکان، آزمون رسمی خواندن و نارساخوانی و نسخه نرم­افزاری آزمون مرتب ­کردن کارت­های ویسکانسین استفاده شد. برنامه توان‌بخشی حافظة کاری به کمک رایانه در 11 جلسه به گروه آزمایش اول و برنامه آموزش چندحسی در 9 جلسه به گروه آزمایش دوم آموزش داده شد؛ درحالی‌که گروه گواه، آموزشی در این زمینه­ها دریافت نکردند. تحلیل داده­ها نشان داد که در مرحله پس­آزمون بین گروه­های آزمایش و گواه از نظر میزان بهبودی کارکرد­های اجرایی تفاوت وجود داشت؛ به­طوری­که روش توان‌بخشی حافظة کاری به کمک رایانه بیشتر از روش چندحسی باعث بهبود کارکرد­های اجرایی دانش­آموزان مبتلا به نارساخوانی شده بود. بر این اساس می­توان نتیجه گرفت که روش توان‌بخشی حافظة کاری به کمک رایانه با ایجاد نوعى تجربة یادگیرى که معطوف به انعطاف­پذیری و بازگرداندن کارکرد­های مغزىِ دچار اشکال است به بهبود کارکرد­های اجرایی کودکان مبتلا به نارساخوانی کمک بیشتری می­کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effectiveness Computer-Assisted Working memory rehabilitation and Multi-Sensory Method on Improvement Executive Functions of Students with Dyslexia

نویسندگان [English]

  • Abbas Ali Hosseinkhanzadeh 1
  • Mona Latif 2
  • mahbobeh taher 3

1

2 M.A. of Clinical Psychology, Islamic Azad University, Rasht, Iran

3 Assistant Professor, Department of Psychology, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood, Iran

چکیده [English]

