روانشناسی افراد استثنایی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

فایل های ضروری

راهنمای ارسال مقالات

داوران سال 1399

داوران سال 1400

داوران سال 1401

مقایسه اثربخشی آموزش دو روش سیستم ارتباطی مبادله تصویر و آموزش ماتریس بر مهارت‌های زبانی و مهارتهای اجتماعی کودکان با اختلال طیف اوتیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد روان‌شناسی بالینی کودک و نوجوان، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران.

2 استادیار، گروه روان‌شناسی بالینی کودک و نوجوان، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران.

3 استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی آموزش دو روش سیستم ارتباطی مبادله تصویر و آموزش ماتریس بر مهارت‌های زبانی و مهارت‌های اجتماعی کودکان با اختلال طیف اوتیسم بود. روش این پژوهش روش نیمه آزمایشی  با طرح پیش‌آزمون_پس‌آزمون همراه با گروه گواه در نظر گرفته شد. جامعه آماری شامل تمامی کودکان مراجعه‌کننده به مراکز اوتیسم شهر قم در سال 1400 که با توجه به ملاک‌های راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی_ویرایش پنجم[1]  نشانه‌های اختلال را داشتند و طبق نظر مراکز و متخصصان تشخیص اختلال اوتیسم گرفتند. ۴۵ نفر (9 دختر و 36 پسر) نمونه به‌صورت در دسترس از مراکز اوتیسم استان قم انتخاب شدند و به شکل تصادفی در دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه جایگزین شدند. گروه‌های آزمایش به مدت ۳ ماه و در هر هفته ۴ جلسه‌ی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه‌ای تحت آموزش قرارگرفتند. یک گروه، آموزش شش مرحله‌ای سیستم ارتباطی مبادله تصویر و یک گروه، آموزش ماتریس را به شکل انفرادی دریافت کردند و گروه گواه آموزشی دریافت نکردند. در این پژوهش برای جمع‌آوری داده‌ها از آزمون‌های زبان بیانی و دریافتی و گفتاری رشد نیوشا و نیمرخ مهارت‌های اجتماعی اوتیسم استفاده شد. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از نرم‌افزار 26 spss و از روش آماری تحلیل کوواریانس چند متغیره استفاده گردید. یافته‌ها نشان دادند که میان دو گروه آموزش ماتریس و آموزش پکس تفاوت معناداری مشاهده شد (p<0/05). بر اساس نتایج هردو مداخله اثربخش بوده اما می‌توان گفت که سیستم ارتباطی مبادله تصویر بر مهارت‌های زبانی و مهارت‌های اجتماعی کودکان با اختلال طیف اوتیسم تأثیرگذارتر است.
 

Diagnostic and Statistical Manual of Psychiatric Disorders_5 (DSM5)

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of the effectiveness of Picture Exchange Communication System (PECS) and Matrix Training on Language Skills and Social Skills in children with Autism Spectrum Disorder

نویسندگان [English]

  • Elahe Farahani 1
  • Mohsen Saeidmanesh 2
  • Farangis Demehri 3

1 MSc student in Clinical Child and Adolescent Psychology, Science and Arts University, Yazd, Iran.

2 Assistant professor, Department of Clinical Child and Adolescent Psychology, Science and Arts University, Yazd, Iran.

3 Assistant professor, Department of Psychology, Science and Arts University, Yazd, Iran.

چکیده [English]

The purpose of this research was to compare the effectiveness of teaching two methods of image exchange communication system and matrix teaching on language skills and social skills of children with autism spectrum disorder. The method of this research was a semi-experimental method with a pre-test-post-test design along with a control group. The statistical population includes all children referred to autism centers in Qom city in 2021 who had symptoms of the disorder according to DSM criteria and were diagnosed with autism disorder according to the centers and experts. 45 people (9 girls and 36 boys) were randomly selected from autism centers in Qom province and randomly divided into two experimental groups and one control group. The experimental groups were subjected the 6-step treatment of the picture exchange communication system and matrix training individually for 3 months and 4 sessions of 15 to 20 minutes each week, and the control group did not receive any intervention. In this research, expressive and receptive and speaking language tests of Nyusha Development and Autism Social Skills Profile were used to collect data. SPSS 26 software was used for data analysis and the statistical method of multivariate covariance analysis was used. The final results showed that there was a significant difference between the two groups of matrix training and PEX treatment (p<0.05). Based on the results, both interventions were effective, but it can be said that the communication system of image exchange is more effective in the language skills and social skills of children with autism spectrum disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Autism
  • Social Skills
  • Language Skills
  • Matrix Training
  • PECS
مراجع
منابع
احمدی، ج.، صفری، ط.، همتیان، م؛ و خلیلی، ز. (۱۳۹۰). بررسی شاخص‌های روان‌سنجی آزمون تشخیصی اوتیسم (GARS). مجله پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری،  1(1)87_104.
اسدی گندمانی، ر؛ نسائیان، ع؛ پزشک، ش؛ هاشمی آذر، ژ و صرامی، غ.(۱۳۹۴). تأثیر آموزش ایفای نقش بر مهارت‌های اجتماعی دانش آموزان کم‌توان ذهنی خفیف‌. فصلنامه‌ی افراد استثنایی، ۵ (۱۸)، ۱۵۵_۱۳۷.
پیوسته گر، م.، بنی جمالی، ش.، دادخواه، ا؛ و محمدخانی، آ. (۱۳۹۳). اثربخشی روش توان‌بخشی روانی دوسا بر رفتارهای کلیشه‌ای کودکان با اختلال طیف اوتیسم، مطالعات روان‌شناختی، ۱۰، (۲).
جعفری، ز.، عشایری، ح.، ملایری، س؛ و علاءالدینی، ف. (۱۳۸۸). پایایی و روایی آزمون سنجش رشد شنوایی، زبان و گفتار نیوشا در کودکان بدو تولد تا ۶ سال فارسی‌زبان. فصلنامه پایش، ۳ (۸)، ۲۷۱_۲۷۸.
رزمجوئی، م؛ شهیم، س؛ سلمانی خانکهدانی، ل.(۱۳۹۲) رابطه‌ی رشد زبان با پرخاشگری جسمانی در کودکان کم‌توان ذهنی آموزش پذیر. پژوهش در علوم توان‌بخشی. ۹ (۶): ۱۱۰۰_۱۱۰۹.
رضایی، س. (1393)، اختلال اوتیسم تبیین، ارزیابی، تشخیص و درمان. تهران، انتشارات آوای نور.
رضایی، س. (1393)، کفایت اجتماعی کودکان با اختلال اوتیسم و نقص توجه/بیش فعالی. تهران، انتشارات آوای نور.
زائر، م؛ آقایی، ح؛ شریفی درآمدی، پ. (۱۳۹۹). اثربخشی برنامه آموزش زبان بدن بر مهارت‌های اجتماعی کودکان اوتیسم با عملکرد بالا. مجله علوم پزشکی رازی.۲۷ (۳). ۶۰_۷۴.
زرافشان، ه.، علیزاده، ح.، کاظمی، ف.، سعادت، م؛ و گودرزی، ع. (1390). تأثیر آموزش روش ارتباطی مبادله تصویر (پکس) بر مشکلات ارتباطی کودکان درخودمانده. فصلنامه کودکان استثنایی، ۱۱ (۴): ۳۲۰-۳۰۹
سلطانیان بجنورد، آ؛ و جهانگیری، ع. (1398). طراحی اپلیکیشن آموزشی مبتنی بر پکس و اثربخشی آن در کاهش نشانگان کودکان طیف اوتیسم. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، ۱۱ (۳): ۲۹-۲۲.
لرستانی، س.، مؤمنی، خ؛ و کرمی، ج. (1400). اثربخشی سیستم ارتباطی مبادله تصویر (پکس) بر مهارت‌های کلامی و غیرکلامی در کودکان مبتلا به اوتیسم شهر کرمانشاه، هفتمین کنفرانس بین‌المللی دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روان‌شناسی ایران، تهران، ایران.
غلامی، م؛ و البرزی، ش؛ و همتی علمدارلو، ق. (1394). تأثیر آموزش "سیستم ارتباطی مبادله تصویر" (پکس) بر مهارت‌های اجتماعی کودکان پسر با اختلالات اتیستیک. پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 5(1 (پیاپی 8) ), 133-146.
محمدی، ش. (1397). اثربخشی تمرینات دست‌کاری دست برتری بر زبان دریافتی و بیانی کودکان با اختلال طیف اوتیسم. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علم و هنر، یزد.
مقیم اسلام، پ.، پور محمدرضای تجریشی، م؛ و حق گو، ح. (۱۳۹۲). تأثیر آموزش متقابل بر مهارت‌های اجتماعی کودکان دارای اوتیسم‌. فصلنامه توان‌بخشی، ۱۴ (2S) 59-67.
References
Bondy, A. S., & Frost, L. A. (1998). The picture exchange communication system. Seminars in speech and language, 19(4), 373–424.
Cagliani, R. R., Ayres, K. M., Whiteside, E., & Ringdahl, J. E. (2017). Picture Exchange Communication System and Delay to Reinforcement. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 29(6), 925–939.
Charlop-Christy, M. H., Carpenter, M., Le, L., LeBlanc, L. A., & Kellet, K. (2002). Using the picture exchange communication system (PECS) with children with autism: assessment of PECS acquisition, speech, social-communicative behavior, and problem behavior. Journal of applied behavior analysis, 35(3), 213–231.
Carson, L.,  Moosa, T., Theurer, J., & Cardy J. (2012). The collateral effects of PECS training on speech development in children with autism. Canadian. Journal of Speech-Language Pathology and Audiology, 36. 182-195.
Curiel, E. S. L., Sainato, D. M., & Goldstein, H. (2018). Matrix Training for Toddlers With Autism Spectrum Disorder and Other Language Delays. Journal of Early Intervention, 40(3), 268–284.
Frampton, S. E., Thompson, T. M., Bartlett, B. L., Hansen, B., & Alice Shillingsburg, M. (2018). The Use of Matrix Training to Teach Color-Shape Tacts to Children with Autism. Behavior Analysis in Practice, 12(2), 320–330.
Frampton, S. E., Wymer, S. C., Hansen, B., & Shillingsburg, M. A. (2016). The use of matrix training to promote generative language with children with autism. Journal of Applied Behavior Analysis, 49(4), 869–883.
Hosseinpanahi, O.,& Zemestani, M. (2020). The effect of Transcranial Direct-Current Stimulation (TDCS) on Neuropsychological indices Associated with Social Skills in Children with Autism.. Journal of Cognitive psychology. 8(1),94-106. [In Persian]
Kohler, K. T., & Malott, R. W. (2014). Matrix Training and Verbal Generativity in Children with Autism. The Analysis of Verbal Behavior, 30(2), 170–177.
Kravits, t., R., Kamps, D., M. Kemmerer, K., Potucek, J. (2002). Brief report:Increasing communication skills for an elementary –aged students withautism using the picture exchange communication system. Autism And Developmental Disorder, 32(30), 225- 230.
Lerna, A., Esposito, D., Conson, M., & Massagli, A. (2014). Long-term effects of PECS on social-communicative skills of children with autism spectrum disorders: a follow-up study. International Journal of Language & Communication Disorders, 49(4), 478–485.
Mohammadi, MR., Ahmadi, N., Khaleghi, A., Zarafshan, H., Mostafavi, SA., Kamali, K., Rahgozar, M., Ahmadi, A., Hooshyari, Z., Alavi, SS., Shakiba, A., Salmanian, M., Molavi, P., Sarraf, N., Hojjat, SK., Mohammadzadeh, S., Amiri, S., Arman, S., Ghanizadeh, A. (2019). Prevalence of Autism and its Comorbidities and the Relationship with Maternal Psychopathology: A National Population-Based Study. Arch Iran Med.1;22(10):546-553.
Nekouei, P., Zolaktaf, V.,& Sadeghi Demneh, E. (2020). The Effect of Kangoo Jump Training on the Balance Function of Autistic Children with High Performance Level. Journal of Motor Learning and Movement. 12(2), 237-253. [In Persian]
Paul, R. (2008). Interventions to Improve Communication in Autism. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 17(4), 835–856.
Pauwels, A. A., Ahearn, W. H., & Cohen, S. J. (2015). Recombinative Generalization of Tacts Through Matrix Training with Individuals with Autism Spectrum Disorder. The Analysis of Verbal Behavior, 31(2), 200–214.
Rush, K. S., Mortenson, B. P., & Birch, S. E. (2020). The Inadvertent Effects of PECS on Vocal Responding of Children with Autism Spectrum Disorder. Advances in Neurodevelopmental Disorders, 4(3), 308–318.
Thompson, M. L. (2014). Matrix training of verbal and nonverbal greetings with primary school students with autism: Presented to the Faculty of the Graduate School. Stephen F. Austin State University
Westwood, P. (2009). What teachers need to know about students with disabilitie.Victoria: Acer press.
Wilson, E. R., Wine, B., & Fitterer, K. (2017). An investigation of the matrix training approach to teach social play skills. Behavioral Interventions, 32(3).
روانشناسی افراد استثنایی
دوره 12، شماره 47
مهر 1401
صفحه 225-248
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار