نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی عمومی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

2 استادیار گروه روان‌شناسی بالینی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

3 استادیار گروه روان‌شناسی، واحد خمینی‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی‌شهر، ایران.

4 استادیار گروه روان‌شناسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر تعامل مادر- کودک و مشکلات خواب کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی انجام گرفت. پژوهش حاضر ‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل کودکان پسر مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی شهر اصفهان در سال تحصیلی 99-1398 بود. در این پژوهش تعداد 30 کودک کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه گمارده شدند (هر گروه 15 کودک). گروه آزمایش مداخله کارکردهای اجرایی (فیشر و همکاران، 2005) را طی یک ماه در 8 جلسه 75 دقیقه‌ای دریافت نمودند. . در این بین در گروه آزمایش 3 نفر و در گروه گواه گواه نیز 2 نفر ریزش داشتند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی (ADHDQ) و پرسشنامه تعمال مادر- کودک (PCRS) و پرسشنامه عادات خواب کودک (CSHQ) بود. داده‌ها به شیوه تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش کارکردهای اجرایی بر تعامل مادر- کودک و مشکلات خواب کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی تأثیر معنادار دارد (001/0p

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Efficacy of Training Executive Functions on the Mother-Child Interaction and Sleep Problems of the Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)

نویسندگان [English]

  • Masomrh Hoseinpour 1
  • Zohreh Raeisi 2
  • Yousef Goeji Goeji 3
  • Akram Dehghani 4

1 PhD Student in General Psychology, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran

2 Assistant Professor, Department of Clinical Psychology, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.

3 Assistant Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Khomeini Shahr Branch, Khomeini Shahr, Iran.

4 Assistant Professor, Department of Psychology, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.

چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the efficacy of training executive functions on the mother-child interaction and sleep problems of the children with ADHD. The present study was quasi-experimental with pretest, posttest, control group and two-month follow-up period design. The statistical population of the present study included the boys with ADHD in the city of Isfahan in the academic year 2019-20. 30 children with ADHD were selected through multi-stage clustered sampling method and they were randomly accommodated into experimental and control groups (each group of 15 children). The experimental group received eight seventy-five-minute executive function interventions. 3 children from the experimental group and 2 children from the control group were dropped from the study. The applied questionnaires in this study included ADHD questionnaire, mother-child interaction questionnaire and child sleep habit questionnaire. The data from the study were analyzed through repeated measurement ANOVA via SPSS23 software. The results showed that training executive functions has significant effect on the mother-child interaction and sleep problems of the children with ADHD (p

کلیدواژه‌ها [English]

  • ADHD
  • training executive functions
  • mother-child interaction
  • sleep problems
پورمحمدرضای تجریشی، م.، عاشوری، ام.، فروز، غ.، ارجمندنیا، ع.، غباری‌بناب، ب. (1394). اثربخشی آموزش برنامه والدگری مثبت بر تعامل مادر با کودک کم‌توان ذهنی، مجله توان‌بخشی، 16(2): 138-129.
سیف نراقی، م. و نادری، ع.(1387). آموزش‌وپرورش کودکان استثنایی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، 367 صفحه.
شوقی، م.، خنجری، ص.، فرمانی، ف.، حسینی، ف. (۱۳۸۶)، عادات خواب در کودکان 4-۱۲ ساله. نشریه پرستاری ایران، 1389 -۱۳۲۱.
شهیم؛ س.، مهرانگیز؛ ل. و یوسفی؛ ف. (1386). شیوع اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی در کودکان دبستانی، مجله بیماری‌های کودکان ایرانی، 17(2): 216-211.
صاحبان، ف.، امیری، ش.، کجباف، م.ب. و عابدی، ا. (1389). بررسی اثر کوتاه‌مدت آموزش کارکردهای اجرایی، بر کاهش نشانه‌های کمبود توجه و بیش‌فعالی در دانش‌آموزان پسر دوره ابتدایی شهر اصفهان، تازه‌های علوم شناختی، 12(1): 52-58.
عطادخت، ا. (1394). کیفیت خواب و عوامل مرتبط با آن در دانشجویان، مجله سلامت و مراقبت، 17(1)، 9-18.
قدم‌پور، ع.، رحیمی‌پور، ط. و زنگی‌آبادی، م. (1395). تأثیر آموزش برنامه تربیت سازنده به مادران، بر مهارت‌های خودکنترلی کودکان با اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی در دوره دبستان، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 17(3): 117-109.
قنواتی، س. (1398). طراحی مدل تعامل مادر- فرزند در بافت درمان مبتنی بر تحلیل عملکرد. رساله دوره دکتری تخصصی، دانشگاه آزاد شهرکرد.
مدنی، س.س.، علیزاده، ح.، فرخی، ن. و حکیمی‌راد، ا. (1396). تدوین برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی (بازداری پاسخ، به‌روزرسانی، توجه پایدار) و ارزیابی میزان اثربخشی آن برکاهش نشانه‌های کودکان با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی. فصلنامه روان‌شناسی افراد استثنایی، 7(26): 25-1.
نجفی، م.، عطاری، ع.، مراثی، م.ر.، معین، ی. (1390). مقایسه وضعیت خواب کودکان 3 تا 7 ساله مبتلا به خودارضایی با گروه شاهد در شهراصفهان، مجله دانشکده پزشـکی اصفهان، 29(169)، 2611-1605.
نورانی جورجاده، س.ر.، مشهدی، ع.، طبیبی، ز. و خیرخواه، ف. (1395). اثر آموزش کارکردهای اجرایی مبتنی بر زندگی روزمره، بر کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه- بیش فعالی. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی، 18(1): 68-78.
Arya, A., Agarwal, V., Yadav, S., Gupta, P.K., Agarwa, M. (2015). A study of pathway of care in children and adolescents with attention deficit hyperactivity disorder, Asian Journal of Psychiatry, 17, 10–15.

Audiffren, M., André, N. (2015). The strength model of self-control revisited: Linking acute and chronic effects of exercise on executive functions. Journal of Sport and Health Science, 4(1), 30-46.

Beck, S.J., Hanson, C.A., Puffenberger, S.S., Benninger, K.L., Benninger, W.B. (2015). A controlled trial of working memory training for children and adolescents with ADHD. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 39(6), 825-36.
Berenguer, C., Roselló, B., Colomer, C., Baixauli, I., Miranda, A. (2018). Children with autism and attention deficit hyperactivity disorder. Relationships between symptoms and executive function, theory of mind, and behavioral problems. Research in Developmental Disabilities, 83, 260-269.
Brock, S.E., Clinton, A. (2007). Diagnosis of attention deficit/ hyperactivity disorder (AD/HD) in childhood: A review of the literature. The California School Psychologist, 12(1), 73-91.
Callahan, B.L., Bierstone, D., Stuss, D.T., Black, S.E. (2017). Adult ADHD: Risk factor for dementia or phenotypic mimic? Frontiers in Aging Neuroscience, 9(260), 1-15.
Carnes-Holt, K. (2012). Child-parent relationship therapy for adoptive families. Family Journal, 20(4), 419-426.
Chiu H.L., Chan, P., Kao, C.C., Chu, H., Chang, P.C., Hsiao, S.T.S., Chou, K.R. (2018). Effectiveness of executive function training on mental set shifting, working memory and inhibition in healthy older adults: A double-blind randomized controlled trials. Journal of Advanced Nursing, 74(5), 1099-1113.

Chronis-Tuscano, A., Lewis-Morrarty, E., Woods, K.E., O’Brien, K.A., Mazursky-Horowitz, H., Thomas, S.R. (2016). Parent–Child Interaction Therapy With Emotion Coaching for Preschoolers With Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder. Cognitive and Behavioral Practice, 23(1): 62-78.

De Bruijn, A.G.M., Hartman, E., Kostons, D., Visscher, C., Bosker, R.J. (2018). Exploring the relations among physical fitness, executive functioning, and low academic achievement. Journal of Experimental Child Psychology, 167, 204-221.
Dewi, K.S., Prihatsanti, U., Setyawan, I., Siswati, T. (2015). Children's Aggressive Behavior Tendency in Central Java Coastal Region: The Role of Parent-Child Interaction, Father's Affection and Media Exposure. Procedia Environmental Sciences, 23, 192-198.
Fischer, M., Barkley, R, A., Smallish, L., & Fletcher, K. (2005). Executive functioning in hyperactive children as young adults: Attention, inhibition, response perseveration, and the impact of comorbidity. Developmental Neuropsychology, 27(1), 107-133.
Gorlin, R.I., Dalrymple, K., Chelminski, I., Zimmerman, M. (2016). Reliability and validity of a semi-structured DSM-based diagnostic interview module for the assessment of Attention Deficit Hyperactivity Disorder in adult psychiatric outpatients, Psychiatry Research, 242(30), 46–53.

Guney, E., Buyuktaskin, D., Torun, Y.T., Arslan, B., Gulbahar, O., Ozaslan, A., Taner, Y.I., Iseri, E. (2019). Increased serum thioredoxin levels are not correlated with executive functions in children with attention deficit hyperactivity disorder. Neuroscience Letters, 705, 118-123.

Keute, M., Krauel, K., Heinze, H., Stenner, M. (2018). Intact automatic motor inhibition in attention deficit hyperactivity disorder. Cortex, 109: 215-225.
Kim, S., Park, J., Kim, H., Pan, Z., Lee, Y., McIntyre, R. (2019). The relationship between smartphone addiction and symptoms of depression, anxiety, and attention-deficit/ hyperactivity in South Korean adolescents. Ann Gen Psychiatry,18, 1-8.
Kline, G., Honaker, J., Joseph, A., Scheve, K. (2001). Analyzing Incomplete Political Science Data: An Alternative Algorithm for Multiple Imputation. American Political Science Review, 95, 49-69.

Ludmer, J.A., Salsbury, D., Suarez, J., Andrade, B.F. (2017). Accounting for the impact of parent internalizing symptoms on Parent Training benefits: The role of positive parenting. Behaviour Research and Therapy, 97, 252-258.

Luo, Y., Weibman, D., Halperin, J.M., Li, X. (2019). A Review of Heterogeneity in Attention Deficit/ Hyperactivity Disorder (ADHD). Frontal Human Neuroscience, 11(13), 42-48.

Marceau, E.M., Kelly, P.J., Solowij, N. (2018). The relationship between executive functions and emotion regulation in females attending therapeutic community treatment for substance use disorder. Drug and Alcohol Dependence, 182, 58-66.

Miano, S., Amato, N., Foderaro, G., Pezzoli, V., Ramelli, G.P., Toffolet, L., Manconi, M. (2019). Sleep phenotypes in attention deficit hyperactivity disorder. Sleep Medicine, 60, 123-131.

N’zi AM, Lucash RE, Clionsky LN, Eyber SM. (2018). Enhancing Parent–Child Interaction Therapy With Motivational Interviewing Techniques. Cognitive and Behavioral Practice, 24(2): 131-141.

Owens, J.A., Spirito, A., McGuinn, M. (2000). The Children's Sleep Habits Questionnaire (CSHQ]: Psychometric properties of a survey instrument for school-aged children. Sleep, 23, 1178-1184.
Pianta, R.C. (1994). Patterns of relationships between children and kindergarten teacher. Journal of school psychology, 32, 15-32.
Shuai, L., Daley, D., Wang, Y., Zhang, J., Kong, T., Tan, X., et al. (2017). Executive Function Training for Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Chinese Medicine Journal, 130(5), 549–558.
Sicouri, G., Sharpe, L., Hudson, J.L., Dudeney, J., Jaffe, A., Selvadurai, H., Hunt, C. (2017). Parent-child interactions in children with asthma and anxiety. Behaviour Research and Therapy, 97, 242-251.
Spruijt, A.M., Dekker, M.C., Ziermans, T.B., Swaab, H. (2018). Attentional control and executive functioning in school-aged children: Linking self-regulation and parenting strategies. Journal of Experimental Child Psychology, 166, 340-359.
Strömbäck, C., Skagerlund, K., Västfjäll, D., Tinghög, G. (2020). Subjective self-control but not objective measures of executive functions predicts financial behavior and well-being. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 27, 100-105.
Tandon, M., Pergjika, A. (2017). Attention Deficit Hyperactivity Disorder in Preschool-Age Children. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 26(3), 523-538.
Teague, M.S, Hockenberry, M., Kinney, J.L., Coleman, R. (2019). Sleep Evaluation in the Assessment of Pediatric Attention Deficit Disorders. Journal of Pediatric Health Care, 33(3), 234-241.
Yarmolovsky, J., Szware, T., Schwarte, M., Tirosh, E., Geva, R. (2017). Hot executive control and response to a stimulant in a double-blind randomized trial in children with ADHD. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 276(1), 73-82.

Zhong, S., Wang, Y., Lai, S., Liu, T., Liao, X., GChen, G., Jia, Y. (2018). Associations between executive function impairment and biochemical abnormalities in bipolar disorder with suicidal ideation. Journal of Affective Disorders, 241, 282-290.