Dyslexia is the most common learning disability that involves about 80 percent of learning’s problems to itself. The aim of this study was to compare the effectiveness of computer-assisted working memory rehabilitation and multisensory method on improvement of the executive functions of students with Dyslexia. The research methodology is an experimental study with pretest-posttest design with two experimental groups and one control group. The statistical population consisted of all primary school dyslexic students in Rasht in 2014-2015 academic years that among them a sample of 45 students were selected by random sampling and were assigned in both control and experimental groups. To collecting data intelligence test (Wechsler, 2003), the formal reading and dyslexia test (Kormi Noury and Moradi, 2008), and Wisconsin card sorting test software (Shahgholian et al. 2011) were used. In this study, computer-aided working memory rehabilitation program was trained to the first experimental group, during the first 11 sessions, multisensory education program, during the 9 session to the second experimental group, while the control group did not receive training in these areas. The results of comparing two methods showed that computer-aided working memory rehabilitation techniques more than multisensory method help to improves executive functioning of students with dyslexia in reading (p<0/001). Method of computer-aided cognitive rehabilitation by creating a learning experience that focuses on flexibility and restore brain function is impaired in children with dyslexia helps improve executive functions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Computer-assisted working memory rehabilitation
  • multi-sensory method
  • executive functions
  • dyslexia
مراجع
امین­ آبادی، ز. (1392). مقایسه اثربخشی دو روش آموزش راهبردهای فراشناختی و آموزش به‌وسیله نرم­افزار بر بهبود کارکردهای شناختی و پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان مبتلا به نارساخوانی. پایان­نامه کارشناسی ارشد (منتشرنشده)، دانشگاه محقق اردبیلی.
تمجیدتاش، ا. (1390). بررسی تطبیقی تأثیر بازی­های اجتماعی و بازی­های رایانه­ای بر رشد کودکان. پیوند، 385، 41-38.
حیدری، ط؛ امیری، ش؛ و مولوی، ح. (1391). اثربخشی روش تصحیح نارساخوانی دیویس بر عملکرد خواندن کودکان نارساخوان. روا­ن­شناسی کاربردی، 6، (2)، 58-41.
حمزه­لو، م؛ مشهدی، ع؛ و صالحی فدری، ج. (1393). اثربخشی آموزش رایانه­ای بازداری و حافظة کاری بر نشانه­ها و اختلال­های همبود زندانیان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی در بزرگسالان. روانشناسی بالینی، 6، (1)، 13-1.
خانجانی، ز؛ مهدویان، ه؛ احمدی، پ؛ هاشمی، ت؛ و فتح­اله­پور، ل. (1391). مقایسه اثربخشی روش پسخوراند زیستی و روش چندحسی فرنالد در درمان اختلال نارساخوانی. افراد استثنایی، 2، (8)، 147-117.
سهرابی، ف. (1391). تأثیر توانبخشی شناختی رایانه­یار و داروی روان محرک در بهبود نشانه­های بالینی کودکان دارای اختلال نارسایی توجه – بیش­فعالی. روانشناسی معاصر، 7، (2)، 60-51.
شاه قلیان، م؛ آزادفلاح، پ؛ فتحی آشتیانی، ع؛ و خدادادی، م. (1390). طراحی نسخه نرم­افزاری آزمون دسته­بندی کارت­های ویسکانسین (WCST): مبانی نظری، نحوه ساخت و ویژگی­های روان­سنجی. مطالعات روان­شناسی بالینی، 1، (4)، 133-111.
صالحی، ا؛ و سلیمانی، م. (1391). مقایسه میزان اثربخشی دو روش فرنالد و سینا بر عملکرد خواندن کودکان دوزبانه دارای اختلالات خواندن پایه دوم و سوم دبستان شهرستان ارومیه در سال تحصیلی 89-90، مطالعات ناتوانی، 2، (2)، 18-8.
عابدی، م؛ صادقی، ا؛ و ربیعی، م. (1390). رواسازی و اعتباریابی چهارمین ویرایش مقیاس هوش وکسلر کودکان.روان­شناسیتحولی، 7، 55-47.
عبدی، ا؛ عربانی­ دانا، ع؛ حاتمی، ج؛ پرند، ا. (1393). اثربخشی بازی­های رایانه­ای شناختی بر بهبود حافظة کاری، توجه و انعطاف­پذیری شناختی در کودکان مبتلا به نارسایی توجه/ فزون­کنشی. کودکان استثنایی، 1، (14)، 33-19.
علیزاده­ زارعی، م؛ وثوقی­فرد، ف؛ نظری، م ع؛ و کمالی، م. (1392). تأثیر نوروفیدبک و نوروفیدبک به همراه کاردرمانی مبتنی بر توانبخشی شناختی بر عملکردهای اجرایی کودکان اوتیستیک. توانبخشی نوین، 2، (7)، 34-28.
علیزاده، ح. (1385). رابطة کارکردهای اجرایی عصبی- شناختی با اختلال­های رشدی. تازه­های علوم شناختی، 8، (4)، 70-57.
فیضی ف؛ مهدی­زاده، ح؛ و اسلام‌پناه، م. (1390). آموزش به شیوه «حرف-هجا-کلمه» با کمک چندرسانه­ای­های دیجیتال و تأثیر آن در پیشرفت خواندن دانش­آموزان پایه اول ابتدایی. فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 1، (3)، 164-145.
قمری گیوی، ح؛ نریمانی، م؛ و محمودی، ه. (1391). اثربخشی نرم­افزار پیشبرد شناختی بر کارکردهای اجرایی، بازداری پاسخ و حافظة کاری کودکان دچار نارساخوانی و نارسایی توجه/ بیش فعالی. ناتوانی­های یادگیری، 1، (2)، 115-98.
قمری­ گیوی، ح؛ نادر، م؛ و دهقانی، ف. (1393). بررسی اثربخشی توانبخشی شناختی در بازسازی کارکرد­های اجرایی بیماران وسواسی جبری. مطالعات روان­شناسی بالینی، 16، 128-101.
کرمی نوری، ر؛ و مرادی، ع. (1387). آزمون خواندن و نارساخوانی (نما). تهران: جهاد دانشگاهی، تربیت معلم.
کیانی، آ. (1391). بررسی نادرست­نویسی دانش­آموزان پایه چهارم دوره ابتدایی و اثربخشی روش چندحسی فرنالد در کاهش خطاهای املایی. پایان­نامه کارشناسی ارشد (منتشر نشده)، دانشگاه الزهراء.
محمدی، ف؛ و کرمی، ج. (1389). بررسی میزان اثربخشی رویکرد چندحسی فرنالد در درمان مشکل ویژه خواندن. اولین همایش منطقه­ای بهداشت روان در دوره ابتدایی. دانشگاه آزاد واحد سنندج.
موسوی ­نسب، م؛ و امینایی، ف. (1393). مقایسۀ کارکرد­های اجرایی دانش­آموزان دارای اختلال خواندن با دانش­آموزان عادی. تازه­های علوم شناختی، 16، (3)، 60-53.
مولودی، ع؛ کریمی، ب؛ خرم­آبادی، ی؛ و سلیمانی، ا. (1393). مقایسه اثربخشی سه شیوه آموزش مستقیم، مبتنی بر رایانه و ترکیبی بر کاهش مشکلات املای دانش­آموزان دارای اختلال املا نویسی. ناتوانی­های یادگیری، 4، (2)، 99-84.
نریمانی، م؛ نوری، ر؛ و ابوالقاسمی، ع. (1394). مقایسة اثربخشی راهبردهای آگاهی واج­شناختی و چندحسی فرنالد بر پیشرفت مهارت­های خواندن و درک مطلب دانش­آموزان نارساخوان. ناتوانی­های یادگیری، 4، (3)، 120-104.
نظیفی، م. (1390). مقایسه اثربخشی ترمیم شناختی به کمک رایانه و دارودرمانگری در درمان اختلال نارسایی توجه/ فزون­کنشی، رساله دکتری (منتشر نشده)، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
نظیفی، م؛ رسول­زاده طباطبایی، ک؛ آزادفلاح، پ؛ و مرادی، ع. (1391). اثر توانبخشی شناختی به کمک رایانه و دارودرمانگری در بازداری پاسخ و زمان واکنش کودکان نارسا توجه/ فزون­کنش. مجله روان­شناسی بالینی، 1، (13)، 98-87.
نوکنی، م. (1389). بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر در کاهش نقائص توجهی کودکان مبتلا به اختلال بیش­فعالی/ نقص توجه (نوع نقص توجه). رساله دکترای تخصصی (منتشرنشده)، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
Altemeier, L. E., Abbot, R. D., & Berninger, V. W. (2008). Executive functions for reading and writing in typical literacy development and dyslexia. Clinical and Experimental Neuropsychology, 30, 588–606.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5 th ed). Arlington, VA: American psychiatric.
Borella, E., & de Ribaupierre, A. (2014). The role of working memory, inhibition, and processing speed in text comprehension in children. Learning and Individual Differences. 34, 86–92.
Brocki, K. C., Eninger, L., Thorell, L. B., & Bohlin, G. (2010). Interrelations between executive function and symptoms of hyperactivity/impulsivity and inattention in. preschoolers: A two year longitudinal study. Abnormal ChildPsychology, 38, (2), 163-171.
Foy, J. G., & Man, V. A. (2013). Executive function and early reading skills. Reading and Writing, 26, 453–472.
Franck, N., Duboc, C., Sundby, C., Amado, I., Wykes, T., Demily, C.,Vianin, P. (2013). Specific vs general cognitive remediation for executive functioning in schizophrenia: A multicenter randomized trial. Schizophrenia Research. 147, 68–74.
Geary, D. C. (2010). Mathematical disabilities: Reflections on cognitive, neuropsychological, and genetic components. Learning and Individual Differences, 20, (2), 130-133.
Gray, S. A., Chaban, P., Martinussen, R., Goldberg, R., Gotlieb, H., Kronitz, R., & Tannock, R. (2012). Effects of a computerized working memory training program on working memory, attention, and academics in adolescents with severe LD and comorbid ADHD: A randomized controlled trial. Child Psychology and Psychiatry. 53, (12), 1277-1284.
