نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روان شناسی عمومی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش معنویتبرمیزانفشارروانیوسلامتعمومیمادرانکودکانکم­توان­ذهنی انجام شده است. پژوهش از نوع آزمایشیبا گروه آزمایش و گواه بود. جامعه آماری شامل همه مادرانکودکانکم­توانذهنی شهرستان الیگودرز در سال 1391 بود. نمونه مورد ­بررسی در این پژوهش، 30 نفر از مادران کودکان کم­توان ذهنی بود که بر اساس نمونه­گیری تصادفی ساده، انتخاب و به­صورت تصادفی در گروههای 15 نفری آزمایش و گواه قرار گرفتند. سپس آموزش معنویت در 8 جلسه و به مدت 2 ماه بر روی گروه آزمایش اجرا گردید.ابزارهای پژوهش شامل پرسش­نامه فشار­روانی ملک­پور و پرسش­نامه سلامت عمومی (GHQ-28) بود. نتایج حاصل از تحلیل کواریانس نشان داد که اثربخشی آموزش معنویت بر کاهش فشار­ روانی مادران کودکان کم­توان ذهنی معنی­دار بوده است (05/0P<). همچنین اثربخشی آموزش بر بهبود سلامت ­عمومی، کاهش میزان نشانه­های جسمی و نشانه ­های افسردگینیز معنی­دار بود (05/0P<)، اما اثر معنی­داری بر میزان اختلال در کارکرد اجتماعی و اضطراب نداشت (05/0<P). با توجه به اثربخشی آموزش معنویت بر کاهش فشار­ روانی و بهبود سلامت عمومی، می­توان در راستای برنامه­ریزی‌های آموزشی و درمانی، آن را به­ عنوان مکملی در کنار سایر مداخلات مربوط به مسائل استرس زا و تهدید­کننده سلامت عمومی مورد استفاده قرار داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of spirituality training on stress and general health of mothers of children with mental retardation

نویسندگان [English]

  • fateme akbari 1
  • fariba iazdkhasti 2
  • farahnaz shakehnia 1

چکیده [English]

The present research was done with the aim of spiritual training effectiveness on the amount of stress and general health of mothers of children with mental retardation.The research type was experimental with control and experimental groups. Population included all mothers ofmental retarded children in Aligoodarz city in 2012. The sample under study here were 30 mothers of children with mental retardation chosen by random sampling who were assigned randomly into 15-person experimental and control groups. Then was done the spiritualitytraining on experimental group in 8 sessions for two months.Reseachinstruments were Male­k­­­­poor Stress Questionnaireand General Health Questionnaire (GHQ-28).The results of analysis of covariance showed, that effectiveness of spirituality training on the stress reduction of mothers has significanted (P<0.05(.Effectiveness of training on generalhealth improvement, reduction of physical symptoms and depression symptoms was also significant (P<0.05(, But was no significant effect on social dysfunction and anxiety (P>0.05).According to the effectiveness of spirituality training on stress reduction and general health improvement, it can be used in order to educational and therapeutic planning asa supplement together withotherinterventions related tothe problems of stress and general health threatening.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spirituality training
  • stress
  • general health
  • children with mental retardation
ابراهیمی ا.، نشاط دوست ح. ط.،کلانتری م. و نصیری ح.(1384). رابطه بین ذکر و دعا با میزان اضطراب دانشجویان.فصلنامه تحقیقات علوم رفتاری.3 (2): 49-43.
اژدری فرد پ.، قاضی ق. و نورانی پور ر. (1389). بررسی تأثیر آموزش عرفان و معنویت بر سلامت روان دانش آموزان. فصلنامه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی. 5 (2): 125-105.
پالاهنگ ح.(1375).بررسی همه گیرشناسی اختلالات روانی در شهرکاشان.فصلنامه اندیشه و رفتار. 2 (4):27-19.
پایفرو.(2002). روش‌های کاهش فشار روانی (اصول کنترل تنش).(ویرایش دوم). ترجمه سیاوش جمالفر و مهرنوش انصاری (1385). ،تهران:انتشارات ارسباران.
تقویم. (1380). بررسی روایی و اعتبار پرسشنامه سلامت عمومیGHQ. مجله روان‌شناسی،. 5 (4): 395-381.
دلاورع. و نقش بندیس.(1388).تحلیل آماری در روانشناسی و علوم تربیتی. چاپ چهارم.تهران:انتشارات ارسباران.
ساعد ا.، روشن ر. (1389). معنویت و سلامت روان. فصلنامه تازه‌های روان درمانی. 2 (47):52-38.
جدیدی زادهن.(1378).بررسی رابطه میزان فشار روانی والدین کودکان عقب‌مانده ذهنی باشد عقب ‌ماندگی، جنسیت، سن کودک و وضعیت اقتصادی و میزان تحصیلات والدین.پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان.
رضوانی س. ر.(1388). مقایسه اثر معنویت درمانی و فراشناخت درمانی بر میزان اضطراب دانشجویان دختر مراجعه کننده به مرکز جهاد دانشگاهی شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه اصفهان.
عزیزی ابرقوئی م. (1389).بررسی اثربخشی معنویت درمانی بر میزان امید و کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه اصفهان.پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه اصفهان.
غباری بنابب، لواسانی غ. و جلیلیم. (1386)، رابطه جهت­گیری مذهبی و سلامت روانی مادران کودکان استثنایی. مجله روانشناسی. 11 (2): 134-122.
فتاحی ر. (1389). بررسی اثر بخشی گروه درمانی معنوی اسلامی بر علائم افسرده خویی و کیفیت زندگی دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسیدانشگاه اصفهان.
فلاح ر، گلزاری م، داستانی م، ظهیرالدین ع، موسوی س. م. و اکبریم. ا. (1390). اثربخشی مداخله معنوی به شیوه گروهی بر ارتقای امید و سلامت روان در زنان مبتلا به سرطان پستان. مجله اندیشه و رفتاردر روانشناسی بالینی. 5 (19): 80-69.
قضاوی ز، نصیری م. (1373). مقایسه مشکلات والدین کودکان عقب‌مانده ذهنی شهر اصفهان. مجله علمی دانشکده پرستاری ومامایی اصفهان. 3 (12): 22-16.
محمدی م. ع،دادخواه ب.(1381). مقایسه مشکلات روانی و اجتماعی والدین کودکان عقب‌مانده ذهنی تحت پوشش توان­بخشی بهزیستی اردبیل.مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1 (3): 206-200.
ملک‌پورم.(1376). مقایسه استرس مادران کودکان عقب‌مانده ذهنی و مادران کودکان ناشنوا و نابینا.مجله دانشکده پزشکی اصفهان. 15(48): 81-76.
ملک­پور م. (1376). بهداشت خانواده کودکان عقب‌مانده ذهنی. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی.
نویدج.اس. واسپنسر ر.(2002).بهداشت روانی.ترجمه یحیی سید محمدی(1388). تهران: نشرارسباران.
ونکی ز، محمدخان کرمانشاهی پ. س.، احمدی ف.،آزادفلاح پ. وکاظم نژاد ا.(1385). تجربیات مادران از داشتن کودک عقب‌مانده ذهنی.مجله توانبخشی.7 (3): 33-26.
همتی مسلک­پاک م، احمدی ف.، انوشه م. (1389). اعتقادات معنوی و کیفیت زندگی: یک مطالعه کیفی از دیدگاه دختران نواجوان مبتلا به دیابت.مجله دانشگاه علوم پزشکی سمنان (کومش). 12 (2): 151-144.
D'Souza, R. F., Rodrigo, A.(2004). spiritualy augmented cognitive behavioral therapy. Australian  Psychiatry, 12 (2), 148-152
Dunn, M. E., Burbine, T., Bowers, C. A., &Tantleff-Dunn, S. (2001). Moderators of stress in parents of children with autism.Community Mental Health Journal, 37, 39–52.
Edmondson, K.A. Lawler, K.A., Jobe, R. L.,Younger, J. W., Piferi, R. L &Jounes, W.H. (2005). Spirituality Predicts Health and Cardiovascular Responses to Stress in Young Adult Women. Journal of Religion and Health, 44 (2), 161-171.
Ekas, N. V., Whitman, T. L., Shivers, C. (2008). Religiosity, Spirituality, and Socioemotional Functioning in Mothers of Children with Autism Spectrum Disorder.Journal Autism DevDisord, 39,706–719.
George, L. K., Larson, D. B., Koenig, H. G., and McCullough, M. E. (2000). Spirituality and health: What we know, what we need to know. Journal of Social and Clinical Psychology, 19(1), 102–116.
GhobaryBonab, B.,Hakimirad, E., &Habibi, M. (2010).Relation between mental health and spirituality in Tehran University student.Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 887–891.
Goldberg, D.P. &Hiller, V. (1979).A scaled version of General Health Questionnair.Psychological Medicine, 9, 131-145.
Goldberg, D. P., Williams, p. (1988).The User’s Guide to the General Health Questionnaire. NFER-Nelson: Windsor.
Graham, S. flowers, C. & Burke, M. T. (2001).Religion and spiritual beliefs in coping with stress.Counseling and values, 46, 2-13.
Kalman, T. P., Wilson, P. G. &Kalman, C. M. (1983). Psychiatric morbidity in long term renal transplant recipient and patients undergoing hemodialysis: A comparative study. Journal of American Medical Association. 250: 55-58.
Karasu, B. (1999). Spiritual psychotherapy.American Journal of Psychotherapy, 53(2), 143-162.
Kim,Y. Seidlitz, L. (2002). Spirituality moderates the effect of stress on emotional and physical adjustment. Journal Of  Personality and Individual Difference,32, 1377- 1390.
Maltby, J., & Day, L. (2003). Religious orientation, religious coping and appraisals of stress: Assessing primary appraisal factors in the relationship between religiosity and psychological wellbeing. Personality and Individual Differences, 34, 1209–1224.
Moritz, S., M.T. Kelly, Tracy J. Xu, John Toews, B. Rickhi. (2011).A spirituality teaching program for depression: Qualitative findings on cognitive and emotional change.Complementary Therapies in Medicine,19, 201-207. 
Ong, L. C. Chandran, V., &Peng.G. (1999).Stress experienced by mothers of Malaysian children with mental retardation. JournalPaediatr Child Health,35, 358–362.
Thoresen, C. E., & Harris, H. S. (2002).Spirituality and Health: What’s the Evidence and What’s Needed?Annual Behavioral Medicine, 24(1), 3–13.
Vaccuro, B. (2007). Spirituality in the treatment of men with anxiety and depression.Southern Medical Journal, 100 (6), 626-634.
Venkatesh, K. G. (2008). Psychological Stress and Coping f the Parents of Mentally challenged Children. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 2, 227-231.
Worthington, E. L., Kurusu, T.A., Mccullough, M. E., Sandage, S.J.(1996). Empirical research on religion and psychotherapeutic processes and outcome, A ten-year review and research prospectus. Psychological bulletin, 119, 448-487.