Ketamo, H., & Suominen, M. (2010). Learning-by-teaching in educational game: Educational outcome, user experience and social networks. InteractiveLearning Research, 21, (2), 237-255.
Kim, B., Park, H., & Baek, Y. (2009). Not just fun, but serious strategies: Using metacognitive strategies in game-based learning. Computers & Education, 52, 800–810.
Kirby, J.R., Georgiou, G.K., Martinussen, R., & Parrila, R. (2010). Naming Speed and Reading: from Prediction to Instruction, Reading Research Quarterly, 45, 341-362.
Klingberg, T. (2010). Training and plasticity of working memory. Trends in Cognitive Sciences, 14, 317–324.
Klingberg, T., Fernell E, Olesen, P.J., Johnson, M,. Gustafsson, P,. Dahlstrom., Westerberg, H. (2005). Computerized training of working memory in children with adhd-a randomized, controlled trial, American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 44, (2), 177-186.
Milton, H. (2010). Effects of a computerized working memory training program on attention, working memory, and academics, in adolescents with severe ADHD/LD, Psychology, 1, (14), 120 – 122.
Miyake, A., & Friedman, N. P. (2012). The nature and organization of individual differences in executive functions: Four general conclusions. Current Directions in Psychological Science, 21, 8–14.
Moura, O., Simoes, M. R., & Pereira, M. (2014). Executive functioning in children with developmental dyslexia. The Clinical Neuropsychologist, 28, 20-41.
O'Connell, R. G., Bellgrove, M. A., & Robertson, I. H. (2007). Avenues for the neuro-remediation of ADHD: Lessons from clinical neurosciences. In M.A. Bellgrove, M. Fitzgerald, (Eds.), Handbook of ADHD (pp. 29-38). Chichester, UK: Wiley.
Packwood, S., Hodgetts, H. M., & Tremblay, S. (2011). A multi perspective approach to the conceptualization of executive functions. Clinical andExperimental Neuropsychology, 33, 456–470.
Regtvoort, A., & van der Leij, A. (2007). Early intervention with children of dyslexic parents: Effects of computer-based reading instruction at home on literacy acquisition. Learning and Individual Differences, 17, 35–53.
Sesma, H. W., Mahone, E. M., Levine, T., Eason, S. H., & Cutting, L. E. (2009). The contribution of executive skill to reading comprehension. Child Neuropsychology.15, (3), 232-246.
Stewart, E. D. (2011). The impact of systematic multisensory phonics instructionaldesign on the decoding skills of struggling readers. Doctoral dissertation. Available from ProQuest Dissertations and Theses database. (Publication No. 3443911).
Tonnessen, F. E., & Uppstad, P. H. (2015). Can we read letters? reflections on fundamental issues in reading and dyslexia research. Rotterdam: Sense.
Varvara, P., Varuzza, C., Sorrentino, A. C. P., Vicari, S., & Menghini, D. (2014). Executive functions in developmental dyslexia. Frontiers in Human Neuroscience, 8, (120), 1–8.
Viterbori, P., M. Usai, M. C., Traverso, L., & De Franchis, V. (2015). How preschool executive functioning predicts several aspects of math achievement in Grades 1 and 3: A longitudinal study. Experimental Child Psychology. 140, 38–55.
Wah, L. L. (2010). The Davis model of dyslexia intervention: Lessons from one child. Pertanika Social Sciences & Humanities, 18, (1), 133-139.
Walda, S. A. E., Weerdenburg, M., Wijnants, M. L., & Bosman, A. M. T. (2014). Progress in reading and spelling of dyslexic children is not affected by executive functioning. Research in Developmental Disabilities. 35, 3431–3454.
Warnick, K., & Caldarella, P. (2015). Using multisensory phonics to foster reading skills of adolescent delinquents. Reading &Writing. 1, 1-19.
Wykes, T., Reeder, C., Landau, S., Sabine, E., Brian, K., Martin, P.A., & Romeo, R. (2007). Cognitive remediation therapy in schizophrenia: Randomized controlled trial.British Journal of Psychiatry, 190, 421-427.
روانشناسی افراد استثنایی
دوره 8، شماره 29
اردیبهشت 1397
صفحه 35-60
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار